Guru (Universal Teacher) — Sri Gopinath Gaudiya Math

English
Hindi
Odia
Marathi
Gujarati
Dutch
Portugese
French

Guru (Universal Teacher).

Our previous teacher HDG Sacidananda Sri Srila Bhaktivinode Thakur mentioned in one of his writings that there are 13 groups known as apa sampradayas who are misleading the teachings of Lord Chaitanya. After Lord Chaitanay’s physically left for His abode, these 13 apa sampradays called Aula, baula, kartabhaja, neda, daravesa, sani, sahajiya, sakhibheki, smarta, jata-gosani, ativadi, cudadhari, gauranga-nagari, started to mislead people in the name of spirituality.

The thirteen “apa-sampradayas” (corrupted lineages) are groups that deviated from the Gaudiya Vaishnava tradition after Lord Chaitanya’s disappearance. They are considered deviations because they misinterpret or contradict the core teachings of the Gaudiya Vaishnava lineage, in particular the Sri Brahma-Madhva-Gaudiya Saraswata Sampradaya. His Divine Grace Srila Bhakti Vinode Thakur explained the characteristic of their practice as follows:

Aula, Baul, Kartabhaja: These groups often emphasise emotional or ecstatic practices, sometimes with a questionable interpretation of devotional service.

1. Aula: The followers of this group see themselves as God. They enjoy sensual relationships with many types of women. Like their own wives, prostitutes, widows, another mans wife etc. For their physical satisfaction there is no regard for rules and regulations.

2. Baul: There is little difference between Aula and Baul. The followers of Baul are greatly attached to sensual pleasures. They believe that the most worshipful Sri Sri Radha Krishna situates in the material gross body and whatever is in the universe is within the gross body of human beings. They also believe that Brahma, Vishnu, Maheswar, Vaikuntha, Goloka-Vrindavan are all situated within the material body of human beings. They feel that the divine love of Radha-Krishna is in the illicit relationships between men and women. Therefore, Srila Bhaktivinode Thakur says

Sohej Vajan Korchen Mamu
Sange niye Paper bala
Sakhi vabe vojchen tare
Nije hoe Nandalala

They eat semen, blood, urine and stool and consider this to be austere practice.

3. Kartabhaja : Aual Chand was the founder of this community. The followers of this sect consider the spiritual master to be God and Gauranga. They do not practice the tenants of true devotion; never maintain righteousness; and are considered to be in a state of illusion.

4. Nera: Shaven-headed persons are called Nera. Followers of this sect shave their head during the initiation ceremony. They put tilak on the forehead and observe fasting during Ekadashi vow, but do not maintain righteousness according to the scriptures.

They eat fish and associate with women. They offer food in a small earthen pot to the souls of the dead and believe that the dead achieve liberation in this way. They ignore the scriptures, the ideals and teachings of Sri Chaitnya Mahaprabhu and the Goswamis.

5. Darbesh : The followers of this lineage conceal their identity. To escape prison, Srila Sanatan Goswamipad offered 7000 golden currency notes to the guard and told him that he would dress himself as “darbesh’ and go to Macca. Not understanding the true purpose of Srila Sanatan Goswamipad, people artificially decorate themselves as ‘Darbesh’ wearing coral coloured gown and garland. They remain unshaven and move about here and there and ignore the principles of Sanatan Dharma (eternal religiosity; now people call this pure devotional practice as prescribed by the six-Goswami’s; those six Goswami’s names are as ‘Rupa’, ‘Sanatana’, ‘Srijiva’, ‘Gopal Bhatta’, ‘Raghunath Bhatta’ and ‘Raghunatha Das’. The teaching of the six Goswami’ is presently refered to as ‘Sanatan Dharma’).

6. Snai : The followers of Snai are like Baula. The advisers of this sect are Alok Snai, Khirod Snai, Garva Snai and Nanok snai. They follow the principles of non-Hindus.

7. Sahajia : They try to understand spirituality with the help of material knowledge. They give importance to the practices that centre around the material body because they see that the Absolute Truth i.e. The Lord situated Himself in the material body. According to them, every man is the representative of Sri Krishna while every woman is the delegate of Srimati Radharani. They don’t believe the eternal transcendental nature of the birth and activities of Lord Krishna.

The people of this community think that Vaishnavism is a caste, the spiritual master is an ordinary human being, and prasadam is regular food.

8. Sakhibheki : This sect thinks the material body is like Sakhi or Gopi and so they wear saree and bangles, apply ‘sindoor’ (red colour powder form which Hindu women use on top of their forehead after marriage), and keep long hair tied in a bun. Sometimes they decorate themselves as Lalita Sakhi, Sometimes Visakha Sakhi and sometimes as other sakhis. Pretending to offer service to Lord Krishna.

9. Smarta : Raghunandan Bhattacharya lived in Nabadwip. Is the founder of this community. He prescribed the rules of the demons that were imaginary.

The Kulin (rigid or orthodox Brahmin) residents of Nabadwip-Dham were following these rules.

10. Jāt Gosnai : Those who accept the word “Goswami” as merely a title are called Jat Gosnai. The word ‘Go’ means Senses and the word ‘Swami’ means Lord or the controller of the senses. Those who have the control of the physical sense organs, they are eligible to use the word ‘Goswami’ properly. Jat Gosnai Community mainly deals in mantra. The spiritual master is in serial Succession, i.e. the son of the spiritual master will be the successive spiritual master. They accept non-vegetarian food and intoxicants.

11. Atibari: A resident of Utkal State named Jagannath Das was the preacher of this Sect. This sect makes unnecessary flowery enhancements to the teachings of Lord Chaitanya.

12. Churadhari : This Sect wears crowns on the head thinking themselves as Krishna. Imitating playing the flute like Krishna. They engage in adultery and believe in the same principles as Baula.

13. Gauranga Nagari: The followers of this sect decorate Sri Gour Sundar like Lord Krishna. They place a flute in His hand and add peacock feather to the crown. They believe that since Gour Sundar is the combined form of Radha and Krishna, they should dress Lord Chaitanya as Krishna and sometimes Radha as Krishna for increased mellowness. In “Chaitanya Bhagavat” Srila Vrindavan Das Thakur states,

Eai moto chapolol Koren Soba mone
Sobe stree matro na dekhen Dristicone.
Stree heno nam probhu ei abotare
Shraban na Korila, bidita Samsare.
Atoab yoto mahamohim Sokole
Gauranga nagor heno stob nahi kare”

Though claiming to spread Lord Chaitanya’s loving mission and to establish a mood of devotional service to the Lord, these groups instead encourage their followers to focus on self-love. Among them, the Kartabhaja line is particularly notable. Its followers view the guru as an incarnation of God and blindly follow whatever the guru says for his satisfaction. In doing so, they neglect the worship of the Supreme Lord and His internal pleasure potency Srimati Radharani. Other Divine Forms such as Baladeva, Jagannath, Subhadra Devi, and Sudarshan are neglected, even Krishna-Balaram and the authentic disciplic lineage as taught by Srila Prabhupada Bhaktisiddhanta Sarasvati Goswami Thakur, is ignored.

We must approach the ultimate master, Sri Krishna, through the parampara (disciplic succession). I am an insignificant disciple of my spiritual master, His Divine Grace Srila Bhakti Pramode Puri Goswami Thakur, my grand spiritual master, HDG Srila Bhaktisiddhanta Sarasvati Thakur, and my great-grand spiritual master, HDG Kula Chuda Mani Srila Gaura Kishore Das Babaji Maharaj, and so on. The process is to worship them and, by their mercy, gradually reach our ultimate worshipable Lordships, Sri Sri Radha-Krishna.

However, the Kartabhaja teach their followers to worship only the guru as the ultimate object of devotion. As such, their followers keep only their guru’s picture on the altar. They do not place any images or vigrahas (deity forms) of the ultimate guru Sri Krishna and Srimati Radharani, or of Baladeva, Jagannath, Subhadra, and Sudarshan.

They have misconstrued the following verse:

Gurur Brahmā Gurur Viṣṇur Gurur Devo Maheśvaraḥ

Guruḥ sākṣāt Paraṁ Brahma tasmai śrī gurave namaḥ

They interpret this verse to mean that the individual guru is Brahma, Vishnu, Mahesh (Shiva), and the Supreme Brahman. However, the actual meaning is that the ultimate guru is Krishna Himself. His manifestation in the mode of passion is Brahma; in the mode of goodness Vishnu,in the mode of ignorance, Shiva (Maheshvara). Krishna is the Param-Brahma, the Supreme Personality of Godhead. I humbly offer my obeisance to that Krishna.

In the Kartabhaja tradition, however, the sole figure of worship is the guru. Thus, followers are taught to keep only the guru’s image on the altar. In doing so, they follow the guru’s personal instructions rather than the teachings of parampara and the shastra, thereby becoming Kartabhajas.

Such apa-sampradayas perceive the guru as merely an individual, but the guru is the representative of the absolute truth—and that absolute truth is none other than Sri Krishna, the Supreme Personality of Godhead.

krishna rakshati jagat trayam guru –

Krishna protects the three worlds; therefore, He is the guru.

Whoever represents Krishna is a guru, and the degree to which that guru is dear to Krishna determines the extent of their spiritual authority. Srila Vishwanath Chakrabarty Pad – the ‘rasik acharaya’ mentions in Guru Ashtakam

sākṣād-dharitvena samasta-śāstrair
uktas tathā bhāvyata eva sadbhiḥ
kintu prabhor yaḥ priya eva tasya
vande guroḥ śrī-caraṇāravindam

All the scriptures declare the spiritual master to be non-different from Lord Hari. The saintly devotees also acknowledge him as such. However, he is worshipped because he is very dear to the Lord.

Thus, Srila Vishvanatha Chakravarti Thakur explains that the guru possesses divine authority to the extent that he is dear to Krishna. The guru is honoured not as the Supreme but as the beloved representative of the Supreme.

There are clear differences between the spiritual master and the Supreme Lord. We know that Krishna is the creator of the universes, but the spiritual master is not. Krishna exists before the creation of the universe, He exists in the present, and He will continue to exist after its annihilation. As Brahma explained, “sat” means eternal—Krishna is sat, but the guru, as an individual embodied soul, is not eternal in the same way.

The person who some may mistakenly think to be Param Brahma (the Supreme Brahman) also eventually leaves his material body, whereas Krishna is eternal and transcendental. Krishna is always youthful; He does not age. In contrast, the guru grows old with time. Krishna has no facial hair, but a guru may be seen with a beard or moustache. Krishna is the controller of Maya, but the guru is not; he is a servant of Krishna and can be influenced by Maya unless fully surrendered and empowered.

If Krishna becomes displeased with us, the guru can appeal on our behalf and pacify Him. But if the guru is displeased, Krishna may not interfere to pacify the guru. As a Bengali saying goes:

Guru ruṣṭo hole Krishna rākhite nā pāre,

Krishna ruṣṭo hole guru rākhite pāre.

If the guru is angry, even Krishna cannot protect you;

but if Krishna is angry, the guru can protect you.

What are the signs that someone is truly dear to Krishna? In the 12th chapter of the Bhagavad Gita, Lord Krishna clearly describes the qualities of His dear devotee:

yo na hṛiṣhyati na dveṣhṭi na śhochati na kāṅkṣhati
śhubhāśhubha-parityāgī bhaktimān yaḥ sa me priyaḥ
samaḥ śhatrau cha mitre cha tathā mānāpamānayoḥ
śhītoṣhṇa-sukha-duḥkheṣhu samaḥ saṅga-vivarjitaḥ
tulya-nindā-stutir maunī santuṣhṭo yena kenachit
aniketaḥ sthira-matir bhaktimān me priyo naraḥ

Those who are unaffected by joy and sorrow, who neither envy nor lament, who renounce both good and bad karma, and are deeply devoted to Me—they are dear to Me.

Those who are equal to friend and enemy, who remain steady in honour and dishonour, in heat and cold, happiness and distress, who are free from attachment—such persons are very dear to Me. One who is content, silent, steady-minded, lives without fixed residence, and whose heart is fixed on Me in devotion—such a devotee is most dear to Me.

These qualities reflect a deep devotional mood. Whenever there is an opportunity to serve Krishna, one must be eager and quick to do so. A devotee who serves with such sincerity, without duality or discrimination, is truly dear to the Lord.

Unfortunately, due to widespread misconceptions, the qualifications of a spiritual master are often judged by material standards—such as owning large temples, having many followers, or managing opulent deities. This materialistic outlook is now increasingly found even among those who claim to follow Lord Chaitanya’s mission under the guidance of Srila Bhaktisiddhanta Saraswati Goswami Thakur. Such thinking mirrors the principles of the Kartabhaja sect, which misrepresents the spiritual path.

My grand spiritual master, His Divine Grace Srila Bhaktisiddhanta Saraswati Goswami Thakur, once clearly said in a harikatha (spiritual discourse) that:

“If a guru thinks, ‘I am a guru’, then the first syllable ‘gu’ becomes ‘ga’.

The word ‘guru’ then becomes ‘garu’ (cow, in Bengali)—an animal.”

This strong statement emphasises that ego and pride are disqualifications for a spiritual master.

Srila Prabhupada also used to say that those who accepted initiation from him were “my friends who protect me from various material dangers” (‘bipod uddharan bandhav’). He would address everyone respectfully using the word “apni”, and he would offer obeisances to others. Srila Prabhupada never considered himself a guru in a proud or authoritative way; he always saw himself as a humble servant of the servant of the servant of the servants in Lord Chaitanya’s mission. (Chaitanya Charitāmṛta, Madhya-līlā 19.151)

brahmāṇḍa bhramite kona bhāgyavān jīva
guru-kṛṣṇa-prasāde pāya bhakti-latā-bīja

Out of the countless living entities wandering throughout the universe, only a very fortunate soul, by the mercy of Krishna, receives the opportunity to associate with a bona fide spiritual master. By the combined mercy of both Krishna and the spiritual master, that fortunate soul receives the seed of the creeper of devotional service (bhakti-latā-bīja).

The ultimate guru is Krishna, and His mercy flows to us through the paramparā—the disciplic succession—via the bona fide spiritual master. A genuine guru is one who is completely free from all unwanted material desires (anarthas) and whose mind is firmly fixed on the Divine Couple, Śrī Śrī Rādhā and Krishna, and their loving service.

The Puranas offer a profound definition of who is qualified to be a guru:

kṛpā-sindhuḥ susampannaḥ
sarva-śuddho sarva-vidyā-viśāradaḥ guruḥ proktaḥ

(Hari-bhakti-vilāsa 1.35; Viṣṇu-smṛti-vacana)

A guru is described as:

Kṛpā-sindhuḥ – an ocean of mercy, Susampannaḥ – one who is spiritually accomplished and fully established in their eternal position, free from all material demands, Sarva-śuddhaḥ – completely pure in character and behaviour Sarva-vidyā-viśāradaḥ – thoroughly learned in all branches of spiritual knowledge.

In addition, such a guru is a well-wisher to all living beings (niṣpr̥ha), having no personal expectations or selfish desires from the service they render. They embody the 26 qualities of a pure Vaiṣhnava, are expertly balanced in behaviour, and are constantly engaged in service to Lord Hari—never lazy, inattentive, or distracted.

They can:

Render all types of devotional service (externally and internally), make wise and spiritually sound decisions, clear the doubts of sincere disciples through realised knowledge and serve selflessly, solely for the pleasure of Śrī Hari. Such a person is truly qualified to take the exalted position of guru

Chaitanya Caritamrita 2/22/24

Now we know the qualifications of a guru. Not just anyone can be a guru. A guru must possess the qualities mentioned in our scriptures, and we must remember that the ultimate guru is Krishna Himself—“Krishna rakshati jagat trayam guru.”

As stated in the Sri Chaitanya Charitamrita:

Krishna nitya das jiva taha bhuli gela
ei dose maya tare goloai bandhila.”

As soon as the living beings forget that we are the eternal servants of Krishna, Maya Devi binds us by the neck to this miserable and mundane world. This material world, which we have become attached to and are reluctant to leave, is like a prison, and we are the prisoners. We are convicted because we have lost our relationship with Krishna.

What is that relationship? That we are His eternal servants. Krishna is the eternal Lord of all living entities. When we forget this relationship, we face many difficulties.

Let’s consider an analogy: Suppose there is a prison with thousands of inmates. One day, the governor visits and tells the prisoners that he will listen to their problems and try to solve them. One by one, the prisoners approach him: one complains about the poor food quality, another asks for mosquito nets, and another says the prison doesn’t provide enough milk. The governor listens and reassures them that their issues will be addressed.

Finally, the last prisoner comes forward and says, “I have one problem—can you solve it?”
The governor replies, “So far, I’ve solved everyone’s problems. I will solve yours too.”
The prisoner says, “I’m not happy here. I want to go back home.”

This is our condition. Under the illusion of material energy, we are trying to improve our situation here, not to leave this place. Everything we do binds us further. Our main problem is that we are in this prison—and we need to get out.

To deliver us, the Supreme Lord appeared in the form of Sri Krishna Chaitanya Mahaprabhu. He taught that the way to free ourselves from all material attachments is by chanting the Hare Krishna Mahamantra. Then the realisation will awaken in our hearts that we are the eternal servants of the Lord—not of Maya.

Therefore, we must find a guru who is free from all material attachments, who seeks neither recognition, name, fame, or adoration, and who has no material desires.

If we forget that Krishna is the ultimate guru, what will happen?

“kṛṣṇa bhuli’ sei jīva anādi-bahirmukha
ataeva māyā tāre deya saṁsāra-duḥkha”

As soon as we forget Krishna, lifetime after lifetime we become servants of Maya. She entices us with the illusion that happiness lies in material achievements—academic success, wealth, or sensory enjoyment. Our true identity is not the body—it is the soul. We must centre our lives around Krishna.

The moment we forget Krishna, Maya Devi pulls us in various directions, distracting us with false hopes of happiness. Who can save us from this trap? Only a bona fide guru, the true representative of Krishna—appointed by our spiritual lineage and free from all material attachments. That person is a real guru.

When we take shelter of such a guru, we can be delivered. The purpose of accepting a guru is to free ourselves from material attachments that only cause suffering.

We see today that children often don’t listen to their parents, even though parents give them love and affection—this results in distress. Some people own vast properties but cannot maintain them, yet they cling to them. When the properties are lost, they suffer. Maya keeps pulling us in with the illusion of happiness, but we end up in pain.

However, a bona fide spiritual teacher will guide us in the only direction that leads to true peace, love, and bliss—the lotus feet of Krishna. That is the ultimate goal we must establish in our lives. We should never oppose Krishna or His devotees, especially our guru.

kṛṣṇa-bahirmukha hañā bhoga-vāñchā kare
nikaṭa-stha māyā tāre jāpaṭiyā dhare”

As soon as we forget or turn away from Krishna, Maya Devi captures us from behind and pulls us toward material illusions. Eventually, we suffer. Our true aim is eternal bliss—not temporary pleasures.

Whatever little happiness we feel in this world is fleeting. Srila Bhaktivinoda Thakur explains in Chaitanya Shikshamrita:

“We have many demands and much distress. When we temporarily move away from them, we feel a little happiness, but soon we are captured again.”

My spiritual master, His Divine Grace Srila Bhakti Pramode Puri Goswami Thakur, used to say that what initially seems to make us happy ultimately brings us distress. This is Maya’s trickery—we are trapped by it.

We must sincerely try to follow in the footsteps of the bona fide devotees of Krishna—the true gurus. I am striving to follow the example and teachings of my guru-varga:

HDG Srila Bhakti Pramode Puri Goswami Thakur (initiating spiritual master), HDG Srila Bhakti Dayita Madhava Goswami Maharaj, HDG Srila Bhakti Goura Vaikhanas Goswami Maharaj, HDG Srila Bhakti Rakshak Sridhar Dev Goswami Maharaj, HDG Srila Bhakti Prajnan Keshav Goswami Maharaj, HDG Srila Bhakti Vedanta Swami Goswami Maharaj, HDG Srila Bhakti Kumud Santa Goswami Maharaj, HDG Srila Bhakti Hridoy Bon Goswami Maharaj, HDG Srila Bhakti Kusum Shraman Goswami Maharaj, and HDG Srila Bhakti Vilas Tirtha Goswami Maharaj.

All these exalted personalities are my worshipful masters, and my grand-spiritual master, the founder-acharya of the Gaudiya Math, HDG Srila Bhaktisiddhanta Saraswati Goswami Thakur, is my eternal guide.

I am trying to follow in their footsteps—though I am not yet qualified. I am only an aspiring follower. I humbly beg at their lotus feet: Please forgive all my offences. Grant me the strength to remain tolerant, to give due respect to all living beings, to sincerely chant the Hare Krishna Mahamantra, and to deliver myself from this miserable, mundane world.

B.B Bodhayan

हमारे पूर्वाचार्य, परम पूज्यपाद श्रील सचिदानन्द श्रील भक्ति विनोद ठाकुर ने अपनी एक रचना में उल्लेख किया है कि तेरह ऐसे समूह हैं जिन्हें अप-सम्प्रदाय कहा जाता है, जो श्री चैतन्य महाप्रभु की शिक्षाओं को विकृत करके लोगों को भ्रमित कर रहे हैं।
श्री चैतन्य महाप्रभु के इस भौतिक जगत से अपने नित्य धाम गमन के पश्चात, ये तेरह अप-सम्प्रदाय औला, बाऊल, कर्ताभाज, नेड़ा, दरवेश, सनई, सहजिया, सखीभेकी, स्मार्टा, जात-गोसाईं, अतिवारी, चूड़धारी, गौरांग-नगरीआध्यात्मिकता के नाम पर जनसमाज को गुमराह करने लगे।

ये तेरह “अप-सम्प्रदाय” (विकृत परम्पराएँ) गौड़ीय वैष्णव परम्परा से, विशेष रूप से श्री ब्रह्मा-माध्व-गौड़ीय सरस्वत सम्प्रदाय से, श्री चैतन्य महाप्रभु के प्रस्थान के बाद अलग हो गईं। इन्हें “अप-सम्प्रदाय” इस कारण कहा जाता है क्योंकि इनकी मान्यताएँ एवं आचरण गौड़ीय वैष्णव सिद्धांतों के विपरीत हैं या उनका गलत अर्थ प्रस्तुत करते हैं।

परम पूज्यपाद श्रील भक्ति विनोद ठाकुर ने इनकी विशेषताओं को इस प्रकार समझाया है

१. औला
इस सम्प्रदाय के अनुयायी स्वयं को ही भगवान मानते हैं। वे अपनी काम-वासना की पूर्ति के लिए स्त्रियों के साथ चाहे वे अपनी पत्नी हों, वेश्याएँ, विधवाएँ या अन्य पुरुषों की पत्नियाँ शारीरिक संबंध बनाते हैं। इनके लिए शारीरिक भोग के नियम-नियमावली का कोई महत्व नहीं है, न ही वे धर्मशास्त्र के सिद्धांतों की परवाह करते हैं।

२. बाऊल
औला और बाऊल में बहुत कम अंतर है। बाऊल सम्प्रदाय के अनुयायी भी काम-वासना में अत्यंत आसक्त होते हैं। वे मानते हैं कि श्री श्री राधा-कृष्ण का निवास इस स्थूल भौतिक शरीर में ही है, और जो कुछ इस ब्रह्माण्ड में है वह मनुष्य के शरीर में भी विद्यमान है। वे यह भी मानते हैं कि ब्रह्मा, विष्णु, महेश, वैकुण्ठ, गोलोक-वृन्दावन सभी मनुष्य के भौतिक शरीर के भीतर स्थित हैं।
उनकी दृष्टि में राधा-कृष्ण का दिव्य प्रेम, पुरुष और स्त्री के अवैध सम्बन्धों में प्रकट होता है।
इसी कारण श्रील भक्ति विनोद ठाकुर ने कहा है –

“सोहेज भजन कोरछेन मामु
संगे निये पापेर बाला
सखी भावे भजछेन तारे
निजे होए नन्दलाला”

ये लोग वीर्य, रक्त, मूत्र और मल का सेवन करते हैं और इसे ही अपने लिए तपस्या मानते हैं।

३. कर्ताभाज
औल चाँद इस सम्प्रदाय के प्रवर्तक थे। इस समूह के अनुयायी अपने गुरु को ही भगवान और गौरांग मानते हैं। वे शुद्ध भक्ति के सिद्धांतों का पालन नहीं करते, धर्म का पालन कभी नहीं करते और मोह में डूबे रहते हैं।

४. नेड़ा
गंजे सिर वाले लोगों को नेड़ा कहा जाता है। इस सम्प्रदाय के अनुयायी दीक्षा के समय सिर मुंडवाते हैं। वे माथे पर तिलक लगाते हैं और एकादशी के व्रत में उपवास रखते हैं, परन्तु शास्त्रानुसार धर्म का पालन नहीं करते।
ये मछली खाते हैं और स्त्रियों के साथ अनैतिक व्यवहार करते हैं। ये छोटे मिट्टी के पात्र में मृत पूर्वजों के लिए भोजन अर्पण करते हैं और मानते हैं कि इस प्रकार मृतकों को मुक्ति प्राप्त हो जाएगी।
ये शास्त्रों, श्री चैतन्य महाप्रभु और श्रील गोस्वामियों के आदर्श एवं शिक्षाओं की उपेक्षा करते हैं।

५. दरवेश
इस परम्परा के अनुयायी अपनी पहचान छिपाते हैं। श्रील सनातन गोस्वामीपाद ने कारागार से मुक्त होने के लिए जेलर को सात हज़ार स्वर्ण मुद्राएँ दीं और कहा कि वे दरवेश के वेश में मक्का जाएँगे।
लोगों ने श्रील सनातन गोस्वामीपाद के वास्तविक उद्देश्य को न समझते हुए कृत्रिम रूप से खुद को दरवेश के वेश में सजाना शुरू कर दिया मूंगा रंग का चोगा पहनना, मालाएँ पहनना, दाढ़ी न बनाना और इधर-उधर घूमना।
वे सनातन धर्म के सिद्धांतों की उपेक्षा करते हैं। (वर्तमान में शुद्ध भक्ति के अभ्यास को, जैसा कि छह गोस्वामियों श्री रूप, श्री सनातन, श्री जीव, श्री गोपाल भट्ट, श्री रघुनाथ भट्ट और श्री रघुनाथ दास ने प्रतिपादित किया, सनातन धर्म कहा जाता है।)

६. सनई
सनई सम्प्रदाय के अनुयायी बाऊल के समान होते हैं। इनके प्रमुख सलाहकार आलोक सनई, खिरोद सनई, गर्व सनई और नानोक सनई थे। ये गैर-हिंदू सिद्धांतों का पालन करते हैं।

७. सहजिया
ये लोग भौतिक ज्ञान की सहायता से अध्यात्म को समझने का प्रयास करते हैं। इनका विश्वास है कि परम सत्य अर्थात भगवान भौतिक शरीर में स्थित हैं, इसलिए वे उन साधनों को अधिक महत्त्व देते हैं जो शरीर-केंद्रित होते हैं।
इनके अनुसार, प्रत्येक पुरुष श्रीकृष्ण का प्रतिनिधि है और प्रत्येक स्त्री श्रीमती राधारानी की प्रतिनिधि है।
ये भगवान कृष्ण के जन्म और लीलाओं की शाश्वत, दिव्य प्रकृति को नहीं मानते।
इनके मत में वैष्णव धर्म केवल एक जाति है, गुरु साधारण मनुष्य है, और महाप्रसाद सामान्य भोजन मात्र है।

८. सखीभेकी
यह सम्प्रदाय मानता है कि भौतिक शरीर सखी या गोपी के समान है, इसलिए वे साड़ी और चूड़ियाँ पहनते हैं, विवाहिता स्त्रियों की तरह सिंदूर लगाते हैं, और बाल बढ़ाकर जूड़ा बनाते हैं।
कभी स्वयं को ललिता सखी, कभी विशाखा सखी और कभी अन्य सखियों के रूप में सजाते हैं और यह दिखावा करते हैं कि वे श्रीकृष्ण की सेवा कर रहे हैं।

९. स्मार्टा
नवद्वीप निवासी रघुनन्दन भट्टाचार्य इस सम्प्रदाय के प्रवर्तक थे। उन्होंने राक्षस-स्वभावी और काल्पनिक नियम निर्धारित किए, जिन्हें नवद्वीप धाम के कुलीन (कट्टर ब्राह्मण) निवासी मानते थे।

१०. जात-गोसाईं
जो लोग गोसाईं शब्द को केवल एक उपाधि मानते हैं, वे जात-गोसाईं कहलाते हैं। ‘गो’ का अर्थ है ‘इन्द्रियाँ’ और ‘स्वामी’ का अर्थ है ‘इन्द्रियों का स्वामी’।
जो वास्तव में अपनी इन्द्रियों पर नियंत्रण रखते हैं, वही सही अर्थ में ‘गोसाईं’ शब्द का उपयोग करने के अधिकारी हैं।
जात-गोसाईं सम्प्रदाय का मुख्य कार्य मंत्र व्यापार है। इनके यहाँ गुरु-परम्परा वंशानुगत होती है गुरु का पुत्र ही अगला गुरु बनता है। ये मांसाहार और नशीले पदार्थों को भी स्वीकार करते हैं।

११. अतिवारी
उड़ीसा राज्य (उत्कल) के निवासी जगन्नाथ दास इस सम्प्रदाय के उपदेशक थे। ये लोग श्री चैतन्य महाप्रभु की शिक्षाओं में अनावश्यक, आडम्बरपूर्ण और मनगढ़ंत अलंकरण जोड़ते हैं।

१२. चूड़धारी
इस सम्प्रदाय के अनुयायी सिर पर मुकुट पहनते हैं और स्वयं को श्रीकृष्ण मानते हैं। बाँसुरी बजाने का अभिनय करते हैं और व्यभिचार में लिप्त रहते हैं। इनके सिद्धांत बाऊल के समान होते हैं।

१३. गौरांग-नगरी
इस सम्प्रदाय के अनुयायी श्री गौरसुंदर को श्रीकृष्ण के रूप में सजाते हैं उनके हाथ में बाँसुरी देते हैं और मुकुट में मोरपंख लगाते हैं।
इनका विश्वास है कि चूँकि गौरसुंदर श्री राधा और कृष्ण का संयुक्त स्वरूप हैं, इसलिए उन्हें कभी कृष्ण के रूप में और कभी राधा को कृष्ण के रूप में सजाना चाहिए ताकि रास-भाव में वृद्धि हो।
श्री चैतन्य भागवत में श्रील वृन्दावन दास ठाकुर लिखते हैं –

“एई मतो चापलोल कोरेन सोबा मने
सोबे स्त्री मात्रो ना देखें दृष्टिकोने।
स्त्री हेनो नाम प्रभु एई अवतारे
श्रवण ना कोरिला, विदित संसार।
आतएव यतो महामोहि सोकोले
गौरांग नागर हेन स्तोब नाही कोरे।”

हालाँकि ये समूह यह दावा करते हैं कि वे श्री चैतन्य महाप्रभु के प्रेममय मिशन को फैलाने और भगवान की भक्ति-भावना को स्थापित करने के लिए कार्य कर रहे हैं, वास्तव में ये अपने अनुयायियों को आत्म-प्रेम पर ध्यान केंद्रित करने के लिए प्रेरित करते हैं।

इनमें, कार्ताभाजा पंथ विशेष रूप से उल्लेखनीय है। इसके अनुयायी गुरु को भगवान का अवतार मानते हैं और गुरु की संतुष्टि के लिए उसकी कही हर बात का अंधानुकरण करते हैं। ऐसा करते हुए, वे परम भगवान और उनकी आंतरिक आनंद शक्ति श्रीमती राधारानी की उपासना की उपेक्षा करते हैं। अन्य दिव्य स्वरूप जैसे बलदेव, जगन्नाथ, सुभद्रा देवी और सुदर्शन की भी उपेक्षा की जाती है यहाँ तक कि श्रीकृष्ण-बलराम और वह प्रामाणिक शिष्य-परंपरा, जिसे श्रील प्रभुपाद भक्तिसिद्धांत सरस्वती गोस्वामी ठाकुर ने सिखाया, को भी नज़रअंदाज़ किया जाता है।

हमें परम गुरु श्रीकृष्ण के पास परंपरा (शिष्य-परंपरा) के माध्यम से पहुँचना चाहिए। मैं अपने गुरु श्रील भक्तिप्रमोद पुरी गोस्वामी ठाकुर का एक तुच्छ शिष्य हूँ; मेरे परम गुरु उनके गुरु श्रील भक्तिसिद्धांत सरस्वती ठाकुर; और उनके गुरु, कुल-चूड़ामणि श्रील गौरकिशोर दास बाबाजी महाराज, इत्यादि। इस प्रक्रिया में हम इन गुरुओं की पूजा करते हैं और उनकी कृपा से धीरे-धीरे अपने परम आराध्य श्रीश्री राधा-कृष्ण तक पहुँचते हैं।

लेकिन कार्ताभाजा अपने अनुयायियों को केवल गुरु की ही सर्वोच्च आराधना करने को सिखाते हैं। इसलिए उनके अनुयायी केवल अपने गुरु की तस्वीर ही वेदी पर रखते हैं। वे परम गुरु श्रीकृष्ण और श्रीमती राधारानी, या बलदेव, जगन्नाथ, सुभद्रा और सुदर्शन के किसी भी चित्र या विग्रह को वेदी पर नहीं रखते।

उन्होंने इस श्लोक का अर्थ ही बिगाड़ दिया है
गुरुर ब्रह्मा गुरुर विष्णुः गुरुर देवो महेश्वरः।
गुरुः साक्षात् परं ब्रह्म तस्मै श्री गुरवे नमः॥

वे इस श्लोक की व्याख्या ऐसे करते हैं कि व्यक्तिगत गुरु ही ब्रह्मा, विष्णु, महेश (शिव) और परम ब्रह्म हैं। लेकिन वास्तविक अर्थ यह है कि परम गुरु स्वयं श्रीकृष्ण हैं। रजोगुण में वे ब्रह्मा के रूप में प्रकट होते हैं; सत्त्वगुण में विष्णु; तमोगुण में शिव (महेश्वर)। कृष्ण ही परम-ब्रह्म, परमेश्वर हैं। मैं उस श्रीकृष्ण को विनम्र प्रणाम करता हूँ।

लेकिन कार्ताभाजा परंपरा में केवल गुरु को ही पूजनीय माना जाता है। इसलिए अनुयायियों को केवल गुरु की छवि वेदी पर रखने की शिक्षा दी जाती है। ऐसा करते हुए, वे गुरु के व्यक्तिगत निर्देशों का पालन करते हैं, न कि परंपरा और शास्त्र की शिक्षाओं का इस प्रकार वे कार्ताभाजा बन जाते हैं।

ऐसी अप-सम्प्रदायाएँ गुरु को केवल एक व्यक्ति मानती हैं, जबकि गुरु तो परम सत्य के प्रतिनिधि होते हैं और वह परम सत्य कोई और नहीं बल्कि स्वयं श्रीकृष्ण हैं, जो परम पुरुषोत्तम भगवान हैं।

“कृष्ण रक्षति जगत्त्रयम् गुरु”
कृष्ण तीनों लोकों की रक्षा करते हैं, इसलिए वही गुरु हैं।
जो भी कृष्ण का प्रतिनिधित्व करता है, वह गुरु है; और वह गुरु जितना कृष्ण का प्रिय होता है, उतनी ही उसकी आध्यात्मिक अधिकार-शक्ति होती है।

श्रील विश्वनाथ चक्रवर्ती पद जो रसिक आचार्य हैं गुरु-अष्टकम में कहते हैं –
साक्षाद्धरित्वेन समस्तशास्त्रैः
उक्तस्तथा भाव्यत एव साध्भिः।
किन्तु प्रभोर्यः प्रिय एव तस्य
वन्दे गुरोः श्रीचरणारविन्दम्॥

सभी शास्त्र कहते हैं कि गुरु साक्षात् हरि के समान हैं। संतजन भी उन्हें ऐसा ही मानते हैं। परंतु उनकी पूजा इसलिए की जाती है क्योंकि वे प्रभु के अत्यंत प्रिय होते हैं।

इस प्रकार, श्रील विश्वनाथ चक्रवर्ती ठाकुर बताते हैं कि गुरु में जितनी कृष्ण-प्रियता होती है, उतनी ही उनकी दिव्य सत्ता होती है। गुरु का सम्मान परमेश्वर के रूप में नहीं, बल्कि परमेश्वर के प्रिय प्रतिनिधि के रूप में किया जाता है।

गुरु और परमेश्वर में स्पष्ट अंतर है। हम जानते हैं कि कृष्ण ब्रह्मांडों के रचयिता हैं, लेकिन गुरु नहीं। कृष्ण सृष्टि से पहले भी विद्यमान थे, वर्तमान में भी हैं, और विनाश के बाद भी रहेंगे। ब्रह्मा ने समझाया “सत्” का अर्थ है नित्य कृष्ण सत् हैं, लेकिन गुरु, एक व्यक्तिगत जीवात्मा के रूप में, उसी प्रकार नित्य नहीं हैं।

जिस व्यक्ति को कोई गलती से परम ब्रह्म मान लेता है, वह भी अंततः अपना भौतिक शरीर छोड़ देता है; लेकिन कृष्ण सदा नित्य और पारलौकिक हैं। कृष्ण सदा युवा रहते हैं, वे वृद्ध नहीं होते; जबकि गुरु समय के साथ वृद्ध होते हैं। कृष्ण के चेहरे पर दाढ़ी या मूंछ नहीं होती, जबकि गुरु के पास हो सकती है। कृष्ण माया के स्वामी हैं, लेकिन गुरु नहीं; वे कृष्ण के सेवक हैं और यदि पूर्ण रूप से समर्पित व सशक्त न हों तो माया से प्रभावित हो सकते हैं।

यदि कृष्ण हमसे अप्रसन्न हो जाएँ, तो गुरु हमारी ओर से निवेदन करके उन्हें प्रसन्न कर सकते हैं। लेकिन यदि गुरु अप्रसन्न हो जाएँ, तो कृष्ण भी उन्हें प्रसन्न करने में हस्तक्षेप नहीं कर सकते। जैसा कि एक बंगाली कहावत है –

“गुरु रुश्टो होले कृष्ण राखिते ना पारे,
कृष्ण रुश्टो होले गुरु राखिते पारे।”

यदि गुरु अप्रसन्न हों तो कृष्ण भी रक्षा नहीं कर सकते,
लेकिन यदि कृष्ण अप्रसन्न हों तो गुरु रक्षा कर सकते हैं।

कौन-से लक्षण बताते हैं कि कोई वास्तव में कृष्ण का प्रिय है? भगवद्गीता के बारहवें अध्याय में भगवान कृष्ण अपने प्रिय भक्त के गुण बताते हैं –
यो न हृष्यति न द्वेष्टि न शोचति न काङ्क्षति।
शुभाशुभपरित्यागी भक्तिमान्यः स मे प्रियः॥
समः शत्रौ च मित्रे च तथा मानापमानयोः।
शीतोष्णसुखदुःखेषु समः सङ्गविवर्जितः॥
तुल्यनिन्दास्तुतिर्मौनी सन्तुष्टो येन केनचित्।
अनिकेतः स्थिरमतिर्भक्तिमान्मे प्रियः नरः॥

जो सुख-दुःख से अप्रभावित रहते हैं, न ईर्ष्या करते हैं, न शोक करते हैं, न इच्छाएँ रखते हैं, जो शुभ और अशुभ दोनों का त्याग कर चुके हैं और मुझमें भक्ति रखते हैं वे मुझे प्रिय हैं।
जो मित्र और शत्रु में समान हैं, मान-अपमान, सर्दी-गर्मी, सुख-दुःख में स्थिर रहते हैं, जो आसक्ति-रहित हैं वे मुझे अत्यंत प्रिय हैं।
जो संतुष्ट, मौनी, स्थिरचित्त, बिना स्थायी निवास के रहते हैं और जिनका मन मुझमें भक्ति से स्थित है ऐसे भक्त मुझे सबसे प्रिय हैं।

ये गुण गहन भक्ति-भावना को दर्शाते हैं। जब भी कृष्ण की सेवा का अवसर मिले, तो तत्परता और उत्साह से उसे करना चाहिए। जो भक्त बिना द्वेष, भेदभाव और कपट के सेवा करता है वही वास्तव में भगवान का प्रिय है।

दुर्भाग्यवश, व्यापक भ्रांतियों के कारण, आध्यात्मिक गुरु की योग्यता को अक्सर भौतिक मानकों से आँका जाता है जैसे बड़े-बड़े मंदिर होना, बहुत सारे अनुयायी होना या भव्य रूप से विग्रहों की सेवा-सज्जा का प्रबंधन करना।
यह भौतिक दृष्टिकोण अब उन लोगों में भी बढ़ता जा रहा है जो दावा करते हैं कि वे श्रील भक्तिसिद्धांत सरस्वती गोस्वामी ठाकुर के मार्गदर्शन में श्री चैतन्य महाप्रभु के मिशन का पालन कर रहे हैं। ऐसा सोच-विचार कर्ट्टभोजा सम्प्रदाय के सिद्धांतों से मेल खाता है, जो आध्यात्मिक पथ को विकृत कर देता है।

मेरे परम-गुरु, उनकी दिव्य कृपा श्रील भक्तिसिद्धांत सरस्वती गोस्वामी ठाकुर ने एक बार हरिकथा (आध्यात्मिक चर्चा) में स्पष्ट कहा था:

“यदि गुरु यह सोचने लगे कि ‘मैं गुरु हूँ’, तो ‘गु’ अक्षर बदलकर ‘गा’ हो जाता है। इस प्रकार ‘गुरु’ शब्द बदलकर ‘गरु’ (गाय, बांग्ला में) एक पशु बन जाता है।”

यह कठोर कथन इस बात पर बल देता है कि अहंकार और गर्व एक आध्यात्मिक गुरु के लिए अयोग्य बनाने वाले दोष हैं।

श्रील प्रभुपाद यह भी कहा करते थे कि जिन्होंने उनसे दीक्षा ली है, वे “मेरे मित्र हैं, जो मुझे विभिन्न भौतिक संकटों से बचाते हैं” (बिपद उद्धारण बंधव)।
वे सदा सबको आदरपूर्वक ‘आपनी’ कहकर सम्बोधित करते थे और दूसरों को प्रणाम करते थे। श्रील प्रभुपाद ने कभी स्वयं को गर्व या अधिकार की भावना से गुरु नहीं माना; वे हमेशा स्वयं को श्री चैतन्य महाप्रभु के मिशन में सेवक का सेवक का सेवक मानते थे।
(चैतन्य चरितामृत, मध्य-लीला 19.151)

ब्रह्माण्ड भ्रमिते कोना भाग्यवान जीव
गुरु-कृष्ण प्रसादे पाय भक्ति-लता बीज

अनंत ब्रह्मांडों में अनगिनत जीवों में से केवल कोई अत्यंत भाग्यवान जीव, श्रीकृष्ण की कृपा से, एक शुद्ध और सच्चे गुरु का सान्निध्य प्राप्त करता है।
गुरु और कृष्ण दोनों की संयुक्त कृपा से, वह भाग्यवान जीव भक्ति-लता-बीज (भक्ति-लता का बीज) प्राप्त करता है।

परम गुरु स्वयं कृष्ण हैं, और उनकी कृपा परम्परा शिष्य-शृंखला के माध्यम से शुद्ध गुरु के द्वारा हम तक पहुँचती है।
सच्चा गुरु वही है जो सभी भौतिक इच्छाओं (अनर्थों) से रहित हो और जिसका मन श्री श्री राधा-कृष्ण और उनकी प्रेम-सेवा में स्थिर हो।

पुराणों में गुरु की गहन परिभाषा दी गई है –

कृपा-सिंधुः सुसम्पन्नः
सर्व-शुद्धो सर्व-विद्या-विज्ञः
गुरुः प्रोक्तः

(हरि-भक्ति-विलास 1.35; विष्णु-स्मृति-वचन)

गुरु के गुण:

कृपा-सिंधुः – करुणा का अथाह सागर।
सु-सम्पन्नः – आध्यात्मिक सिद्धि में पूर्ण, सभी भौतिक अपेक्षाओं से मुक्त।
सर्व-शुद्धः – चरित्र और आचरण में पूर्णतः पवित्र।
सर्व-विद्या-विशारदः – समस्त आध्यात्मिक विद्याओं में निपुण।

इसके अतिरिक्त, गुरु सब जीवों के कल्याणकारी (निष्पृह) होते हैं, सेवा से कोई स्वार्थ या अपेक्षा नहीं रखते, शुद्ध वैष्णव के 26 गुणों से विभूषित होते हैं, आचरण में संतुलित रहते हैं और सदा हरि-सेवा में तत्पर रहते हैं न आलसी, न असावधान, न विचलित।

वे भीतर और बाहर, सभी प्रकार की भक्ति सेवा कर सकते हैं, सही और आध्यात्मिक रूप से हितकारी निर्णय ले सकते हैं, शिष्यों के संदेह को साक्षात्कार-युक्त ज्ञान से दूर कर सकते हैं और निःस्वार्थ भाव से केवल श्री हरि की प्रसन्नता के लिए सेवा कर सकते हैं। ऐसा व्यक्ति ही वास्तव में गुरु-पद के योग्य है।

अब हम जान गए कि गुरु की योग्यता क्या है कोई भी यूँ ही गुरु नहीं बन सकता।
गुरु में वे गुण होने चाहिए जो शास्त्रों में वर्णित हैं, और हमें स्मरण रखना चाहिए कि परम गुरु स्वयं श्रीकृष्ण हैं –

“कृष्ण रक्षति जगत्त्रयम् गुरु”।

जैसा कि श्री चैतन्य चरितामृत में कहा गया है:
कृष्ण नित्य दास जीव ताहा भूली गेला
एइ दोषे माया तारे गलोआइ बाँधिला

जैसे ही जीव यह भूल जाता है कि हम कृष्ण के सनातन सेवक हैं, माया देवी हमें इस दुखमय और नश्वर संसार में बाँध देती है।
यह संसार, जिससे हम आसक्त हैं और जिसे छोड़ना नहीं चाहते, एक कारागार के समान है और हम इसके कैदी हैं।
हम इसलिए दंडित हैं क्योंकि हमने कृष्ण के साथ अपना संबंध खो दिया है।

वह संबंध क्या है? कि हम उनके सनातन सेवक हैं, और कृष्ण सभी जीवों के सनातन स्वामी हैं।
जब हम इस संबंध को भूल जाते हैं, तो हमें अनेक कष्ट सहने पड़ते हैं।

एक उदाहरण:
मान लीजिए एक जेल में हजारों कैदी हैं।
एक दिन राज्यपाल आता है और कहता है “मैं तुम्हारी समस्याएँ सुनूँगा और समाधान करने की कोशिश करूँगा।”
एक-एक करके कैदी आते हैं कोई भोजन की गुणवत्ता की शिकायत करता है, कोई मच्छरदानी माँगता है, कोई कहता है कि जेल में पर्याप्त दूध नहीं मिलता। राज्यपाल हर एक की सुनता है और कहता है कि समस्याओं का समाधान किया जाएगा।

अंत में एक कैदी आता है और कहता है “मेरी एक समस्या है, क्या आप हल कर सकते हैं?” राज्यपाल कहता है “अब तक मैंने सबकी समस्याएँ हल की हैं, तुम्हारी भी करूँगा।” कैदी कहता है “मुझे यहाँ अच्छा नहीं लगता, मैं घर वापस जाना चाहता हूँ।”

यही हमारी स्थिति है माया के प्रभाव में हम यहाँ अपनी परिस्थितियों को सुधारने की कोशिश कर रहे हैं, न कि यहाँ से निकलने की।
हम जो कुछ भी करते हैं, वह हमें और बाँध देता है। हमारी असली समस्या यह है कि हम इस कारागार में हैं और हमें बाहर निकलना है।

हमें छुड़ाने के लिए, भगवान स्वयं श्रीकृष्ण चैतन्य महाप्रभु के रूप में अवतरित हुए।
उन्होंने सिखाया कि इस भौतिक बंधन से मुक्त होने का मार्ग है हरे कृष्ण महामंत्र का जप।
तब हमारे हृदय में यह बोध जागेगा कि हम प्रभु के सनातन सेवक हैं माया के नहीं।

इसलिए, हमें ऐसा गुरु खोजना चाहिए जो सभी भौतिक आसक्तियों से रहित हो, जो नाम, यश, मान या पूजन की इच्छा न रखता हो और जिसकी कोई भौतिक इच्छा न हो।

यदि हम भूल जाएँ कि कृष्ण ही परम गुरु हैं, तो क्या होगा?
कृष्ण भू‍लि’ सेइ जीव अनादि-बहिर्मुख
अतएव माया तारे देय संसार-दुःख

जैसे ही हम कृष्ण को भूल जाते हैं, जन्म-जन्मांतर हम माया के सेवक बन जाते हैं।
वह हमें भ्रमित करती है कि सुख भौतिक उपलब्धियों शिक्षा, धन, या इन्द्रिय-भोग में है।
हमारी असली पहचान यह शरीर नहीं है आत्मा है।
हमें अपना जीवन कृष्ण-केंद्रित करना चाहिए।

जैसे ही हम कृष्ण को भूलते हैं, माया देवी हमें अलग-अलग दिशाओं में खींच ले जाती है, झूठी आशाओं में भटका देती है।
इस जाल से हमें कौन बचा सकता है? केवल एक सच्चा गुरु, जो कृष्ण का वास्तविक प्रतिनिधि हो, जो शुद्ध शिष्य-परम्परा से नियुक्त हो और सभी भौतिक आसक्तियों से मुक्त हो।
ऐसा व्यक्ति ही सच्चा गुरु है।

जब हम ऐसे गुरु की शरण लेते हैं, तो हम उद्धार पा सकते हैं। गुरु को स्वीकार करने का उद्देश्य है स्वयं को उन भौतिक आसक्तियों से मुक्त करना, जो केवल कष्ट ही देती हैं।

आज हम देखते हैं कि बच्चे अक्सर अपने माता-पिता की बात नहीं मानते, जबकि माता-पिता उन्हें प्रेम और स्नेह देते हैं इसका परिणाम दुख ही होता है। कुछ लोग बहुत-सी संपत्तियों के मालिक होते हैं, परंतु उनका ठीक से पालन-पोषण नहीं कर पाते, फिर भी उनसे चिपके रहते हैं। जब संपत्ति हाथ से निकल जाती है, तो वे दुखी हो जाते हैं। माया हमें सुख का भ्रम दिखाकर अपनी ओर खींचती है, लेकिन अंत में हम कष्ट ही पाते हैं।

किन्तु एक वास्तविक (सिद्ध) गुरु हमें उस एकमात्र दिशा में ले जाते हैं, जो सच्ची शांति, प्रेम और आनंद की ओर ले जाती है श्रीकृष्ण के चरणकमलों की ओर। यही हमारे जीवन का परम लक्ष्य होना चाहिए। हमें कभी भी कृष्ण या उनके भक्तों का, विशेषकर अपने गुरु का, विरोध नहीं करना चाहिए।

कृष्ण-बहिर्मुख हञा भोग-वाञ्छा करे
निकट-स्थ माया तारे जापटिया धरे

जैसे ही हम कृष्ण को भूल जाते हैं या उनसे मुख फेर लेते हैं, माया देवी हमें पीछे से पकड़ लेती हैं और भौतिक भ्रम की ओर खींच लेती हैं। अंततः हम कष्ट पाते हैं। हमारा सच्चा लक्ष्य है नित्य आनंद, न कि अस्थायी सुख।

इस संसार में जो थोड़ा-सा सुख हमें मिलता है, वह क्षणिक है। श्रील भक्तिविनोद ठाकुर चैतन्य शिक्षामृत में समझाते हैं
“हमारी अनेक इच्छाएँ और बहुत-सा दुख है। जब हम अस्थायी रूप से उनसे दूर हो जाते हैं, तो हमें थोड़ा सुख महसूस होता है, लेकिन शीघ्र ही हम फिर उसी में फँस जाते हैं।”

मेरे परम पूज्य गुरु, परम श्रद्धेय श्रील भक्तिप्रमोद पुरी गोस्वामी ठाकुर कहा करते थे कि जो वस्तु हमें प्रारम्भ में सुख देती प्रतीत होती है, वही अंततः हमें दुख देती है। यही माया की चाल है हम इसमें फँस जाते हैं।

अतः हमें सच्चे कृष्ण-भक्त, वास्तविक गुरु के पदचिन्हों पर चलने का ईमानदार प्रयास करना चाहिए। मैं अपने गुरु-वर्ग के उदाहरण और उपदेशों का पालन करने का प्रयास कर रहा हूँ –

परम श्रद्धेय श्रील भक्तिप्रमोद पुरी गोस्वामी ठाकुर (दीक्षा गुरु)
परम श्रद्धेय श्रील भक्तिदयित माधव गोस्वामी महाराज
परम श्रद्धेय श्रील भक्ति गौरा वैखानस गोस्वामी महाराज
परम श्रद्धेय श्रील भक्ति रक्षक श्रीधर देव गोस्वामी महाराज
परम श्रद्धेय श्रील भक्ति प्रज्ञान केशव गोस्वामी महाराज
परम श्रद्धेय श्रील भक्ति वेदान्त स्वामी गोस्वामी महाराज
परम श्रद्धेय श्रील भक्ति कुमुद संत गोस्वामी महाराज
परम श्रद्धेय श्रील भक्ति हृदय वन गोस्वामी महाराज
परम श्रद्धेय श्रील भक्ति कुसुम श्रमण गोस्वामी महाराज
परम श्रद्धेय श्रील भक्ति विलास तीर्थ गोस्वामी महाराज

ये सभी महान विभूतियाँ मेरे आराध्य गुरुजन हैं, और मेरे परम गुरु-वर्ग के आचार्य, श्री गौड़ीय मठ के संस्थापक-आचार्य, परम श्रद्धेय श्रील भक्तिसिद्धांत सरस्वती गोस्वामी ठाकुर, मेरे शाश्वत मार्गदर्शक हैं।

मैं उनके पदचिन्हों पर चलने का प्रयास कर रहा हूँ – यद्यपि मैं अभी अयोग्य हूँ। मैं केवल एक आकांक्षी अनुयायी हूँ। मैं उनके चरणकमलों में विनम्र प्रार्थना करता हूँ – कृपया मेरे सभी अपराधों को क्षमा करें। मुझे यह शक्ति प्रदान करें कि मैं सहनशील रहूँ, सभी जीवों को उचित सम्मान दूँ, श्री हरिनाम महा-मंत्र का सच्चे मन से जप करूँ, और इस दुखमय, भौतिक संसार से उद्धार पा सकूँ।

बी. बी. बोधायन

ଗୁରୁ (ବିଶ୍ୱଶିକ୍ଷକ)

ଆମର ପୂର୍ବତନ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ କୃଷ୍ଣ କୃପା ମୁର୍ତ୍ତୀ ସଚ୍ଚିଦାନନ୍ଦ ଶ୍ରୀ ଶ୍ରୀଲ ଭକ୍ତି ବିନୋଦ ଠାକୁର ତାଙ୍କର ଗୋଟିଏ ଲେଖାରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି ଯେ ଅପସମ୍ପ୍ରଦାୟ ନାମରେ ୧୩ଟି ଗୋଷ୍ଠୀ ଅଛନ୍ତି ଯେଉଁମାନେ ଭଗବାନ ଚୈତନ୍ୟଙ୍କ ଶିକ୍ଷାକୁ ବିଭ୍ରାନ୍ତ କରୁଛନ୍ତି। ଭଗବାନ ଚୈତନ୍ୟ ଏହି ଦୁନିଆରେ ନିଜର ଲୀଲା ସମାପ୍ତ କରି ନିଜ ବାସସ୍ଥାନକୁ ଫେରିବା ପରେ, ଅୌଳ, ବୌଳ, କର୍ତ୍ତାଭଜା, ନେଡା, ଦର୍ବେଶ, ସାନି, ସହଜିଆ, ସଖୀଭେକୀ, ସ୍ମାର୍ତ, ଜାତ ଗୋସାଇଁ, ଅତିବଡି, ଚୁଡାଧାରୀ, ଗୈରାଙ୍ଗ-ନଗରୀ ନାମକ ଏହି ୧୩ଟି ଅପ-ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକତା ନାମରେ ବିଭ୍ରାନ୍ତ କରିବାକୁ ଲାଗିଲେ।

ଭଗବାନ ଚୈତନ୍ୟଙ୍କ ଲୀଳା ସମାପ୍ତ ହେବା ପରେ ଗୌଡ଼ୀୟ ବୈଷ୍ଣବ ପରମ୍ପରାରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୋଇଥିବା ତେରୋଟି “ଅପ-ସମ୍ପ୍ରଦାୟ” (ଭ୍ରଷ୍ଟ ପରମ୍ପରା) ଏକ ପଥଭ୍ରଷ୍ଟ ଦଳ ଭାବରେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ। ଏହି ଗୋଷ୍ଠୀଗୁଡ଼ିକ ଗୌଡ଼ୀୟ ବୈଷ୍ଣବ ପରମ୍ପରାର ମୂଳ ଶିକ୍ଷା, ବିଶେଷକରି ଶ୍ରୀ ବ୍ରହ୍ମ-ମାଧବ-ଗୌଡ଼ୀୟ ସାରସ୍ୱତ ସମ୍ପ୍ରଦାୟକୁ ଭୁଲ ଭାବରେ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରନ୍ତି କିମ୍ବା ଏହାର ବିରୋଧ କରନ୍ତି, ଏବଂ ତେଣୁ ସେମାନଙ୍କୁ ଧର୍ମ ବିରୋଧୀ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଇଛି। କୃଷ୍ଣ କୃପା ମୁର୍ତ୍ତୀ ଶ୍ରୀଲ ଭକ୍ତିବିନୋଦ ଠାକୁର ସେମାନଙ୍କ ଆଚରଣର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ନିମ୍ନଲିଖିତ ଭାବରେ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିଛନ୍ତି:

ଅୌଳ, ବୌଳ, କର୍ତ୍ତାଭଜା: ଏହି ଗୋଷ୍ଠୀଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରାୟତଃ ଭାବପ୍ରବଣ କିମ୍ବା ଆବେଗପୂର୍ଣ୍ଣ ଭକ୍ତି ଅଭ୍ୟାସକୁ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଅନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କର ଭକ୍ତି ସେବାର ପରିଭାଷା ସନ୍ଦେହଜନକ।

୧. ଅୌଳ-

ଏହି ଗୋଷ୍ଠୀର ଅନୁଗାମୀମାନେ ନିଜକୁ ଭଗବାନ ବୋଲି ମାନିଥାନ୍ତି। ସେମାନେ ଅନେକ ପ୍ରକାରର ମହିଳାଙ୍କ ସହିତ ଇନ୍ଦ୍ରିୟଗତ ସମ୍ପର୍କ ଉପଭୋଗ କରନ୍ତି। ଯେପରିକି ସେମାନଙ୍କର ନିଜ ସ୍ତ୍ରୀ, ବେଶ୍ୟା, ବିଧବା କିମ୍ବା ଅନ୍ୟ ପୁରୁଷର ପତ୍ନୀ ଇତ୍ୟାଦି। ସେମାନଙ୍କର ଶାରୀରିକ ସନ୍ତୋଷ ପାଇଁ କୌଣସି ନୀତି ଏବଂ ନିୟମ ପ୍ରତି କୌଣସି ସମ୍ମାନ ନାହିଁ।

୨. ବୌଳ: ଅୌଳ ଏବଂ ବୌଳ ମଧ୍ୟରେ ବହୁତ କମ୍ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଅଛି। ବୌଳର ଅନୁଗାମୀମାନେ ଇନ୍ଦ୍ରିୟଗତ ସୁଖ ସହିତ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଆକର୍ଷିତ। ସେମାନେ ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତି ଯେ ସର୍ବୋତ୍ତମ ପୂଜ୍ୟ ଶ୍ରୀ ଶ୍ରୀ ରାଧା କୃଷ୍ଣ ଭୌତିକ ସ୍ଥୂଳ ଶରୀରରେ ଅବସ୍ଥିତ ଏବଂ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡରେ ଯାହା ଅଛି ତାହା ମଣିଷର ସ୍ଥୂଳ ଶରୀର ମଧ୍ୟରେ ଅଛି। ସେମାନେ ଏହା ମଧ୍ୟ ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତି ଯେ ବ୍ରହ୍ମା, ବିଷ୍ଣୁ, ମହେଶ୍ୱର, ବୈକୁଣ୍ଠ, ଗୋଲୋକ-ବୃନ୍ଦାବନ ସମସ୍ତେ ମଣିଷର ଭୌତିକ ଶରୀର ମଧ୍ୟରେ ଅବସ୍ଥିତ। ସେମାନେ ଅନୁଭବ କରନ୍ତି ଯେ ରାଧା-କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଦିବ୍ୟ ପ୍ରେମ ପୁରୁଷ ଏବଂ ନାରୀ ମଧ୍ୟରେ ଅବୈଧ ସମ୍ପର୍କରେ ଅଛି। ତେଣୁ, ଶ୍ରୀଲ ଭକ୍ତିବିନୋଦ ଠାକୁର କହିଛନ୍ତି:

ସୋହେଜ ଭାଜନ କୋରଚେନ ମାମୁ

ସଙ୍ଗେ ନିଆ କାଗଜ ବାଲା

ସଖୀ ଭାବେ ଭୋଜଚେନ ତାରେ

ନିଜେ ହୋ ନନ୍ଦଲାଲ

ସେମାନେ ବୀର୍ଯ୍ୟ, ରକ୍ତ, ମୂତ୍ର ଏବଂ ମଳ ଖାଆନ୍ତି ଏବଂ ଏହାକୁ କଠୋର ତପସ୍ୟା ବୋଲି ବିବେଚନା କରନ୍ତି।

୩. କର୍ତ୍ତାଭଜା: ଅୌଳ ଚାନ୍ଦ ଏହି ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ଥିଲେ। ଏହି ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଅନୁଗାମୀମାନେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଗୁରୁଙ୍କୁ ଭଗବାନ ଏବଂ ଗୌରାଙ୍ଗ ବୋଲି ବିବେଚନା କରନ୍ତି। ସେମାନେ ପ୍ରକୃତ ଭକ୍ତିର ନିୟମ ପାଳନ କରନ୍ତି ନାହିଁ; ସେମାନେ କେବେ ଧାର୍ମିକତା ବଜାୟ ରଖନ୍ତି ନାହିଁ; ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ଭ୍ରମ ଅବସ୍ଥାରେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ।

୪. ନେରା: କ୍ଷୌର ମୁଣ୍ଡିଆ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କୁ ନେରା କୁହାଯାଏ। ଏହି ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଅନୁଗାମୀମାନେ ଦୀକ୍ଷା ସମାରୋହ ସମୟରେ ସେମାନଙ୍କ ମୁଣ୍ଡ କ୍ଷୌର କରନ୍ତି। ସେମାନେ କପାଳରେ ତିଳକ ଲଗାନ୍ତି ଏବଂ ଏକାଦଶୀ ଉପବାସ ପାଳନ କରନ୍ତି, କିନ୍ତୁ ଶାସ୍ତ୍ର ଅନୁସାରେ ଧର୍ମ ରକ୍ଷା କରନ୍ତି ନାହିଁ।

ସେମାନେ ମାଛ ଖାଆନ୍ତି ଏବଂ ମହିଳାଙ୍କ ସହିତ ସମ୍ପର୍କ ରଖନ୍ତି। ସେମାନେ ମୃତ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଆତ୍ମାକୁ ଏକ ଛୋଟ ମାଟି ପାତ୍ରରେ ଖାଦ୍ୟ ଅର୍ପଣ କରନ୍ତି ଏବଂ ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତି ଯେ ଏହି ଉପାୟରେ ମୃତ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ମୁକ୍ତି ପାଆନ୍ତି। ସେମାନେ ଶାସ୍ତ୍ର, ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟ ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କ ଆଦର୍ଶ ଏବଂ ଶିକ୍ଷା ଏବଂ ଗୋସ୍ୱାମୀଙ୍କ ଶିକ୍ଷାକୁ ଅଣଦେଖା କରନ୍ତି।

୫. ଦର୍ବେଶ: ଏହି ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଅନୁଗାମୀମାନେ ସେମାନଙ୍କର ପରିଚୟ ଲୁଚାଇ ରଖନ୍ତି। ଜେଲରୁ ଖସିଯିବା ପାଇଁ, ଶ୍ରୀଲ ସନାତନ ଗୋସ୍ୱାମୀପାଦ ପ୍ରହରୀଙ୍କୁ ୭୦୦୦ ସୁନା ନୋଟ ପ୍ରଦାନ କଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କୁ କହିଲେ ଯେ ସେ ନିଜକୁ “ଦର୍ବେଶ” ପୋଷାକ ପିନ୍ଧି ମକ୍କା ଯିବେ। ଶ୍ରୀଲ ସନାତନ ଗୋସ୍ୱାମୀପାଦଙ୍କ ପ୍ରକୃତ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବୁଝି ନ ପାରି, ଲୋକମାନେ ପ୍ରବାଳ ରଙ୍ଗର ଗାଉନ ଏବଂ ମାଳା ପିନ୍ଧି କୃତ୍ରିମ ଭାବରେ ନିଜକୁ ‘ଦର୍ବେଶ’ ଭାବରେ ସଜାଇଥାନ୍ତି। ସେମାନେ ଲଣ୍ଡା ହୋଇ ଏଠାକୁ ସେଠାକୁ ବୁଲନ୍ତି ଏବଂ ସନାତନ ଧର୍ମର ନୀତିକୁ ଅଣଦେଖା କରନ୍ତି । (ଶାଶ୍ୱତ ଧାର୍ମିକତା; ବର୍ତ୍ତମାନ ଲୋକମାନେ ଛଅ ଗୋସ୍ୱାମୀଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ଏହି ଶୁଦ୍ଧ ଭକ୍ତି ଅଭ୍ୟାସକୁ କୁହନ୍ତି; ସେହି ଛଅ ଗୋସ୍ୱାମୀଙ୍କ ନାମ ହେଉଛି ‘ରୂପ’, ‘ସନାତନ’, ‘ଶ୍ରୀଜୀବ’, ‘ଗୋପାଳ ଭଟ୍ଟ’, ‘ରଘୁନାଥ ଭଟ୍ଟ’ ଏବଂ ‘ରଘୁନାଥ ଦାସ’। ଛଅ ଗୋସ୍ୱାମୀଙ୍କ ଶିକ୍ଷାକୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ‘ସନାତନ ଧର୍ମ’ ଭାବରେ କୁହାଯାଏ)।

୬. ସ୍ନାଇ: ସ୍ନାଇଙ୍କ ଅନୁଗାମୀମାନେ ବୌଳ ପରି। ଏହି ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ପରାମର୍ଶଦାତାମାନେ ହେଉଛନ୍ତି ଆଲୋକ ସ୍ନାଇ, ଖିରୋଡ ସ୍ନାଇ, ଗର୍ଭ ସ୍ନାଇ ଏବଂ ନାନୋକ ସ୍ନାଇ। ସେମାନେ ଅଣ-ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମର ନୀତି ଅନୁସରଣ କରନ୍ତି।

୭. ସହଜିଆ: ଏହି ଲୋକମାନେ ଭୌତିକ ଜ୍ଞାନ ସାହାଯ୍ୟରେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକତାକୁ ବୁଝିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରନ୍ତି। ସେମାନେ ଭୌତିକ ଶରୀରକୁ କେନ୍ଦ୍ରିତ ଅଭ୍ୟାସକୁ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଅନ୍ତି, କାରଣ ସେମାନେ ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତି ଯେ ପରମ ସତ୍ୟ ଅର୍ଥାତ୍ ସ୍ୱୟଂ ଭଗବାନ ଭୌତିକ ଶରୀରରେ ଅବସ୍ଥିତ। ସେମାନଙ୍କ ଅନୁସାରେ, ପ୍ରତ୍ୟେକ ପୁରୁଷ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ପ୍ରତିନିଧି, ଯେତେବେଳେକି ପ୍ରତ୍ୟେକ ମହିଳା ଶ୍ରୀମତୀ ରାଧାରାଣୀଙ୍କ ପ୍ରତିନିଧି। ସେମାନେ ଭଗବାନ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଜନ୍ମ ଏବଂ ଲୀଳାର ଶାଶ୍ୱତ ଦିବ୍ୟ ପ୍ରକୃତିକୁ ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତି ନାହିଁ।

ଏହି ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଲୋକମାନେ ଭାବନ୍ତି ଯେ ବୈଷ୍ଣବ ଧର୍ମ ଏକ ଜାତି, ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଗୁରୁ ଜଣେ ସାଧାରଣ ମଣିଷ, ଏବଂ ପ୍ରସାଦ ହେଉଛି ନିୟମିତ ଖାଦ୍ୟ।

୮. ସଖୀଭେକୀ: ଏହି ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ଭୌତିକ ଶରୀରକୁ ସଖୀ କିମ୍ବା ଗୋପୀ ବୋଲି ମାନିଥାନ୍ତି ଏବଂ ତେଣୁ ସେମାନେ ଶାଢ଼ି ଏବଂ ଚୁଡ଼ି ପିନ୍ଧନ୍ତି, ‘ସିନ୍ଦୁର’ (ବିବାହ ପରେ ହିନ୍ଦୁ ମହିଳାମାନେ ସେମାନଙ୍କ କପାଳ ଉପରେ ଲାଲ ରଙ୍ଗ ପାଉଡର ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି) ଲଗାନ୍ତି ଏବଂ ଲମ୍ବା କେଶକୁ ଏକ ଖୋସାରେ ବାନ୍ଧି ରଖନ୍ତି। କେତେବେଳେ ସେମାନେ ନିଜକୁ ଲଳିତା ସଖୀ ଭାବରେ ସଜାଇଥାନ୍ତି, କେତେବେଳେ ବିଶାଖା ସଖୀ ଭାବରେ ଏବଂ କେତେବେଳେ ଅନ୍ୟ ସଖୀ ଭାବରେ। ସେମାନେ ଅଭିନୟ କରନ୍ତି ଯେ ସେମାନେ ଭଗବାନ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ସେବା ପ୍ରଦାନ କରୁଛନ୍ତି।

୯. ସ୍ମାର୍ତ: ରଘୁନନ୍ଦନ ଭଟ୍ଟାଚାର୍ଯ୍ୟ ନବଦ୍ୱୀପରେ ରହୁଥିଲେ। ସେ ଏହି ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା। ସେ ରାକ୍ଷସମାନଙ୍କର ନିୟମ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିଥିଲେ, ଯାହା କାଳ୍ପନିକ ଥିଲା।

ନବଦ୍ୱୀପ-ଧାମର କୁଲିନ (କଠୋର କିମ୍ବା ସନ୍ଥବାଦୀ ବ୍ରାହ୍ମଣ) ବାସିନ୍ଦାମାନେ ଏହି ନିୟମ ପାଳନ କରୁଥିଲେ।

୧୦. ଜାତ ଗୋସାଇଁ: ଯେଉଁମାନେ “ଗୋସ୍ୱାମୀ” ଶବ୍ଦକୁ କେବଳ ଏକ ଉପାଧି ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି ସେମାନଙ୍କୁ ଜାତ ଗୋସାଇଁ କୁହାଯାଏ। ‘ଗୋ’ ଅର୍ଥ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଏବଂ ‘ସ୍ୱାମୀ’ ଅର୍ଥ ଇନ୍ଦ୍ରିୟଗୁଡ଼ିକର ମାଲିକ କିମ୍ବା ନିୟନ୍ତ୍ରକ। ଯେଉଁମାନଙ୍କର ଶାରୀରିକ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଅଛି ସେମାନେ ହିଁ ‘ଗୋସ୍ୱାମୀ’ ଶବ୍ଦକୁ ସଠିକ୍ ଭାବରେ ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ଯୋଗ୍ୟ। ଜାତ ଗୋସାଇଁ ସମାଜ ମୁଖ୍ୟତଃ ମନ୍ତ୍ର ସହିତ ଜଡିତ। ଏଠାରେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଗୁରୁ ବଂଶ ଅନୁସାରେ, ଅର୍ଥାତ୍, ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଗୁରୁଙ୍କ ପୁତ୍ର ପରବର୍ତ୍ତୀ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଗୁରୁ ହୁଅନ୍ତି। ସେମାନେ ମାଂସାହାରୀ ଖାଦ୍ୟ ଏବଂ ମାଦକ ଦ୍ରବ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି।

୧୧. ଅତିବଡ଼ି: ଉତ୍କଳ ରାଜ୍ୟର ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ନାମକ ଜଣେ ବାସିନ୍ଦା ଏହି ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ପ୍ରଚାରକ ଥିଲେ। ଏହି ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ଅନାବଶ୍ୟକ ଭାବରେ ଭଗବାନ ଚୈତନ୍ୟଙ୍କ ଶିକ୍ଷାକୁ ଅଳଙ୍କାର ଏବଂ ଫୁଲ ସହିତ ସଜ୍ଜିତ କରିଥାଏ।

୧୨. ଚୁଡାଧାରୀ: ଏହି ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ନିଜକୁ କୃଷ୍ଣ ବୋଲି ଭାବନ୍ତି ଏବଂ ମୁଣ୍ଡରେ ଏକ ମୁକୁଟ ପିନ୍ଧନ୍ତି। ସେମାନେ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ପରି ବଂଶୀ ବଜାଇବାର ଅନୁକରଣ କରନ୍ତି। ସେମାନେ ବ୍ୟଭିଚାରରେ ଲିପ୍ତ ରୁହନ୍ତି ଏବଂ ବୌଳଙ୍କ ପରି ସମାନ ନୀତିରେ ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତି।

୧୩. ଗୌରାଙ୍ଗ ନଗରୀ: ଏହି ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଅନୁଗାମୀମାନେ ଶ୍ରୀ ଗୌର ସୁନ୍ଦରଙ୍କୁ ଭଗବାନ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ପରି ସଜ୍ଜିତ କରନ୍ତି। ସେମାନେ ତାଙ୍କ ହାତରେ ବଂଶୀ ରଖନ୍ତି ଏବଂ ମୁକୁଟରେ ମୟୂର ପର ଲଗାନ୍ତି। ସେମାନେ ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତି ଯେ ଗୌର ସୁନ୍ଦର ରାଧା ଏବଂ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ମିଶ୍ରିତ ରୂପ ହୋଇଥିବାରୁ, ସେମାନେ ଅଧିକ ମଧୁରତା ପାଇଁ ଭଗବାନ ଚୈତନ୍ୟଙ୍କୁ କୃଷ୍ଣ ଏବଂ ବେଳେବେଳେ ରାଧାଙ୍କୁ କୃଷ୍ଣ ଭାବରେ ସଜ୍ଜିତ କରିବା ଉଚିତ। “ଚୈତନ୍ୟ ଭାଗବତ” ରେ ଶ୍ରୀଲ ବୃନ୍ଦାବନ ଦାସ ଠାକୁର କହିଛନ୍ତି,

“ଇଏ ମୋଟୋ ଚାପୋଲ କୋରେନ ସୋବ ମୋନ

ସୋବେ ସ୍ତ୍ରୀ ମାତ୍ରୋ ନା ଦେଖେନ ଦୄିଷ୍ଟିକୋନ୍।

ସ୍ତ୍ରୀ ହେନୋ ନାମ ପ୍ରଭୁ ଏଇ ଅବୋତାରେ

ଶ୍ରବଣ ନା କରିଲା, ବିଦିତ ସଂସାରେ।

ଆତୋଏବ ୟତୋ ମହାମୋହିମ ସୋକୋଲେ

ଗୌରାଙ୍ଗ ନାଗୋର ହେନୋ ସ୍ତବ୍ ନାହି କରେ”

ଯଦିଓ ଏହି ଗୋଷ୍ଠୀଗୁଡ଼ିକ ଭଗବାନ ଚୈତନ୍ୟଙ୍କ ପ୍ରେମପୂର୍ଣ୍ଣ ବାର୍ତ୍ତା ପ୍ରସାର କରିବା ଏବଂ ଭଗବାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଭକ୍ତି ସେବାର ଭାବନା ସ୍ଥାପନ କରିବାର ଦାବି କରନ୍ତି, ଏହି ଗୋଷ୍ଠୀମାନେ ସେମାନଙ୍କର ଅନୁଗାମୀମାନଙ୍କୁ ଆତ୍ମ-ପ୍ରେମ ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦେବାକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରନ୍ତି। ଏଥିମଧ୍ୟରୁ, କର୍ତ୍ତାଭଜା ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ବିଶେଷ ଭାବରେ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ। ଏହାର ଅନୁଗାମୀମାନେ ଗୁରୁଙ୍କୁ ଭଗବାନଙ୍କ ଅବତାର ବୋଲି ବିବେଚନା କରନ୍ତି ଏବଂ ଗୁରୁଙ୍କ ସନ୍ତୁଷ୍ଟି ପାଇଁ ସେ ଯାହା କୁହନ୍ତି ତାହା ଅନ୍ଧ ଭାବରେ ଅନୁସରଣ କରନ୍ତି। ଏପରି କରିବା ଦ୍ୱାରା, ସେମାନେ ଭଗବାନଙ୍କ ପୂଜା ଏବଂ ତାଙ୍କର ଅନ୍ତର୍ଗତ ଆନନ୍ଦ ଶକ୍ତି, ଶ୍ରୀମତୀ ରାଧାରାଣୀଙ୍କୁ ଅବହେଳା କରନ୍ତି। ବଳଦେବ, ଜଗନ୍ନାଥ, ସୁଭଦ୍ରା ଦେବୀ ଏବଂ ସୁଦର୍ଶନ ପରି ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଦିବ୍ୟ ରୂପଗୁଡ଼ିକୁ ଅଣଦେଖା କରାଯାଏ, ଏପରିକି କୃଷ୍ଣ-ବଳରାମ ଏବଂ ଶ୍ରୀଲ ପ୍ରଭୁପାଦ ଭକ୍ତିସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସରସ୍ୱତୀ ଗୋସ୍ୱାମୀ ଠାକୁରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଇଥିବା ପ୍ରାମାଣିକ ଗୁରୁ-ଶିଷ୍ୟ-ପରମ୍ପରାକୁ ମଧ୍ୟ ଅଣଦେଖା କରାଯାଏ।

ଆମକୁ ପରମ୍ପରା (ଶିଷ୍ୟଗତ ଉତ୍ତରାଧିକାର) ମାଧ୍ୟମରେ ପରମ ଗୁରୁ, ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ନିକଟକୁ ଯିବାକୁ ପଡିବ। ମୁଁ ମୋର ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଗୁରୁ, କୃଷ୍ଣ କୃପା ମୂର୍ତ୍ତି ଶ୍ରୀଲ ଭକ୍ତି ପ୍ରମୋଦ ପୁରୀ ଗୋସ୍ୱାମୀ ଠାକୁର, ମୋର ପରମ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଗୁରୁ, କୃଷ୍ଣ କୃପା ମୂର୍ତ୍ତି ଶ୍ରୀଲ ଭକ୍ତିସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସରସ୍ୱତୀ ଠାକୁର, ଏବଂ ମୋର ପରମ ପରମ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଗୁରୁ, କୃଷ୍ଣ କୃପା ମୂର୍ତ୍ତି କୁଳ ଚୁଡ଼ା ମଣି ଶ୍ରୀଲ ଗୌର କିଶୋର ଦାସ ବାବାଜୀ ମହାରାଜ, ଇତ୍ୟାଦିଙ୍କର ଏକ ନଗଣ୍ୟ ଶିଷ୍ୟ। ପ୍ରକ୍ରିୟା ହେଉଛି ସେମାନଙ୍କୁ ପୂଜା କରିବା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ କୃପା ଦ୍ୱାରା ଧୀରେ ଧୀରେ ଆମର ପରମ ପୂଜନୀୟ ଭଗବାନ, ଶ୍ରୀ ଶ୍ରୀ ରାଧା-କୃଷ୍ଣଙ୍କ ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚିବା।

କିନ୍ତୁ, କର୍ତ୍ତାଭଜା ସେମାନଙ୍କର ଅନୁଗାମୀମାନଙ୍କୁ କେବଳ ଗୁରୁଙ୍କୁ ଭକ୍ତିର ପରମ ବସ୍ତୁ ଭାବରେ ପୂଜା କରିବାକୁ ଶିଖାନ୍ତି। ତେଣୁ, ସେମାନଙ୍କର ଅନୁଗାମୀମାନେ କେବଳ ସେମାନଙ୍କର ଗୁରୁଙ୍କ ଚିତ୍ରକୁ ବେଦୀରେ ରଖନ୍ତି। ସେମାନେ ପରମ ଗୁରୁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଏବଂ ଶ୍ରୀମତୀ ରାଧାରାଣୀ, କିମ୍ବା ବଳଦେବ, ଜଗନ୍ନାଥ, ସୁଭଦ୍ରା ଏବଂ ସୁଦର୍ଶନଙ୍କ କୌଣସି ପ୍ରତିଛବି କିମ୍ବା ବିଗ୍ରହ ସ୍ଥାପନ କରନ୍ତି ନାହିଁ।

ସେମାନେ ନିମ୍ନଲିଖିତ ଶ୍ଳୋକର ଭୁଲ ଅର୍ଥ କରିଛନ୍ତି:

ଗୁରୁର୍ ବ୍ରହ୍ମା ଗୁରୁର୍ ବିଷ୍ଣୁର୍ ଗୁରୁର୍ ଦେବୋ ମହେଶ୍ୱରଃ

ଗୁରୁଃ ସାକ୍ଷତ୍ ପରଂ ବ୍ରହ୍ମ ତସ୍ମୈ ଶ୍ରୀ ଗୁରବେ ନମଃ

ସେମାନେ ଏହି ଶ୍ଳୋକର ଅର୍ଥ ଏହି ଭାବରେ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରନ୍ତି ଯେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଗୁରୁ ହେଉଛନ୍ତି ବ୍ରହ୍ମା, ବିଷ୍ଣୁ, ମହେଶ (ଶିବ) ଏବଂ ପରମ ବ୍ରହ୍ମ। କିନ୍ତୁ, ଏହାର ପ୍ରକୃତ ଅର୍ଥ ହେଉଛି ଯେ ପରମ ଗୁରୁ ହେଉଛନ୍ତି ସ୍ୱୟଂ ଶ୍ରୀ କୃଷ୍ଣ। ରଜୋ ଗୁଣରେ ତାଙ୍କର ପ୍ରକାଶ ବ୍ରହ୍ମା; ସତ୍ତ୍ୱ ଗୁଣରେରେ ବିଷ୍ଣୁ; ଏବଂ ତମୋ ଗୁଣରେ ଶିବ (ମହେଶ୍ୱର)। କୃଷ୍ଣ ହେଉଛନ୍ତି ପରମ ବ୍ରହ୍ମ, ପରମ ପୁରୁଷ ପରମେଶ୍ୱର। ମୁଁ ସେହି ଶ୍ରୀ କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ମୋର ବିନମ୍ର ପ୍ରଣାମ କରୁଛି।

କିନ୍ତୁ, କର୍ତ୍ତାଭଜା ପରମ୍ପରାରେ, ପୂଜାର ଏକମାତ୍ର ବ୍ୟକ୍ତି ହେଉଛନ୍ତି ଗୁରୁ। ତେଣୁ, ଅନୁଗାମୀମାନଙ୍କୁ କେବଳ ଗୁରୁଙ୍କ ପ୍ରତିଛବିକୁ ବେଦୀରେ ରଖିବାକୁ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଏ। ଏହା କରିବା ଦ୍ୱାରା, ସେମାନେ ପରମ୍ପରାର ଶିକ୍ଷା ଏବଂ ଶାସ୍ତ୍ରର ଶିକ୍ଷା ଅପେକ୍ଷା ଗୁରୁଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ପାଳନ କରନ୍ତି, ଯାହାଦ୍ୱାରା କର୍ତ୍ତାଭଜା ହୋଇଯାଆନ୍ତି।

ଏପରି ଅପ-ସମ୍ପ୍ରଦାୟମାନେ ଗୁରୁଙ୍କୁ କେବଳ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ଭାବରେ ଭାବନ୍ତି, କିନ୍ତୁ ଗୁରୁ ହେଉଛନ୍ତି ପରମ ସତ୍ୟର ପ୍ରତିନିଧି – ଏବଂ ସେହି ପରମ ସତ୍ୟ ପରମ ପୁରୁଷ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ବ୍ୟତୀତ ଆଉ କେହି ନୁହଁନ୍ତି।

କୃଷ୍ଣ ରକ୍ଷାତି ଜଗତ୍ ତ୍ରୟମ୍ ଗୁରୁ –

କୃଷ୍ଣ ତିନି ଲୋକକୁ ରକ୍ଷା କରନ୍ତି; ତେଣୁ, ସେ ହେଉଛନ୍ତି ଗୁରୁ।

ଯେକେହି କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରନ୍ତି ସେ ଜଣେ ଗୁରୁ, ଏବଂ ସେହି ଗୁରୁ କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ କେତେ ପରିମାଣରେ ପ୍ରିୟ ତାହା ସେମାନଙ୍କର ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ କର୍ତ୍ତୃତ୍ୱର ପରିସୀମା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରେ। ଶ୍ରୀଲ ବିଶ୍ୱନାଥ ଚକ୍ରବର୍ତ୍ତୀ ପଦ – ‘ରସିକ ଆଚାର୍ୟ୍ୟ’ ଗୁରୁ ଅଷ୍ଟକମ୍‌ରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି

ସାକ୍ଷାଦ-ଧାରିତଭେଣ ସମସ୍ତ-ଶାସ୍ତ୍ରୈର

ଉକ୍ତସ୍ ତଥା ଭାବ୍ୟତ ଏବ ସଦ୍ଭିଃ

କିନ୍ତୁ ପ୍ରଭୋର ଯଃ ପ୍ରିୟ ଏବ ତସ୍ୟ

ବନ୍ଦେ ଗୁରୁଃ ଶ୍ରୀ-ଚରଣାରବିନ୍ଦମ୍

ସମସ୍ତ ଶାସ୍ତ୍ର ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଗୁରୁଙ୍କୁ ଭଗବାନ ହରିଙ୍କଠାରୁ ଭିନ୍ନ ନୁହେଁ ବୋଲି ଘୋଷଣା କରନ୍ତି। ସାଧୁ ଭକ୍ତମାନେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କୁ ଏପରି ଭାବରେ ସ୍ୱୀକାର କରନ୍ତି। ତଥାପି, ତାଙ୍କୁ ପୂଜା କରାଯାଏ କାରଣ ସେ ଭଗବାନଙ୍କର ଅତ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରିୟ।

ତେଣୁ, ଶ୍ରୀଲ ବିଶ୍ୱନାଥ ଚକ୍ରବର୍ତ୍ତୀ ଠାକୁର ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରନ୍ତି ଯେ ଗୁରୁ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଯେତେ ପ୍ରିୟ, ସେହି ପରିମାଣ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଦିବ୍ୟ କ୍ଷମତାର ଅଧିକାରୀ। ଗୁରୁଙ୍କୁ ପରମ ଭାବରେ ନୁହେଁ ବରଂ ପରମଙ୍କର ପ୍ରିୟ ପ୍ରତିନିଧି ଭାବରେ ସମ୍ମାନିତ କରାଯାଏ।

ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଗୁରୁ ଏବଂ ପରମ ଭଗବାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସ୍ପଷ୍ଟ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଅଛି। ଆମେ ଜାଣୁ ଯେ କୃଷ୍ଣ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡର ସୃଷ୍ଟିକର୍ତ୍ତା, କିନ୍ତୁ ସେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଗୁରୁ ନୁହଁନ୍ତି। ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ସୃଷ୍ଟି ପୂର୍ବରୁ କୃଷ୍ଣ ଥିଲେ, ସେ ବର୍ତ୍ତମାନ ବିଦ୍ୟମାନ, ଏବଂ ଏହାର ବିନାଶ ପରେ ମଧ୍ୟ ରହିବେ। ବ୍ରହ୍ମା ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରନ୍ତି ଯେ, “ସତ୍” ଅର୍ଥ ଶାଶ୍ୱତ – କୃଷ୍ଣ ସତ୍, କିନ୍ତୁ ଗୁରୁ, ଏକ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଦେହଜୀବୀ ଆତ୍ମା ଭାବରେ, ସେହିପରି ଶାଶ୍ୱତ ନୁହଁନ୍ତି।

ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ କେତେକ ଭୁଲବଶତଃ ପରମ ବ୍ରହ୍ମ (ପରମ ବ୍ରହ୍ମ) ବୋଲି ଭାବିପାରନ୍ତି, ସେ ମଧ୍ୟ ଶେଷରେ ତାଙ୍କର ଭୌତିକ ଶରୀର ତ୍ୟାଗ କରନ୍ତି, ଯେତେବେଳେକି କୃଷ୍ଣ ଶାଶ୍ୱତ ଏବଂ ଦିବ୍ୟ। କୃଷ୍ଣ ସର୍ବଦା ଯୁବକ; ସେ ବୃଦ୍ଧ ହୁଅନ୍ତି ନାହିଁ। ବିପରୀତରେ, ଗୁରୁ ସମୟ ସହିତ ବୃଦ୍ଧ ହୁଅନ୍ତି। କୃଷ୍ଣଙ୍କ ମୁହଁର କେଶ ନାହିଁ, କିନ୍ତୁ ଜଣେ ଗୁରୁଙ୍କୁ ଦାଢ଼ି କିମ୍ବା ନିଶ ସହିତ ଦେଖାଯାଇପାରେ। କୃଷ୍ଣ ମାୟାର ନିୟନ୍ତ୍ରକ, କିନ୍ତୁ ଗୁରୁ ନୁହଁନ୍ତି; ସେ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ସେବକ ଏବଂ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ ଏବଂ ସଶକ୍ତ ନ ହେଲେ ମାୟା ଦ୍ୱାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇପାରିବେ।

ଯଦି କୃଷ୍ଣ ଆମ ଉପରେ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହୁଅନ୍ତି, ତେବେ ଗୁରୁ ଆମ ପକ୍ଷରୁ ଆବେଦନ କରିପାରିବେ ଏବଂ ତାଙ୍କୁ ଶାନ୍ତ କରିପାରିବେ। କିନ୍ତୁ ଯଦି ଗୁରୁ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହୁଅନ୍ତି, ତେବେ କୃଷ୍ଣ ଗୁରୁଙ୍କୁ ଶାନ୍ତ କରିବା ପାଇଁ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରିପାରିବେ ନାହିଁ। ଏକ ବଙ୍ଗାଳୀ କଥା ଅନୁସାରେ:

ଗୁରୁ ରୁଷ୍ଟୋ ହୋଲେ କୃଷ୍ଣ ରଖିତେ ନା ପାରେ,

କୃଷ୍ଣ ରୁଷ୍ଟୋ ହୋଲେ ଗୁରୁ ରଖିତେ ପାରେ।

ଯଦି ଗୁରୁ କ୍ରୋଧିତ ହୁଅନ୍ତି, ତେବେ କୃଷ୍ଣ ମଧ୍ୟ ତୁମକୁ ରକ୍ଷା କରିପାରିବେ ନାହିଁ;

କିନ୍ତୁ ଯଦି କୃଷ୍ଣ କ୍ରୋଧିତ ହୁଅନ୍ତି, ତେବେ ଗୁରୁ ତୁମକୁ ରକ୍ଷା କରିପାରିବେ।

କେହି ଜଣେ ପ୍ରକୃତରେ କୃଷ୍ଣଙ୍କର ପ୍ରିୟ ବୋଲି କ’ଣ ଲକ୍ଷଣ ଅଛି? ଭଗବଦ୍ ଗୀତା ର ଦ୍ୱାଦଶ ଅଧ୍ୟାୟରେ ଭଗବାନ କୃଷ୍ଣ ତାଙ୍କର ପ୍ରିୟ ଭକ୍ତଙ୍କ ଗୁଣକୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି:

ୟୋ ନା ହୃଷ୍ୟତି ଏବଂ ଦ୍ଵେଷ୍ଠି ଏବଂ ଶୋଚତି ଏବଂ କାଙ୍କ୍ଷତି

ଶୁଭାଶୁଭ-ପରିତ୍ୟାଗୀ ଭକ୍ତିମାନ ୟଃ ସ ମେ ପ୍ରିୟଃ

ସାମଃ ଶତ୍ରୌ ଚ ମିତ୍ରେ ଚ ତଥା ମାନାପୋମାନୟୋଃ

ଶିତୋଷ୍ନା-ସୁଖ-ଦୁଖେଶୁ ସମଃ ବିବର୍ଜତଃ

ତୁଲ୍ୟ-ନିନ୍ଦା-ସ୍ତୁତିର୍ ମୌନି ସନ୍ତୁଷ୍ଟୋ ୟେନ କେନଚିତ୍

ଅନିକେତଃ ସ୍ଥିର-ମତିର୍ ଭକ୍ତିମାନ ମେ ପ୍ରିୟୋ ନାରଃ

ଯେଉଁମାନେ ଆନନ୍ଦ ଏବଂ ଦୁଃଖ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରଭାବିତ ନୁହଁନ୍ତି, ଯେଉଁମାନେ ଈର୍ଷା କରନ୍ତି ନାହିଁ କିମ୍ବା ଶୋକ କରନ୍ତି ନାହିଁ, ଯେଉଁମାନେ ଭଲ ଏବଂ ମନ୍ଦ କର୍ମ ଉଭୟକୁ ପରିତ୍ୟାଗ କରନ୍ତି ଏବଂ ମୋ ପ୍ରତି ଗଭୀର ଭାବରେ ସମର୍ପିତ – ସେମାନେ ମୋ ପ୍ରିୟ।

ଯେଉଁମାନେ ବନ୍ଧୁ ଏବଂ ଶତ୍ରୁ ସହିତ ସମାନ, ଯେଉଁମାନେ ସମ୍ମାନ ଏବଂ ଅପମାନରେ, ଗରମ ଏବଂ ଶୀତରେ, ସୁଖ ଏବଂ ଦୁଃଖରେ ସ୍ଥିର ରହନ୍ତି, ଯେଉଁମାନେ ଆସକ୍ତିରୁ ମୁକ୍ତ – ଏପରି ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ମୋ ପାଇଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରିୟ।ଯିଏ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ, ନୀରବ, ସ୍ଥିର ମନର, ସ୍ଥିର ବାସସ୍ଥାନ ବିନା ଜୀବନଯାପନ କରନ୍ତି ଏବଂ ଯାହାର ହୃଦୟ ଭକ୍ତିରେ ମୋ ଉପରେ ସ୍ଥିର – ଏପରି ଭକ୍ତ ମୋ ପାଇଁ ସବୁଠାରୁ ପ୍ରିୟ।

ଏହି ଗୁଣଗୁଡ଼ିକ ଗଭୀର ଭକ୍ତି ଭାବନାକୁ ସୂଚିତ କରେ। ଯେତେବେଳେ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ସେବା କରିବାର ସୁଯୋଗ ଆସେ, ଜଣେ ଏହା କରିବାକୁ ଆଗ୍ରହୀ ହେବା ଉଚିତ ଏବଂ ଶୀଘ୍ର କରିବା ଉଚିତ। ଜଣେ ଭକ୍ତ ଯିଏ ଏପରି ନିଷ୍ଠାର ସହିତ, ଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱ କିମ୍ବା ଭେଦଭାବ ବିନା ସେବା କରନ୍ତି, ସେ ଭଗବାନଙ୍କ ନିକଟରେ ପ୍ରକୃତରେ ପ୍ରିୟ।

ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟବଶତଃ, ବ୍ୟାପକ ଭୁଲ ଧାରଣା ଯୋଗୁଁ, ଜଣେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଗୁରୁଙ୍କ ଯୋଗ୍ୟତା ପ୍ରାୟତଃ ଭୌତିକ ମାନଦଣ୍ଡ ଦ୍ୱାରା ବିଚାର କରାଯାଏ – ଯେପରିକି ଭବ୍ୟ ମନ୍ଦିର ରହିବା, ଅନେକ ଅନୁଗାମୀ ରହିବା, କିମ୍ବା ବିପୁଳ ଦେବତାମାନଙ୍କର ପରିଚାଳନା ଦେଖିବା। ଶ୍ରୀଲ ଭକ୍ତିସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସରସ୍ୱତୀ ଗୋସ୍ୱାମୀ ଠାକୁରଙ୍କ ମାର୍ଗଦର୍ଶନରେ ପ୍ରଭୁ ଚୈତନ୍ୟଙ୍କ ମିଶନକୁ ଅନୁସରଣ କରୁଥିବା ଦାବି କରୁଥିବା ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ମଧ୍ୟ ଏହି ଭୌତିକବାଦୀ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ଏବେ ଅଧିକ ଦେଖାଯାଉଛି। ଏପରି ଚିନ୍ତାଧାରା କର୍ତ୍ତାଭଜା ସଂପ୍ରଦାୟର ନୀତି ସହିତ ସମନ୍ୱୟ ରଖେ, ଯାହା ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ପଥକୁ ଭୁଲ ଭାବରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରେ।

ମୋର ପରମ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଗୁରୁ, କୃଷ୍ଣ କୃପା ମୂର୍ତ୍ତି ଶ୍ରୀଲ ଭକ୍ତିସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସରସ୍ୱତୀ ଗୋସ୍ୱାମୀ ଠାକୁର, ଥରେ ଏକ ହରିକଥା (ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ପ୍ରବଚନ) ରେ ସ୍ପଷ୍ଟ ଭାବରେ କହିଥିଲେ:

“ଯଦି ଜଣେ ଗୁରୁ ଭାବନ୍ତି, ‘ମୁଁ ଗୁରୁ,’ ତେବେ ‘ଗୁରୁ’ ରେ ପ୍ରଥମ ଅକ୍ଷର ‘ଗୁ’ ‘ଗ’ ହୋଇଯାଏ।

ଏବଂ ତା’ପରେ ‘ଗୁରୁ’ ଶବ୍ଦ ‘ଗରୁ’ (ବଙ୍ଗଳାରେ ଗାଈ) ରେ ପରିଣତ ହୁଏ – ଅର୍ଥାତ୍, ଏକ ପଶୁ।”

ଏହି ଦୃଢ଼ ବକ୍ତବ୍ୟ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱାରୋପ କରେ ଯେ ଅହଂକାର ଏବଂ ଗର୍ବ ଜଣେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଗୁରୁଙ୍କ ପାଇଁ ଅଯୋଗ୍ୟତା।

ଶ୍ରୀଲ ପ୍ରଭୁପାଦ ମଧ୍ୟ କହୁଥିଲେ ଯେ ଯେଉଁମାନେ ତାଙ୍କଠାରୁ ଦୀକ୍ଷା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ସେମାନେ “ମୋର ବନ୍ଧୁ ଯେଉଁମାନେ ମୋତେ ବିଭିନ୍ନ ଭୌତିକ ବିପଦରୁ ରକ୍ଷା କରନ୍ତି” (‘ବିପୋଦ୍ ଉଦ୍ଧାରଣ ବାନ୍ଧବ’)। ସେ “ଆପଣ” ଶବ୍ଦ ବ୍ୟବହାର କରି ସମସ୍ତଙ୍କୁ ସମ୍ମାନର ସହିତ ସମ୍ବୋଧନ କରୁଥିଲେ, ଏବଂ ସେ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ପ୍ରଣାମ କରୁଥିଲେ। ଶ୍ରୀଲ ପ୍ରଭୁପାଦ ନିଜକୁ କେବେ ଅହଂକାର କିମ୍ବା କର୍ତ୍ତୃତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ଗୁରୁ ବୋଲି ଭାବୁନଥିଲେ; ସେ ସର୍ବଦା ନିଜକୁ ଭଗବାନ ଚୈତନ୍ୟଙ୍କ ମିଶନରେ ସେବକମାନଙ୍କ ସେବକଙ୍କ ସେବକର ଜଣେ ନମ୍ର ସେବକ ଭାବରେ ଦେଖୁଥିଲେ। (ଚୈତନ୍ୟ ଚରିତାମୃତ, ମଧ୍ୟଲୀଳା ୧୯.୧୫୧)

ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ଭ୍ରମିତେ କୋଣ ଭାଗ୍ୟବାନ ଜୀବ

ଗୁରୁ-କୃଷ୍ଣ-ପ୍ରସାଦେ ପାୟ ଭକ୍ତି-ଲତା-ବୀଜ

ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱରେ ବିଚରଣ କରୁଥିବା ଅଗଣିତ ଜୀବମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ, କେବଳ ଏକ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଭାଗ୍ୟବାନ ଆତ୍ମା, କୃଷ୍ଣଙ୍କ କୃପା ଦ୍ୱାରା, ଜଣେ ପ୍ରାମାଣିକ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଗୁରୁଙ୍କ ସହିତ ମିଶିବାର ସୁଯୋଗ ପାଆନ୍ତି। କୃଷ୍ଣ ଏବଂ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଗୁରୁ ଉଭୟଙ୍କ ମିଳିତ ଦୟା ଦ୍ୱାରା, ସେହି ଭାଗ୍ୟବାନ ଆତ୍ମା ଭକ୍ତି ସେବା ଲତାର ବୀଜ(ଭକ୍ତି-ଲତା-ବୀଜ) ଗ୍ରହଣ କରେ।

ପରମ ଗୁରୁ ହେଉଛନ୍ତି କୃଷ୍ଣ, ଏବଂ ତାଙ୍କର କୃପା ପରମ୍ପରା – ଗୁରୁ-ପରମ୍ପରା ମାଧ୍ୟମରେ – ପ୍ରାମାଣିକ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଗୁରୁଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ ଆମ ପାଖକୁ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ। ଜଣେ ପ୍ରକୃତ ଗୁରୁ ହେଉଛନ୍ତି ସିଏ ଯିଏ ସମସ୍ତ ଅନାବଶ୍ୟକ ଭୌତିକ ଇଚ୍ଛା (ଅନର୍ଥ)ରୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ମୁକ୍ତ ଏବଂ ଯାହାଙ୍କ ମନ ଦିବ୍ୟ ଦମ୍ପତି, ଶ୍ରୀ ଶ୍ରୀ ରାଧା ଏବଂ କୃଷ୍ଣ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ପ୍ରେମପୂର୍ଣ୍ଣ ସେବା ଉପରେ ଦୃଢ଼ ଭାବରେ ସ୍ଥିର।

ପୁରାଣଗୁଡ଼ିକ ଗୁରୁ ହେବାର ଯୋଗ୍ୟତା ବିଷୟରେ ଏକ ବିସ୍ତୃତ ପରିଭାଷା ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତି:

କୃପା-ସିନ୍ଧୁଃ ସୁସମ୍ପନ୍ନଃ

ସର୍ବ-ଶୁଦ୍ଧୋ ସର୍ବ-ବିଦ୍ୟା-ବିଶାରଦଃ

ଗୁରୁଃ ପ୍ରୋକ୍ତଃ

(ହରି-ଭକ୍ତି-ବିଲାସ ୧.୩୫; ବିଷ୍ଣୁ-ସ୍ମୃତି-ବଚନ)

ଗୁରୁଙ୍କୁ ଏହି ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି:

କୃପ-ସିନ୍ଧୁଃ – କୃପାର ସମୁଦ୍ର,

ସୁସମ୍ପନ୍ନଃ – ଯିଏ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଭାବରେ ସିଦ୍ଧ ଏବଂ ତାଙ୍କର ଶାଶ୍ୱତ ଅବସ୍ଥାରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ, ସମସ୍ତ ଭୌତିକ ଅପେକ୍ଷାରୁ ମୁକ୍ତ,

ସର୍ବ-ଶୁଦ୍ଧଃ – ଚରିତ୍ର ଏବଂ ଆଚରଣରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଶୁଦ୍ଧ,

ସର୍ବ-ବିଦ୍ୟା-ବିସାରାଦଃ – ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଜ୍ଞାନର ସମସ୍ତ ଶାଖାରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ଜ୍ଞାନୀ।

ଏହା ସହିତ, ଏପରି ଜଣେ ଗୁରୁ ସମସ୍ତ ଜୀବର ସମସ୍ତ ଜୀବର ମଙ୍ଗଳକାମନା (ନିସ୍ପୃହ), ତାଙ୍କ ସେବାରୁ କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଆଶା କିମ୍ବା ସ୍ୱାର୍ଥପର ଇଚ୍ଛା ନ ଥାଏ। ସେମାନେ ଏକ ଶୁଦ୍ଧ ବୈଷ୍ଣବର 26 ଗୁଣକୁ ଧାରଣ କରନ୍ତି, ଆଚରଣରେ ବିଶେଷଜ୍ଞ ଭାବରେ ସନ୍ତୁଳିତ ହୁଅନ୍ତି, ଏବଂ ସର୍ବଦା ଭଗବାନ ହରିଙ୍କ ସେବାରେ ନିୟୋଜିତ ରୁହନ୍ତି – କେବେବି ଅଳସୁଆ, ଅସାବଧାନ କିମ୍ବା ବିଚଳିତ ନୁହଁନ୍ତି।

ସେ ସମସ୍ତ ପ୍ରକାରର ଭକ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ସେବା (ବାହ୍ୟ ଏବଂ ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ) କରିପାରିବେ, ଭଲ ଭାବରେ ବିଚାରିତ ଏବଂ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଭାବରେ ସଠିକ୍ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇପାରିବେ, ସେ ଅର୍ଜିତ ଜ୍ଞାନ ଦ୍ୱାରା ସଚ୍ଚୋଟ ଶିଷ୍ୟମାନଙ୍କର ସନ୍ଦେହ ସମାଧାନ କରିପାରିବେ, ଏବଂ କେବଳ ଶ୍ରୀ ହରିଙ୍କ ସନ୍ତୋଷ ପାଇଁ ନିଃସ୍ୱାର୍ଥପର ଭାବରେ ସେବା କରିପାରିବେ। ଏପରି ବ୍ୟକ୍ତି ପ୍ରକୃତରେ ଗୁରୁର ଉଚ୍ଚ ପଦବୀ ପାଇଁ ଯୋଗ୍ୟ।

ଚୈତନ୍ୟ ଚରିତାମୃତ ୨/୨୨/୨୪

ଏବେ ଆମେ ଜଣେ ଗୁରୁଙ୍କ ଯୋଗ୍ୟତା ଜାଣିଛୁ। କେହି ସହଜରେ ଗୁରୁ ହୋଇପାରିବେ ନାହିଁ। ଜଣେ ଗୁରୁଙ୍କର ଆମର ଶାସ୍ତ୍ରରେ ଉଲ୍ଲେଖିତ ଗୁଣ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ, ଏବଂ ଆମକୁ ମନେ ରଖିବାକୁ ହେବ ଯେ ପରମ ଗୁରୁ ହେଉଛନ୍ତି ସ୍ୱୟଂ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ – “କୃଷ୍ଣ ରକ୍ଷାତି ଜଗତ୍ ତ୍ରୟମ୍ ଗୁରୁ।”

ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟ ଚରିତାମୃତରେ କୁହାଯାଇଛି:

“କୃଷ୍ଣ ନିତ୍ୟ ଦାସ ଜୀବ ତହାଁ ଭୁଲି ଗଲା

ଏହି ଦୋସ ମାୟା ତାରେ ଗୋଲୋଇ ବନ୍ଦୀଲା।”

ଯେତେବେଳେ ଜୀବମାନେ ଭୁଲିଯାଆନ୍ତି ଯେ ଆମେ କୃଷ୍ଣଙ୍କର ଶାଶ୍ୱତ ସେବକ, ମାୟା ଦେବୀ ଆମକୁ ଏହି ଦୁଃଖଦ ଏବଂ ସାଂସାରିକ ଜଗତରେ ବାନ୍ଧି ଦିଅନ୍ତି। ଏହି ଭୌତିକ ଜଗତ, ଯାହା ସହିତ ଆମେ ଆସକ୍ତ ହୋଇଛୁ ଏବଂ ଛାଡିବାକୁ ଅନିଚ୍ଛୁକ, ତାହା ଏକ କାରାଗାର ପରି, ଏବଂ ଆମେ ବନ୍ଦୀ। ଆମେ ଦୋଷୀ କାରଣ ଆମେ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ସହିତ ଆମର ସମ୍ପର୍କ ହରାଇଛୁ।

ସେହି ସମ୍ପର୍କ କ’ଣ? ଅର୍ଥାତ୍, ଆମେ ତାଙ୍କର ନିତ୍ୟ ଦାସ। କୃଷ୍ଣ ସମସ୍ତ ଜୀବର ନିତ୍ୟ ସ୍ୱାମୀ। ଯେତେବେଳେ ଆମେ ଏହି ସମ୍ପର୍କକୁ ଭୁଲିଯାଉ, ଆମେ ଅନେକ ଅସୁବିଧାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଉ।

ଆସନ୍ତୁ ଏକ ଉଦାହରଣ ନେବା: ଧରାଯାଉ ଏକ ଜେଲରେ ହଜାର ହଜାର କଏଦୀ ଅଛନ୍ତି। ଗୋଟିଏ ଦିନ, ରାଜ୍ୟପାଳ କଏଦୀମାନଙ୍କୁ ଭେଟି କୁହନ୍ତି ଯେ ସେ ସେମାନଙ୍କ ସମସ୍ୟା ଶୁଣିବେ ଏବଂ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ସମାଧାନ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିବେ। ଜଣେ ପରେ ଜଣେ କଏଦୀ ତାଙ୍କ ପାଖକୁ ଯାଆନ୍ତି: ଜଣେ ଖାଦ୍ୟର ନିମ୍ନମାନର ଗୁଣବତ୍ତା ବିଷୟରେ ଅଭିଯୋଗ କରନ୍ତି, ଅନ୍ୟ ଜଣେ ମଶାରୀ ମାଗନ୍ତି, ଏବଂ ତୃତୀୟ ଜଣ କୁହନ୍ତି ଯେ ଜେଲରେ ଯଥେଷ୍ଟ କ୍ଷୀର ନାହିଁ। ରାଜ୍ୟପାଳ ଶୁଣନ୍ତି ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ଆଶ୍ୱାସନା ଦିଅନ୍ତି ଯେ ସେମାନଙ୍କର ସମସ୍ୟା ସମାଧାନ ହେବ।

ଶେଷରେ, ଶେଷ କଏଦୀ ଆଗକୁ ଆସି କୁହନ୍ତି, “ମୋର କେବଳ ଗୋଟିଏ ସମସ୍ୟା ଅଛି – ତୁମେ କ’ଣ ଏହାକୁ ସମାଧାନ କରିପାରିବ?”

ରାଜ୍ୟପାଳ ଉତ୍ତର ଦିଅନ୍ତି, “ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, ମୁଁ ସମସ୍ତଙ୍କ ସମସ୍ୟା ସମାଧାନ କରିଛି। ମୁଁ ତୁମର ମଧ୍ୟ ସମାଧାନ କରିବି।”

କଏଦୀ କୁହନ୍ତି, “ମୁଁ ଏଠାରେ ଖୁସି ନୁହେଁ। ମୁଁ ଘରକୁ ଫେରିବାକୁ ଚାହୁଁଛି।”

ଏହା ହେଉଛି ଆମର ପରିସ୍ଥିତି। ଭୌତିକ ଶକ୍ତିର ଭ୍ରମ ତଳେ, ଆମେ ଏଠାରୁ ବାହାରି ଯିବାକୁ ନୁହେଁ, ଆମର ପରିସ୍ଥିତିକୁ ଉନ୍ନତ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଛୁ। ଆମେ ଯାହା କରୁ ତାହା ଆମକୁ ଅଧିକ ବାନ୍ଧି ରଖେ। ଆମର ମୁଖ୍ୟ ସମସ୍ୟା ହେଉଛି ଆମେ ଏହି ଜେଲରେ ଅଛୁ – ଏବଂ ଆମକୁ ବାହାରକୁ ଯିବାକୁ ପଡିବ।

ଆମକୁ ଉଦ୍ଧାର କରିବା ପାଇଁ, ପରମ ଭଗବାନ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଚୈତନ୍ୟ ମହାପ୍ରଭୁ ଭାବରେ ଅବତାର ଗ୍ରହଣ କଲେ। ସେ ଶିକ୍ଷା ଦେଲେ ଯେ ସମସ୍ତ ଭୌତିକ ଆସକ୍ତିରୁ ମୁକ୍ତ ହେବାର ଉପାୟ ହେଉଛି ହରେ କୃଷ୍ଣ ମହାମନ୍ତ୍ର ଜପ କରିବା। ତା’ପରେ ଆମ ହୃଦୟରେ ଅନୁଭବ ଜାଗ୍ରତ ହେବ ଯେ ଆମେ ଭଗବାନଙ୍କର ନିତ୍ୟ ସେବକ – ମାୟାର ନୁହେଁ।

ତେଣୁ, ଆମକୁ ଏପରି ଜଣେ ଗୁରୁ ଖୋଜିବା ଉଚିତ ଯିଏ ସମସ୍ତ ଭୌତିକ ଆସକ୍ତିରୁ ମୁକ୍ତ, ଯିଏ ପରିଚୟ, ନାମ, ଖ୍ୟାତି କିମ୍ବା ଆତ୍ମ-ପୂଜାରେ ଆଗ୍ରହୀ ନୁହଁନ୍ତି, ଏବଂ ଯାହାଙ୍କର କୌଣସି ଭୌତିକ ଇଚ୍ଛା ନାହିଁ।

ଯଦି ଆମେ ଭୁଲିଯାଉ ଯେ କୃଷ୍ଣ ହେଉଛନ୍ତି ପରମ ଗୁରୁ, ତେବେ କ’ଣ ହେବ?

“କୃଷ୍ଣ ଭୁଲି’ ସେଇ ଜୀବନ ଅନାଦି-ବହିର୍ମୁଖ

ଅତଏବ ମାୟା ତାରେ ଦେୟ ସଂସାର-ଦୁଃଖ”

ଯେତେବେଳେ ଆମେ କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ଭୁଲିଯାଉ, ଜନ୍ମ ପରେ ଜନ୍ମ ଆମେ ମାୟାର ଦାସ ହୋଇଯାଉ। ସେ ଆମକୁ ଏହି ଭ୍ରମରେ ପ୍ରଲୋଭିତ କରନ୍ତି ଯେ ଭୌତିକ ସଫଳତାରେ ସୁଖ ଅଛି – ଶିକ୍ଷାଗତ ସଫଳତା, ଧନ, କିମ୍ବା ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ତୃପ୍ତି। ଆମର ପ୍ରକୃତ ପରିଚୟ ଶରୀର ନୁହେଁ – ଏହା ଆତ୍ମା। ଆମକୁ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଚାରିପାଖରେ ଆମର ଜୀବନକୁ କେନ୍ଦ୍ରିତ କରିବାକୁ ପଡିବ।

ଯେତେବେଳେ ଆମେ କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ଭୁଲିଯାଉ, ମାୟା ଦେବୀ ଆମକୁ ବିଭିନ୍ନ ଦିଗରେ ଟାଣି ନିଅନ୍ତି, ଆମକୁ ସୁଖର ମିଥ୍ୟା ଆଶାରେ ବିଚଳିତ କରନ୍ତି। ଏହି ଫାଶରୁ ଆମକୁ କିଏ ରକ୍ଷା କରିପାରିବ? କେବଳ ଜଣେ ପ୍ରାମାଣିକ ଗୁରୁ, କୃଷ୍ଣଙ୍କର ପ୍ରକୃତ ପ୍ରତିନିଧି – ଆମ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ବଂଶ ଦ୍ୱାରା ନିଯୁକ୍ତ ଏବଂ ସମସ୍ତ ଭୌତିକ ଆସକ୍ତିରୁ ମୁକ୍ତ। ସେହି ବ୍ୟକ୍ତି ଜଣେ ପ୍ରକୃତ ଗୁରୁ।

ଯେତେବେଳେ ଆମେ ଏପରି ଗୁରୁଙ୍କ ଆଶ୍ରୟ ନେଉ, ଆମେ ଉଦ୍ଧାର ହୋଇପାରିବା। ଗୁରୁ ଗ୍ରହଣ କରିବାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ଦୁଃଖ ସୃଷ୍ଟି କରୁଥିବା ଭୌତିକ ଆସକ୍ତିରୁ ନିଜକୁ ମୁକ୍ତ କରିବା।

ଆଜି ଆମେ ଦେଖୁଛୁ ଯେ ପିଲାମାନେ ପ୍ରାୟତଃ ସେମାନଙ୍କ ପିତାମାତାଙ୍କ କଥା ଶୁଣନ୍ତି ନାହିଁ, ଯଦିଓ ପିତାମାତା ସେମାନଙ୍କୁ ପ୍ରେମ ଏବଂ ସ୍ନେହ ଦିଅନ୍ତି – ଏହା ଦୁଃଖ ସୃଷ୍ଟି କରେ। କିଛି ଲୋକଙ୍କ ପାଖରେ ବହୁତ ସମ୍ପତ୍ତି ଅଛି କିନ୍ତୁ ତାହା ବଜାୟ ରଖିପାରନ୍ତି ନାହିଁ, ତଥାପି ସେମାନେ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ଲାଗି ରହିଥାନ୍ତି। ଯେତେବେଳେ ସମ୍ପତ୍ତି ହଜିଯାଏ, ସେମାନେ ଦୁଃଖ ପାଆନ୍ତି। ମାୟା ଆମକୁ ଖୁସିର ଭ୍ରମ ଭିତରକୁ ଟାଣି ନେଇ ଚାଲିଥାଏ, କିନ୍ତୁ ଶେଷରେ ଆମେ ଦୁଃଖ ଭୋଗୁ।

କିନ୍ତୁ, ଜଣେ ପ୍ରାମାଣିକ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଶିକ୍ଷକ ଆମକୁ ପ୍ରକୃତ ଶାନ୍ତି, ପ୍ରେମ ଏବଂ ଆନନ୍ଦ ଆଡ଼କୁ ନେଇଯାଉଥିବା ଏକମାତ୍ର ଦିଗରେ ମାର୍ଗଦର୍ଶନ କରିବେ – କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଚରଣ କମଳ। ଏହା ହେଉଛି ଆମ ଜୀବନରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବାର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଲକ୍ଷ୍ୟ। ଆମେ କେବେବି କୃଷ୍ଣ କିମ୍ବା ତାଙ୍କ ଭକ୍ତମାନଙ୍କୁ, ବିଶେଷକରି ଆମର ଗୁରୁଙ୍କୁ ବିରୋଧ କରିବା ଉଚିତ୍ ନୁହେଁ।

“କୃଷ୍ଣ-ବହିର୍ମୁଖ ହଣା ଭୋଗ-ବାଞ୍ଚା କରେ

ନିକଟ-ସ୍ଥ ମାୟା ତାରେ ଜାପଟିଆ ଧରେ”

ଯେତେବେଳେ ଆମେ କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ଭୁଲିଯାଉ କିମ୍ବା ତାଙ୍କଠାରୁ ଦୂରେଇ ଯାଉ, ମାୟା ଦେବୀ ଆମକୁ ପଛରୁ ଧରି ନିଅନ୍ତି ଏବଂ ଭୌତିକ ଭ୍ରମ ଆଡ଼କୁ ଟାଣି ନିଅନ୍ତି। ଶେଷରେ, ଆମେ ଦୁଃଖ ଭୋଗ କରୁ। ଆମର ପ୍ରକୃତ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଶାଶ୍ୱତ ଆନନ୍ଦ – କ୍ଷଣସ୍ଥାୟୀ ଆନନ୍ଦ ନୁହେଁ।

ଏହି ଜଗତରେ ଆମେ ଯାହା ବି ଛୋଟ ଛୋଟ ଖୁସି ଅନୁଭବ କରୁ, ତାହା କ୍ଷଣସ୍ଥାୟୀ। ଶ୍ରୀଲ ଭକ୍ତିବିନୋଦ ଠାକୁର ଚୈତନ୍ୟ ଶିକ୍ଷାମୃତରେ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିଛନ୍ତି:

“ଆମର ଅନେକ ଆଶା ଏବଂ ବହୁତ ଦୁଃଖ ଅଛି। ଯେତେବେଳେ ଆମେ ସେଗୁଡ଼ିକରୁ ଅସ୍ଥାୟୀ ଭାବରେ ଦୂରେଇ ଯାଉ, ଆମେ ଅଳ୍ପ ଖୁସି ଅନୁଭବ କରୁ, କିନ୍ତୁ ଶୀଘ୍ର ଆମେ ପୁଣି ବନ୍ଦୀ ହୋଇଯାଉ।”

ମୋର ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଗୁରୁ, କୃଷ୍ଣ କୃପା ମୂର୍ତ୍ତି ଶ୍ରୀଲ ଭକ୍ତି ପ୍ରମୋଦ ପୁରୀ ଗୋସ୍ୱାମୀ ଠାକୁର, ସର୍ବଦା କହିଥିଲେ ଯେ ଯାହା ଆରମ୍ଭରେ ଆମକୁ ଖୁସି କରେ ତାହା ଶେଷରେ ଆମକୁ ଦୁଃଖୀ କରିଥାଏ। ଏହା ମାୟାର ଚତୁରତା – ଆମେ ତା’ର ଜାଲରେ ଫସି ଯାଉଛୁ।

ଆମେ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ପ୍ରାମାଣିକ ଭକ୍ତ – ପ୍ରକୃତ ଗୁରୁଙ୍କ ପାଦଚିହ୍ନ ଅନୁସରଣ କରିବାକୁ ଆନ୍ତରିକ ଭାବରେ ଚେଷ୍ଟା କରିବା ଉଚିତ। ମୁଁ ମୋର ଗୁରୁ-ବର୍ଗ ର ଉଦାହରଣ ଏବଂ ଶିକ୍ଷା ଅନୁସରଣ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଛି:

କୃଷ୍ଣ କୃପା ମୁର୍ତ୍ତୀ ଶ୍ରୀଲ ଭକ୍ତି ପ୍ରମୋଦ ପୁରୀ ଗୋସ୍ୱାମୀ ଠାକୁର (ଦୀକ୍ଷା ଗୁରୁ), କୃଷ୍ଣ କୃପା ମୁର୍ତ୍ତୀ ଶ୍ରୀଲ ଭକ୍ତି ଦାୟିତ ମାଧବ ଗୋସ୍ବାମୀ ମହାରାଜ, କୃଷ୍ଣ କୃପା ମୁର୍ତ୍ତୀ ଶ୍ରୀଲ ଭକ୍ତି ଗୌରବ ବୈଖାନସ ଗୋସ୍ୱାମୀ ମହାରାଜ, କୃଷ୍ଣ କୃପା ମୁର୍ତ୍ତୀ ଶ୍ରୀଲ ଭକ୍ତି ରକ୍ଷକ ଶ୍ରୀଧର ଦେବ ଗୋସ୍ୱାମୀ ମହାରାଜ, କୃଷ୍ଣ କୃପା ମୁର୍ତ୍ତୀ ଶ୍ରୀଲ ଭକ୍ତି ପ୍ରଜ୍ଞାନ କେଶବ ଗୋସ୍ୱାମୀ ମହାରାଜ, କୃଷ୍ଣ କୃପା ମୁର୍ତ୍ତୀ ଶ୍ରୀଲ ଭକ୍ତି ବେଦାନ୍ତ ସ୍ୱାମୀ ଗୋସ୍ୱାମୀ ମହାରାଜ, କୃଷ୍ଣ କୃପା ମୁର୍ତ୍ତୀ ଶ୍ରୀଲ ଭକ୍ତି କୁମୁଦ ସନ୍ଥ ଗୋସ୍ୱାମୀ ମହାରାଜ, କୃଷ୍ଣ କୃପା ମୁର୍ତ୍ତୀ ଶ୍ରୀଲ ଭକ୍ତି ହୄଦୟ ବନ ଗୋସ୍ୱାମୀ ମହାରାଜ, କୃଷ୍ଣ କୃପା ମୁର୍ତ୍ତୀ ଶ୍ରୀଲ ଭକ୍ତି କୁସୁମ ଶ୍ରମଣ ଗୋସ୍ୱାମୀ ମହାରାଜ, ଏବଂ କୃଷ୍ଣ କୃପା ମୁର୍ତ୍ତୀ ଶ୍ରୀଲ ଭକ୍ତି ବିଲାସ ତିର୍ଥ ଗୋସ୍ୱାମୀ ମହାରାଜ।

ଏହି ସମସ୍ତ ମହାନ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱ ମୋର ପୂଜ୍ୟ ଗୁରୁ, ଏବଂ ମୋର ପରମ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଗୁରୁ, ଗୌଡ଼ୀୟ ମଠର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା-ଶିକ୍ଷକ, କୃଷ୍ଣ କୃପା ମୂର୍ତ୍ତି ଶ୍ରୀଲ ଭକ୍ତିସିଦ୍ଧାନ୍ତ ସରସ୍ୱତୀ ଗୋସ୍ୱାମୀ ଠାକୁର, ମୋର ଅନନ୍ତ ମାର୍ଗଦର୍ଶକ।

ମୁଁ ସେମାନଙ୍କ ପାଦଚିହ୍ନ ଅନୁସରଣ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଛି – ଯଦିଓ ମୁଁ ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯୋଗ୍ୟ ହୋଇନାହିଁ। ମୁଁ କେବଳ ଜଣେ ଆକାଂକ୍ଷୀ ଅନୁଗାମୀ। ମୁଁ ସେମାନଙ୍କ ପାଦ କମଳରେ ବିନମ୍ର ଭାବରେ ପ୍ରାର୍ଥନା କରୁଛି: ଦୟାକରି ମୋର ସମସ୍ତ ଅପରାଧ କ୍ଷମା କରନ୍ତୁ। ମୋତେ ସହନଶୀଳ ରହିବା, ସମସ୍ତ ଜୀବଜଗତକୁ ଉପଯୁକ୍ତ ସମ୍ମାନ ଦେବା, ହରେ କୃଷ୍ଣ ମହାମନ୍ତ୍ରକୁ ଆନ୍ତରିକ ଭାବରେ ଜପ କରିବା ଏବଂ ଏହି ଦୁଃଖଦ, ସାଂସାରିକ ଜଗତରୁ ନିଜକୁ ଉଦ୍ଧାର କରିବା ପାଇଁ ଶକ୍ତି ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତୁ।

गुरु (वैश्विक शिक्षक )

आपले पूर्व आचार्य कृष्ण कृपा मूर्ती सच्चिदानंद श्री श्री भक्ती विनोद ठाकूर त्यांच्या एका लेखांमध्ये चैतन्य महाप्रभूंच्या शिकवणीचा अपप्रचार करणाऱ्या 13 गटांचा अपसंप्रदाय म्हणून उल्लेख करतात. भगवान चैतन्यांनी या जगातील त्यांची लीला संवरण करून जेव्हा ते आपल्या धामास परतले, त्यानंतर या औल,बाऊल, कर्ताभज, नेरा, दरवेश, स्नाई,सहजीया, सखीभेकी, स्मार्त, जाती गोसाई, अतिबाडी, चुडाधारी, गौरनागरी ह्या 13 अपसंप्रदायांनी अध्यात्माच्या नावाखाली लोकांची दिशाभूल करण सुरू केले.

भगवान चैतन्यांच्या लीला समाप्ती नंतर गौडीय वैष्णव परंपरेपासून दूर गेलेल्या तेरा “अप-संप्रदायांना” (भ्रष्ट परंपरा ) पथभ्रष्ट गट मानले जाते. या गटांनी गौडीय वैष्णव परंपरेच्या, विशेषतः श्री ब्रह्म-माध्व-गौडीय सारस्वत संप्रदायाच्या मूळ शिकवणींचा विपर्यास केला किंवा त्यांच्याशी विरोध केला, म्हणूनच त्यांना पथभ्रष्ट मानले जाते. श्रील भक्तिविनोद ठाकूर यांनी त्यांच्या आचरणाची वैशिष्ट्ये खालीलप्रमाणे स्पष्ट केली आहेत:

औल, बाउल, कर्ताभज :

हे गट अनेकदा भावनिक किंवा उत्कट भक्तिमय पद्धतींवर जोर देतात, भक्ती सेवेची त्यांची व्याख्या संशयास्पद आहे.

१. औल –

या गटाचे अनुयायी स्वतःला भगवान समजतात. ते अनेक प्रकारच्या स्त्रियांशी, जसे की त्यांच्या स्वतःच्या पत्नी, वेश्या, विधवा, किंवा दुसऱ्यांच्या पत्नींशी लैंगिक संबंधांचा आनंद घेतात. त्यांच्या शारीरिक समाधानासाठी ते कोणत्याही नीती आणि नियमांची पर्वा करत नाहीत.

२. बाउल-

औल आणि बाउल यांच्यात फारसा फरक नाही. बाउल पंथाचे अनुयायी भौतिक सुखांना खूप आसक्त असतात. त्यांचा असा विश्वास आहे की अत्यंत पूज्य श्री श्री राधा कृष्ण हे भौतिक स्थूल देहात वास करतात आणि या विश्वातील सर्व काही मानवी स्थूल देहातच आहे. त्यांना असेही वाटते की ब्रह्मा, विष्णू, महेश्वर, वैकुंठ आणि गोलोक-वृंदावन हे सर्व मानवी भौतिक शरीरातच स्थित आहेत. राधा-कृष्णाचे दिव्य प्रेम हे स्त्री-पुरुषांच्या अनैतिक संबंधांमध्ये आहे असे त्यांना वाटते. म्हणूनच, श्रील भक्तिविनोद ठाकूर म्हणतात:

म्हणूनच, श्रील भक्तिविनोद ठाकूर म्हणतात:

सोहेज भजन कोरछेन मामू संगे निय पापेर बाला

सखी भावे वोजछेन तारे निजे होए नंदलाल !

ते वीर्य, रक्त, मूत्र आणि विष्ठा खातात आणि यालाच कठोर तपश्चर्या मानतात.

३.

औल चंद हे या समुदायाचे संस्थापक होते. या पंथाचे अनुयायी गुरुलाच भगवान आणि गौरंग मानतात. ते वास्तविक भक्तीच्या नियमांचे पालन करत नाहीत; कधीही धार्मिकता राखत नाहीत; आणि त्यांना भ्रमित अवस्थेत मानले जाते.

४. नेरा

डोक्याचे मुंडण केलेल्या व्यक्तींना नेरा म्हणतात. या पंथाचे अनुयायी दीक्षा समारंभात डोक्याचे मुंडण करतात. ते कपाळावर टिळक लावतात आणि एकादशीचे व्रत पाळतात, परंतु शास्त्रांनुसार धार्मिकता राखत नाहीत.

ते मासे खातात आणि स्त्रियांशी संबंध ठेवतात. ते मृतांच्या आत्म्यांसाठी एका छोट्या मातीच्या भांड्यात अन्न देतात आणि असा विश्वास ठेवतात की अशा प्रकारे मृतांना मुक्ती मिळते. ते शास्त्रे, श्री चैतन्य महाप्रभूंचे आदर्श आणि शिकवणी तसेच गोस्वामींच्या शिकवणींकडे दुर्लक्ष करतात.

५. दरबेश

या पंथाचे अनुयायी आपली ओळख लपवतात. श्रील सनातन गोस्वामीपाद यांनी तुरुंगातून सुटका करून घेण्यासाठी रक्षकाला ७००० सोन्याची नाणी दिली आणि सांगितले की ते ‘दरबेश’ च्या वेशात मक्केला जातील. श्रील सनातन गोस्वामीपाद यांचा खरा उद्देश न समजता, लोक कृत्रिमरित्या पोवळ्याच्या रंगाचा झगा आणि माळा घालून ‘दरबेश’ सारखे दिसतात. ते दाढी वाढवतात आणि इथे-तिथे फिरतात, तसेच सनातन धर्माच्या तत्त्वांकडे दुर्लक्ष करतात. (सनातन धर्म म्हणजे शाश्वत धार्मिकता; आता लोक या शुद्ध भक्तीला सहा गोस्वामींनी सांगितल्याप्रमाणे आचरण मानतात. त्या सहा गोस्वामींची नावे ‘रूप’, ‘सनातन’, ‘श्रीजीव’, ‘गोपाल भट्ट’, ‘रघुनाथ भट्ट’ आणि ‘रघुनाथ दास’ अशी आहेत. या सहा गोस्वामींची शिकवण सध्या ‘सनातन धर्म’ म्हणून ओळखली जाते).

६. स्नाई

स्नाई पंथाचे अनुयायी बाउलांसारखे आहेत. या पंथाचे सल्लागार आलोक स्नाई, खिरोड स्नाई, गर्व स्नाई आणि नानोक स्नाई हे आहेत. ते अ-हिंदूंच्या तत्त्वांचे पालन करतात.

७. सहजिया

हे लोक भौतिक ज्ञानाच्या मदतीने आध्यात्मिकता समजून घेण्याचा प्रयत्न करतात. ते भौतिक शरीराभोवती केंद्रित असलेल्या प्रथांना महत्त्व देतात, कारण त्यांना वाटते की परम सत्य म्हणजे भगवान स्वतः भौतिक शरीरात वास करतात. त्यांच्या मते, प्रत्येक पुरुष श्रीकृष्णाचा प्रतिनिधी आहे, तर प्रत्येक स्त्री श्रीमती राधाराणीची प्रतिनिधी आहे. ते भगवान श्रीकृष्णाच्या जन्माचे आणि लीलांचे शाश्वत, दिव्य स्वरूप मानत नाहीत.या समाजातील लोक वैष्णव धर्म ही एक जात मानतात, आध्यात्मिक गुरुला सामान्य मनुष्य समजतात आणि प्रसादाला साधे अन्न मानतात.

८. सखीभेकी

हा पंथ भौतिक देहाला सखी किंवा गोपी मानतो आणि म्हणूनच ते साडी व बांगड्या घालतात, कुंकू लावतात आणि केस लांब वाढवून अंबाडा घालतात. कधीकधी ते स्वतःला ललिता सखी, कधी विशाखा सखी तर कधी इतर सखींसारखे सजवतात. ते भगवान श्रीकृष्णाला सेवा अर्पण करत असल्याचा दंभ करतात.

९. स्मार्त

रघुनंदन भट्टाचार्य नदिया येथे राहत होते. हे या समाजाचे संस्थापक आहेत. त्यांनी असुरांचे नियम सांगितले, जे काल्पनिक होते. नदिया-धाममधील कुलीन (कठोर किंवा सनातनी ब्राह्मण) रहिवासी या नियमांचे पालन करत होते.

१०. जात गोसाई

“गोस्वामी” हा शब्द केवळ एक पदवी म्हणून स्वीकारणारे जात गोसाई म्हणून ओळखले जातात. ‘गो’ म्हणजे इंद्रिये आणि ‘स्वामी’ म्हणजे इंद्रियांचा स्वामी किंवा नियंत्रक. ज्यांना शारीरिक इंद्रियांवर नियंत्रण आहे, तेच ‘गोस्वामी’ हा शब्द योग्यरित्या वापरण्यास पात्र आहेत. जात गोसाई समाज प्रामुख्याने मंत्रांशी संबंधित आहे. येथे आध्यात्मिक गुरु वंशपरंपरेनुसार असतात, म्हणजेच आध्यात्मिक गुरुचा मुलगा हाच पुढचा आध्यात्मिक गुरु होतो. ते मांसाहार आणि नशेचे पदार्थ सेवन करतात.

११. अतिबाडी

उत्कल राज्यातील जगन्नाथ दास नावाचे एक रहिवासी या पंथाचे प्रचारक होते. हा पंथ भगवान चैतन्यांच्या शिकवणींना अनावश्यकपणे अलंकृत आणि फुलांनी सजवतो.

१२. चुडाधारी

हा पंथ स्वतःला कृष्ण समजून डोक्यावर मुकुट घालतो. कृष्णाप्रमाणे बासरी वाजवण्याची नक्कल करतात. ते व्यभिचारात गुंततात आणि बाउलांसारख्याच तत्त्वांवर विश्वास ठेवतात.

१३.गौरांग नागरी

या पंथाचे अनुयायी श्री गौरसुंदरला भगवान श्रीकृष्णाप्रमाणे सजवतात. ते त्यांच्या हातात बासरी देतात आणि मुकुटात मोराचे पीस लावतात. त्यांचा असा विश्वास आहे की गौरसुंदर हे राधा आणि कृष्णाचे एकत्रित रूप असल्यामुळे, त्यांना कृष्ण आणि कधीकधी राधा यांना कृष्णाप्रमाणे सजवले पाहिजे, जेणेकरून अधिक माधुर्य (रस) वाढेल. “चैतन्य भागवत” मध्ये श्रील वृंदावन दास ठाकूर म्हणतात:

“एइ मोटो चापोलोल कोरेन सोब मोने
सोबे स्त्री मात्रो ना देखेने दृष्टिकोने !!.
स्त्री हेनो नाम प्रभू एई अबोतारे
श्रवण ना कोरिला, बिदित समसारे.
अतोएब यतो महामोहिम सोकोले
गौरंगा नागोर हेनो स्तब नाही करे”

भगवान चैतन्यांचा प्रेममय संदेश पसरवण्याचा आणि भगवंताच्या भक्ती सेवेची भावना स्थापित करण्याचा दावा करत असले तरी, हे गट त्यांच्या अनुयायांना आत्मप्रेमावर लक्ष केंद्रित करण्यास प्रोत्साहित करतात. यापैकी, कर्ताभज पंथ विशेषतः उल्लेखनीय आहे. त्याचे अनुयायी गुरुला देवाचा अवतार मानतात आणि गुरूच्या समाधानासाठी तो जे काही बोलतो त्याचे आंधळेपणाने पालन करतात. असे करताना, ते परमेश्वराची आणि त्यांच्या अंतर्गत आनंद शक्ती श्रीमती राधारानीची उपासना दुर्लक्षित करतात. बलदेव, जगन्नाथ, सुभद्रा देवी आणि सुदर्शन यासारख्या इतर दिव्य स्वरूपांकडे दुर्लक्ष केले जाते, अगदी कृष्ण-बलराम आणि श्रील प्रभुपाद भक्तिसिद्धांत सरस्वती गोस्वामी ठाकूर यांनी शिकवलेली प्रामाणिक शिष्य परंपरा देखील दुर्लक्षित केली जाते.

आपण सर्वोच्च गुरु, श्रीकृष्ण, यांच्यापर्यंत परंपरेद्वारे (शिष्य परंपरा) पोहोचले पाहिजे. मी माझ्या आध्यात्मिक गुरु, कृष्ण कृपा मूर्ती श्रील भक्ति प्रमोद पुरी गोस्वामी ठाकूर, माझे परम-आध्यात्मिक गुरु, कृष्ण कृपा मूर्ती श्रील भक्तिसिद्धांत सरस्वती ठाकूर, आणि माझे परमेष्ठी आध्यात्मिक गुरु, कृष्ण कृपा मूर्ती कुल चुडा मणी श्रील गौर किशोर दास बाबाजी महाराज, इत्यादींचा एक अकिंचन शिष्य आहे. त्यांची उपासना करून आणि त्यांच्या कृपेने, हळूहळू आपले परम पूजनीय भगवान श्री श्री राधा-कृष्ण यांच्यापर्यंत पोहोचणे ही प्रक्रिया आहे.

तथापि, कर्ताभज पंथ त्यांच्या अनुयायांना केवळ गुरुचीच अंतिम भक्तीचे उद्दिष्ट म्हणून उपासना करण्यास शिकवतो. म्हणूनच, त्यांचे अनुयायी वेदीवर केवळ आपल्या गुरूचे चित्र ठेवतात. ते अंतिम गुरु श्रीकृष्ण आणि श्रीमती राधाराणी किंवा बलदेव, जगन्नाथ, सुभद्रा आणि सुदर्शन यांच्या कोणत्याही प्रतिमा किंवा विग्रहांना (देवता रूपे) स्थान देत नाहीत.

त्यांनी पुढील श्लोकाचा चुकीचा अर्थ लावला आहे:

गुरुर् ब्रह्मा गुरुर् विष्णु: गुरुर् देवो महेश्वरः |

गुरुः साक्षात् परं ब्रह्म तस्मै श्री गुरवे नमः ||

या श्लोकाचा अर्थ ते असा लावतात की, वैयक्तिक गुरु हेच ब्रह्मा, विष्णू, महेश (शिव) आणि सर्वोच्च ब्रह्म आहेत. तथापि, याचा वास्तविक अर्थ असा आहे की अंतिम गुरु स्वतः श्रीकृष्ण आहेत. त्यांची रजोगुणातील अभिव्यक्ती ब्रह्मा आहे; सत्त्वगुणातील विष्णू आणि तमोगुणातील शिव (महेश्वर) आहेत. कृष्ण हे परम-ब्रह्म, परम पुरुषोत्तम भगवान आहेत. त्या श्रीकृष्णाला मी विनम्र अभिवादन करतो.

मात्र, कर्ताभज परंपरेत, उपासनेची एकमेव मूर्ती गुरु आहेत. त्यामुळे, अनुयायांना वेदीवर केवळ गुरुचे चित्र ठेवण्यास शिकवले जाते. असे करताना, ते परंपरेच्या (शिष्य परंपरा) आणि शास्त्रांच्या शिकवणुकी ऐवजी गुरूच्या वैयक्तिक सूचनांचे पालन करतात, ज्यामुळे ते कर्ताभज बनतात.

असे अप-संप्रदाय गुरुला केवळ एक व्यक्ती मानतात, परंतु गुरु हे परम सत्याचे प्रतिनिधी आहेत – आणि ते परम सत्य म्हणजे श्रीकृष्ण, परम पुरुषोत्तम भगवान याशिवाय दुसरे कोणीही नाहीत.

कृष्ण रक्षति जगत् त्रयम् गुरु –

कृष्ण तीन लोकांचे रक्षण करतो; म्हणून तो गुरु आहे.

जो कोणी कृष्णाचे प्रतिनिधित्व करतो तो गुरु आहे आणि तो गुरु कृष्णाला किती प्रिय आहे, यावरून त्याच्या आध्यात्मिक अधिकाराची व्याप्ती ठरते. श्रील विश्वनाथ चक्रवर्ती पाद – ‘रसिक आचार्य’ – गुरु अष्टकम मध्ये उल्लेख करतात:

साक्षाद्धरित्वेन समस्त-शास्त्रै: उक्तस्तथा भाव्यत एव सद्भिः |

किन्तु प्रभोर् यः प्रिय एव तस्य वन्दे गुरोः श्री-चरणारविन्दम् ||

सर्व शास्त्रे आध्यात्मिक गुरूंना भगवान हरीपेक्षा अभिन्न घोषित करतात. संत भक्तही त्यांना तसेच मानतात. तथापि, त्यांची पूजा-अर्चना होते कारण ते भगवंतांना खूप प्रिय आहे.

अशा प्रकारे, श्रील विश्वनाथ चक्रवर्ती ठाकूर स्पष्ट करतात की, गुरु कृष्णाला किती प्रिय आहेत, त्यानुसार त्यांच्याकडे दिव्य अधिकार असतो. गुरूंना सर्वोच्च म्हणून नव्हे, तर सर्वोच्च भगवंतांचे प्रिय प्रतिनिधी म्हणून सन्मानित केले जाते.

आध्यात्मिक गुरु आणि परम भगवान यांच्यात स्पष्ट फरक आहेत. कृष्ण हे विश्वाचे निर्माता आहेत हे आपल्याला माहीत आहे, परंतु आध्यात्मिक गुरु नाहीत. कृष्ण विश्वाच्या निर्मितीपूर्वी अस्तित्वात होते, ते वर्तमानात अस्तित्वात आहेत आणि त्याच्या विनाशानंतरही ते अस्तित्वात राहतील. ब्रह्मदेवाने स्पष्ट केल्याप्रमाणे, “सत” म्हणजे शाश्वत – कृष्ण सत आहेत, परंतु गुरु, एक वैयक्तिक देहधारी आत्मा म्हणून, त्याच प्रकारे शाश्वत नाहीत.

ज्या व्यक्तीला काहीजण चुकून परम ब्रह्म (सर्वोच्च ब्रह्म) मानू शकतात, ती व्यक्ती देखील शेवटी आपले भौतिक शरीर सोडते, तर कृष्ण शाश्वत आणि दिव्य आहेत. कृष्ण नेहमी तरुण असतात; त्यांना म्हातारपण येत नाही. याउलट, गुरु वेळेनुसार वृद्ध होतात. कृष्णाला दाढी-मिश्या नाहीत, परंतु गुरुला दाढी किंवा मिशा असू शकतात. कृष्ण मायेचे नियंत्रक आहेत, परंतु गुरु नाहीत; ते कृष्णाचे सेवक आहेत आणि पूर्णपणे शरणागत अन सक्षम झाल्याशिवाय मायेच्या प्रभावाखाली येऊ शकतात.

जर कृष्ण आपल्यामुळे अप्रसन्न झालेत, गुरु आपल्या वतीने त्यांना विनंती करून करू शकतात. परंतु जर गुरु अप्रसन्न झाले, तर कृष्ण त्यांना शांत करण्यासाठी कदाचित हस्तक्षेप करणार नाहीत. एका बंगाली म्हणीनुसार:

गुरु रुष्टो होले कृष्ण राखिते ना पारे,

कृष्ण रुष्टो होले गुरु राखिते पारे.

जर गुरु रागावलेले असतील, तर कृष्णही तुमचे रक्षण करू शकत नाही;

पण जर कृष्ण रागावलेले असतील, तर गुरु तुमचे रक्षण करू शकतात.

कृष्णाला कोण खरोखर प्रिय आहेत याची चिन्हे कोणती? भगवद्गीतेच्या १२ व्या अध्यायात भगवान श्रीकृष्ण आपल्या प्रिय भक्ताचे गुण स्पष्टपणे वर्णन करतात:

यो न हृष्यति न द्वेष्टि न शोचति न काङ्क्षति |

शुभाशुभ-परित्यागी भक्तिमान् यः स मे प्रियः||

समः शत्रौ च मित्रे च तथा मानापमानयोः |

शीतोष्ण-सुख-दुःखेषु समः सङ्ग-विवर्जितः ||

तुल्य-निन्दा-स्तुतिर् मौनी सन्तुष्टो येन केनचित् |

अनिकेतः स्थिर-मतिर् भक्तिमान् मे प्रियो नरः ||

जे सुख-दुःखाने प्रभावित होत नाहीत, जे कोणाचा मत्सर करत नाहीत किंवा शोक करत नाहीत, जे चांगले आणि वाईट कर्म दोन्ही सोडतात आणि जे माझ्यावर गाढ भक्ती करतात – ते मला प्रिय आहेत.जे मित्र आणि शत्रूंमध्ये समान राहतात, जे मान आणि अपमानात, थंडी आणि उष्णतेत, सुख आणि दुःखात स्थिर राहतात, जे आसक्तीपासून मुक्त आहेत – असे लोक मला खूप प्रिय आहेत. जो संतुष्ट आहे, शांत आहे, स्थिर मनाचा आहे, निश्चित निवासस्थानाशिवाय राहतो आणि ज्याचे हृदय भक्तीने माझ्यावर केंद्रित आहे – असा भक्त मला सर्वात प्रिय आहे.

हे गुण गहन भक्तिमय भावना दर्शवतात. जेव्हा कृष्णाची सेवा करण्याची संधी मिळते, तेव्हा ती करण्याची उत्सुकता आणि तत्परता असायला हवी. असा भक्त जो अशा प्रामाणिकपणाने, द्वैत किंवा भेदभावाशिवाय सेवा करतो, तो भगवंताला खरोखरच प्रिय असतो.

दुर्दैवाने, व्यापक गैरसमजांमुळे, आध्यात्मिक गुरुची पात्रता अनेकदा भौतिक मानदंडांवरून ठरवली जाते – जसे की भव्य मंदिरे असणे, अनेक अनुयायी असणे किंवा ऐश्वर्य संपन्न विग्रहांचे व्यवस्थापन बघणे. हा भौतिकवादी दृष्टीकोन आता श्रील भक्तिसिद्धांत सरस्वती गोस्वामी ठाकूर यांच्या मार्गदर्शनाखाली भगवान चैतन्यांच्या मिशनचे पालन करत असल्याचा दावा करणाऱ्यांमध्येही वाढत्या प्रमाणात दिसून येतो. अशी विचारसरणी कर्ताभज पंथाच्या तत्त्वांशी मिळतेजुळते, जी आध्यात्मिक मार्गाचे चुकीचे प्रतिनिधित्व करते.

माझे परम आध्यात्मिक गुरु, कृष्ण कृपा मूर्ती श्रील भक्तिसिद्धांत सरस्वती गोस्वामी ठाकूर, यांनी एकदा एका हरिकथेत (अध्यात्मिक प्रवचनात) स्पष्टपणे सांगितले होते की:

“जर एखाद्या गुरुला वाटले की, ‘मी गुरु आहे’, तर ‘गुरु’ मधील पहिले अक्षर ‘गु’ हे ‘ग’ होईल.

आणि मग ‘गुरु’ हा शब्द ‘गरू’ (बंगालीमध्ये गाय) होईल – म्हणजेच एक प्राणी.”

हे कठोर विधान यावर जोर देते की अहंकार आणि अभिमान हे आध्यात्मिक गुरुसाठी अपात्रता आहेत.

श्रील प्रभुपाद देखील नेहमी म्हणत असत की, ज्यांनी त्यांच्याकडून दीक्षा घेतली ते “माझे मित्र आहेत जे मला विविध भौतिक संकटांपासून वाचवतात” (‘विपदोद्धारण बांधव’). ते प्रत्येकाला “आपणी” (आदरार्थी ‘आपण’) या शब्दाने आदराने संबोधन करीत असत आणि इतरांना वंदन करत असत. श्रील प्रभुपाद यांनी स्वतःला कधीही गर्विष्ठ किंवा अधिकारवाणीने गुरु मानले नाही; ते नेहमीच स्वतःला भगवान चैतन्यांच्या मिशनमधील दासांच्या दासांचा दास म्हणून नम्र सेवक मानत असत. (चैतन्य चरितामृत, मध्य-लीला १९.१५१)

ब्रह्मांड भ्रमित कोन भाग्यवान जीव |

गुरु-कृष्ण-प्रसादे पाय भक्ति-लता-बीज ||

संपूर्ण ब्रह्मांडात भटकणाऱ्या अगणित जीवांपैकी, केवळ एखादा अत्यंत भाग्यवान जीव, श्रीकृष्णाच्या कृपेने, प्रामाणिक आध्यात्मिक गुरुशी संबंध जोडण्याची संधी मिळवतो. कृष्ण आणि आध्यात्मिक गुरु या दोघांच्या एकत्रित कृपेने, त्या भाग्यवान जीवाला भक्ती-लता-बीजाचे (भक्तिमय सेवेच्या वेलीचे बीज) प्राप्त होते.

परम गुरु कृष्ण आहेत आणि त्यांची कृपा आपल्याला परंपरेद्वारे – म्हणजेच शिष्य परंपरेद्वारे – प्रामाणिक आध्यात्मिक गुरुमार्फत मिळते. वास्तविक गुरु तो असतो जो सर्व अनावश्यक भौतिक इच्छांपासून (अनर्थांपासून) पूर्णपणे मुक्त असतो आणि ज्याचे मन श्री श्री राधा आणि कृष्णाच्या दिव्य युगुलावर व त्यांच्या प्रेममय सेवेत स्थिर असते.

पुराणांमध्ये गुरुची सखोल व्याख्या दिली आहे, जी गुरु होण्यास कोण पात्र आहे हे स्पष्ट करते:

कृपा-सिन्धुः सुसम्पन्नः

सर्व-शुद्धो सर्व-विद्या-विशारदः

गुरुः प्रोक्तः

(हरि-भक्ति-विलास १.३५; विष्णु-स्मृति-वचन)

गुरुचे वर्णन असे केले आहे:

कृपा-सिन्धुः – कृपेचा सागर.
सुसम्पन्नः – जो आध्यात्मिकरित्या सिद्ध आणि आपल्या शाश्वत स्थितीत पूर्णपणे स्थापित आहे, सर्व भौतिक अपेक्षांपासून मुक्त आहे.
सर्व-शुद्धः – चारित्र्याने आणि वर्तणुकीने पूर्णपणे शुद्ध.
सर्व-विद्या-विशारदः – आध्यात्मिक ज्ञानाच्या सर्व शाखांमध्ये सखोल जाणकार.

याव्यतिरिक्त, असा गुरु सर्व जीवांचा हितचिंतक असतो (निःस्पृह), ते करत असलेल्या सेवेतून त्यांना कोणतीही वैयक्तिक अपेक्षा किंवा स्वार्थी इच्छा नसते. तो शुद्ध वैष्णवाचे २६ गुण धारण करतो, वर्तणुकीत कुशलतेने संतुलित असतो आणि भगवान हरीच्या सेवेत सतत गुंतलेला असतो – कधीही आळशी, निष्काळजी किंवा विचलित नसतो.

ते सर्व प्रकारच्या भक्तीमय सेवा (बाह्य आणि आंतरिक) करू शकतात, सुविचारपूर्ण आणि आध्यात्मिकदृष्ट्या योग्य निर्णय घेऊ शकतात, प्रामाणिक शिष्यांच्या शंकांचे निराकरण प्राप्त ज्ञानाद्वारे करू शकतात आणि निःस्वार्थपणे, केवळ श्री हरीच्या आनंदासाठी सेवा करू शकतात. अशी व्यक्ती वास्तविक अर्थाने गुरुच्या उच्च पदासाठी पात्र आहे.

चैतन्य चरितामृत २/२२/२४

आता आपल्याला गुरुची पात्रता माहीत आहे. कोणीही सहज गुरु होऊ शकत नाही. गुरुमध्ये आपल्या शास्त्रांमध्ये उल्लेख केलेले गुण असले पाहिजेत आणि आपण हे लक्षात ठेवले पाहिजे की अंतिम गुरु स्वतः श्रीकृष्णच आहेत – “कृष्ण रक्षति जगत् त्रयम् गुरु.”

श्री चैतन्य चरितामृतामध्ये सांगितल्याप्रमाणे:

“कृष्ण नित्य दास जीव ताहा भूली गेला

एई दोषे माया तारे गोलाई बांधिला.”

जसा जीव हे विसरतो की आपण कृष्णाचे नित्य दास आहोत,तशी माया देवी आपल्या गळ्यात हे दुःखमय आणि भौतिक जगात बांधते. हे भौतिक जग, ज्याला आपण चिकटून आहोत आणि ज्यातून बाहेर पडण्यास आपण तयार नाही, ते एका तुरुंगासारखे आहे आणि आपण कैदी आहोत. आपण दोषी ठरवले गेलो आहोत कारण आपण कृष्णाशी असलेले आपला संबंध गमावला आहे.

तो संबंध काय आहे? तो म्हणजे आपण त्याचे नित्य दास आहोत. कृष्ण हे सर्व जीवांचे नित्य स्वामी आहेत. जेव्हा आपण हा संबंध विसरतो, तेव्हा आपल्याला अनेक अडचणींचा सामना करावा लागतो.

एक उदाहरण घेऊया: समजा एका तुरुंगात हजारो कैदी आहेत. एक दिवस, राज्यपाल भेट देतात आणि कैद्यांना सांगतात की ते त्यांच्या समस्या ऐकतील आणि त्या सोडवण्याचा प्रयत्न करतील. एक-एक करून कैदी त्यांच्याकडे जातात: एक जण अन्नाच्या खराब गुणवत्तेबद्दल तक्रार करतो, दुसरा डासांसाठी जाळ्या मागतो आणि तिसरा म्हणतो की तुरुंगात पुरेसे दूध मिळत नाही. राज्यपाल ऐकतात आणि त्यांना आश्वासन देतात की त्यांच्या समस्यांचे निराकरण केले जाईल.

शेवटी, शेवटचा कैदी पुढे येतो आणि म्हणतो, “माझी एकच समस्या आहे—तुम्ही ती सोडवू शकता का?”

राज्यपाल उत्तर देतात, “आतापर्यंत, मी प्रत्येकाच्या समस्या सोडवल्या आहेत. मी तुमचीही सोडवीन.”

कैदी म्हणतो, “मी इथे आनंदी नाही. मला घरी परत जायचे आहे.”

हीच आपली अवस्था आहे. भौतिक ऊर्जेच्या भ्रमाखाली आपण आपली परिस्थिती सुधारण्याचा प्रयत्न करत आहोत, इथून बाहेर पडण्याचा नाही. आपण जे काही करतो ते आपल्याला अधिक बांधते. आपली मुख्य समस्या ही आहे की आपण या तुरुंगात आहोत—आणि आपल्याला बाहेर पडण्याची गरज आहे.

आपल्याला वाचवण्यासाठी, परम भगवंतांनी श्रीकृष्ण चैतन्य महाप्रभूंच्या रूपात अवतार घेतला. त्यांनी शिकवले की सर्व भौतिक आसक्तीतून मुक्त होण्याचा मार्ग म्हणजे हरे कृष्ण महामंत्राचा जप करणे. तेव्हा आपल्या हृदयात हे ज्ञान जागृत होईल की आपण भगवंताचे नित्य दास आहोत—मायेचे नाही.

म्हणूनच, आपण असा गुरु शोधला पाहिजे जो सर्व भौतिक आसक्तीतून मुक्त आहे, जो मान्यता, नाव, प्रसिद्धी किंवा स्वतःची पूजा करून घेण्याच्या मागे लागलेला नाही आणि ज्याला कोणतीही भौतिक इच्छा नाही.

जर आपण हे विसरलो की कृष्ण हे अंतिम गुरु आहेत, तर काय होईल?

“कृष्ण भूली’ सेइ जीव अनादि-बहिर्मुख

अतएव माया तारे देय संसार-दुःख”

जसे आपण कृष्णला विसरतो, तसे जन्मो जन्मी आपण मायेचे दास बनतो. ती आपल्याला भौतिक यशात—शैक्षणिक यश, संपत्ती किंवा इंद्रिय सुखात—आनंद आहे या भ्रमाने मोहित करते. आपली खरी ओळख शरीर नाही—तर ती आत्मा आहे. आपण आपले जीवन कृष्णाभोवती केंद्रित केले पाहिजे.

ज्या क्षणी आपण कृष्णाला विसरतो, माया देवी आपल्याला विविध दिशांनी खेचते, आनंदाच्या खोट्या आशांनी विचलित करते. या फासातून कोण आपल्याला वाचवू शकेल? केवळ एक प्रामाणिक गुरु, कृष्णाचा खरा प्रतिनिधी— जो आपल्या आध्यात्मिक वंशापरांपरेन नियुक्त केलेले आहेत आणि जो सर्व भौतिक आसक्तीतून मुक्त आहेत. ती व्यक्तीच वास्तविक गुरु आहे.

जेव्हा आपण अशा गुरुचा आश्रय घेतो, तेव्हा आपण वाचू शकतो. गुरु स्वीकारण्याचा उद्देश हाच आहे की, आपण केवळ दुःख देणाऱ्या भौतिक आसक्तीतून स्वतःला मुक्त करावे.

आज आपण पाहतो की मुले अनेकदा आपल्या पालकांचे ऐकत नाहीत, जरी पालक त्यांना प्रेम आणि आपुलकी देत असले तरी – यामुळे दुःख निर्माण होते. काही लोकांकडे खूप मोठी मालमत्ता असते पण ते तिची देखभाल करू शकत नाहीत, तरीही ते तिला चिकटून राहतात. जेव्हा मालमत्ता गमावली जाते, तेव्हा त्यांना दुःख होते. माया आपल्याला सुखाच्या मोहात ओढत राहते, पण शेवटी आपल्याला वेदना होतात.

तथापि, एक अधिकृत आध्यात्मिक शिक्षक आपल्याला खऱ्या शांती, प्रेम आणि आनंदाकडे नेणाऱ्या एकमेव दिशेने मार्गदर्शन करेल – ती म्हणजे कृष्णाचे चरणकमल. हेच अंतिम ध्येय आपण आपल्या जीवनात स्थापित केले पाहिजे. आपण कधीही कृष्णाचा किंवा त्यांच्या भक्तांचा, विशेषतः आपल्या गुरूचा विरोध करू नये.

“कृष्ण-बहिर्मुख हने भोग-वांछा करे

निकट-स्थ माया तारे झपटिया धरे”

जसे आपण कृष्णाला विसरतो किंवा त्यांच्यापासून पराऱ्ङ्गमुख होतो, तसे माया देवी आपल्याला मागून पकडते आणि भौतिक मोहांकडे ओढते. शेवटी,आपल्याला दुःख होते. आपले खरे उद्दिष्ट शाश्वत आनंद आहे – तात्पुरती सुख नव्हे.

या जगात आपल्याला जे काही थोडे सुख वाटते ते क्षणभंगुर असते. श्रील भक्तिविनोद ठाकूर चैतन्य शिक्षामृतमध्ये स्पष्ट करतात:

“आपल्या अनेक अपेक्षा आहेत आणि खूप दुःख आहे. जेव्हा आपण तात्पुरते त्यापासून दूर जातो, तेव्हा आपल्याला थोडे सुख वाटते, पण लवकरच आपल्याला पुन्हा पकडले जाते.”

माझे आध्यात्मिक गुरु, कृष्ण कृपा मूर्ती श्रील भक्ति प्रमोद पुरी गोस्वामी ठाकूर, नेहमी म्हणत असत की, जे सुरुवातीला आपल्याला आनंदी करते असे वाटते ते अंतत: आपल्याला दुःख देते. हे मायेचे चातुर्य आहे – आपण तिच्या जाळ्यात फसलेलो आहोत.

आपण कृष्णाच्या प्रामाणिक भक्तांच्या – खऱ्या गुरूंच्या – पदचिन्हांचे अनुगमन करण्याचा प्रामाणिकपणे प्रयत्न केला पाहिजे. मी माझ्या गुरु-वर्गाच्या उदाहरणाचे आणि शिकवणींचे पालन करण्याचा प्रयत्न करत आहे:

कृष्ण कृपा मूर्ती श्रील भक्ति प्रमोद पुरी गोस्वामी ठाकूर (दीक्षा गुरु), कृष्ण कृपा मूर्ती श्रील भक्ति दयिता माधव गोस्वामी महाराज, कृष्ण कृपा मूर्ती श्रील भक्ति गौरव वैखानस गोस्वामी महाराज, कृष्ण कृपा मूर्ती श्रील भक्ति रक्षक श्रीधर देव गोस्वामी महाराज, कृष्ण कृपा मूर्ती श्रील भक्ति प्रज्ञान केशव गोस्वामी महाराज, कृष्ण कृपा मूर्ती श्रील भक्ति वेदांत स्वामी गोस्वामी महाराज, कृष्ण कृपा मूर्ती श्रील भक्ति कुमुद संत गोस्वामी महाराज, कृष्ण कृपा मूर्ती श्रील भक्ति हृदय बन गोस्वामी महाराज, कृष्ण कृपा मूर्ती श्रील भक्ति कुसुम श्रवण गोस्वामी महाराज, आणि कृष्ण कृपा मूर्ती श्रील भक्ति विलास तीर्थ गोस्वामी महाराज.

ही सर्व महान व्यक्तिमत्त्वे माझे पूजनीय स्वामी आहेत, आणि माझे परम-आध्यात्मिक गुरु, गौडीय मठाचे संस्थापक-आचार्य, कृष्ण कृपा मूर्ती श्रील भक्तिसिद्धांत सरस्वती गोस्वामी ठाकूर, माझे शाश्वत मार्गदर्शक आहेत.

जरी मी अजून पात्र नसलो तरी, मी त्यांच्या पदचिन्हांचे अनुगमन करण्याचा प्रयत्न करत आहे. मी केवळ एक इच्छुक अनुयायी आहे. मी त्यांच्या चरण कमळांवर विनम्रपणे विनंती करतो: कृपया माझे सर्व अपराध क्षमा करा. मला सहनशील राहण्याची, सर्व जीवांना योग्य आदर देण्याची, हरे कृष्ण महामंत्राचा प्रामाणिकपणे जप करण्याची आणि या दुःखमय, भौतिक जगातून स्वतःला मुक्त करण्याची शक्ती द्या.

श्रील भक्ति बिबुध बोधायन गोस्वामी महाराज

वर्तमान आचार्य श्री गोपीनाथ गौड़ीय मठ

ગુરુ (વૈશ્વિક શિક્ષક)

આપણા પૂર્વ આચાર્ય કૃષ્ણ કૃપા મૂર્તિ સચ્ચિદાનંદ શ્રી શ્રી ભક્તિ વિનોદ ઠાકુર તેમના એક લેખમાં ચૈતન્ય મહાપ્રભુના ઉપદેશોનો અપપ્રચાર કરનારા ૧૩ જૂથોને અપસંપ્રદાય તરીકે ઉલ્લેખે છે. ભગવાન ચૈતન્યએ આ જગતમાં તેમની લીલા સંવરણ કરીને જ્યારે તેઓ પોતાના ધામમાં પાછા ફર્યા, ત્યારબાદ આ ઔલ, બાઉલ, કરતાભજ, નેરા, દરવેશ, સ્નાઈ, સહજીયા, સખીભેકી, સ્માર્ત, જાતિ ગોસાઈ, અતિબાડી, ચૂડાધારી, ગૌરનાગરી – આ ૧૩ અપસંપ્રદાયોએ અધ્યાત્મના નામે લોકોની ગેરમાર્ગે દોરવાનું શરૂ કર્યું.

ભગવાન ચૈતન્યની લીલા સમાપ્તિ પછી ગૌડીય વૈષ્ણવ પરંપરાથી દૂર ગયેલા તેર “અપ-સંપ્રદાયોને” (ભ્રષ્ટ પરંપરા) પથભ્રષ્ટ જૂથ માનવામાં આવે છે. આ જૂથોએ ગૌડીય વૈષ્ણવ પરંપરાના, વિશેષ કરીને શ્રી બ્રહ્મ-માધ્વ-ગૌડીય સારસ્વત સંપ્રદાયના મૂળ ઉપદેશોનો વિકૃત કર્યો અથવા તેમનો વિરોધ કર્યો, તેથી જ તેમને પથભ્રષ્ટ માનવામાં આવે છે. શ્રીલ ભક્તિવિનોદ ઠાકુરે તેમના આચરણની વિશેષતાઓ નીચે મુજબ સ્પષ્ટ કરી છે:

ઔલ, બાઉલ, કર્તાભજ:

આ જૂથો ઘણીવાર ભાવનાત્મક અથવા ઉત્કટ ભક્તિમય પદ્ધતિઓ પર ભાર મૂકે છે, ભક્તિ સેવાની તેમની વ્યાખ્યા શંકાસ્પદ છે.

૧. ઔલ –

આ જૂથના અનુયાયીઓ પોતાને ભગવાન સમજે છે. તેઓ અનેક પ્રકારની સ્ત્રીઓ સાથે, જેમ કે તેમની પોતાની પત્ની, વેશ્યા, વિધવા, અથવા બીજાની પત્નીઓ સાથે જાતીય સંબંધોનો આનંદ માણે છે. તેમના શારીરિક સંતોષ માટે તેઓ કોઈ પણ નીતિ અને નિયમોની પરવા કરતા નથી.

૨. બાઉલ –

ઔલ અને બાઉલ વચ્ચે બહુ ઓછો ફરક છે. બાઉલ પંથના અનુયાયીઓ ભૌતિક સુખોને ખૂબ આસક્ત હોય છે. તેમનો એવો વિશ્વાસ છે કે અત્યંત પૂજ્ય શ્રી શ્રી રાધા કૃષ્ણ ભૌતિક સ્થૂળ દેહમાં વાસ કરે છે અને આ વિશ્વમાં બધું જ માનવીય સ્થૂળ દેહમાં છે. તેમને એવું પણ લાગે છે કે બ્રહ્મા, વિષ્ણુ, મહેશ્વર, વૈકુંઠ અને ગોલોક-વૃંદાવન – આ બધા માનવીય ભૌતિક શરીરમાં જ સ્થિત છે. રાધા-કૃષ્ણનો દિવ્ય પ્રેમ સ્ત્રી-પુરુષોના અનૈતિક સંબંધોમાં છે એવું તેમને લાગે છે. આથી, શ્રીલ ભક્તિવિનોદ ઠાકુર કહે છે:

“સોહેજ ભજન કોરછેન મામુ સંગે નિય પાપેર બાલા

સખી ભાવે વોજછેન તારે નિજે હોએ નંદલાલ !”

તેઓ વીર્ય, રક્ત, મૂત્ર અને વિષ્ઠા ખાય છે અને આને જ કઠોર તપસ્યા માને છે.

૩. કર્તાભજ –

ઔલ ચંદ આ સમુદાયના સ્થાપક હતા. આ પંથના અનુયાયીઓ ગુરુને જ ભગવાન અને ગૌરાંગ માને છે. તેઓ વાસ્તવિક ભક્તિના નિયમોનું પાલન કરતા નથી; ક્યારેય ધાર્મિકતા જાળવતા નથી; અને તેમને ભ્રમિત અવસ્થામાં માનવામાં આવે છે.

૪. નેરા

જે વ્યક્તિઓએ માથાનું મુંડન કરાવ્યું હોય તેમને નેરા કહેવાય છે. આ પંથના અનુયાયીઓ દીક્ષા સમારોહમાં માથાનું મુંડન કરાવે છે. તેઓ કપાળ પર તિલક લગાવે છે અને એકાદશીનું વ્રત પાળે છે, પરંતુ શાસ્ત્રો અનુસાર ધાર્મિકતા જાળવતા નથી.

તેઓ માછલી ખાય છે અને સ્ત્રીઓ સાથે સંબંધ રાખે છે. તેઓ મૃતકોના આત્માઓ માટે એક નાના માટીના વાસણમાં અન્ન આપે છે અને એવું માને છે કે આ રીતે મૃતકોને મુક્તિ મળે છે. તેઓ શાસ્ત્રો, શ્રી ચૈતન્ય મહાપ્રભુના આદર્શો અને ઉપદેશો તેમજ ગોસ્વામીઓના ઉપદેશોને અવગણે છે.

૫. દરબેશ

આ પંથના અનુયાયીઓ પોતાની ઓળખ છુપાવે છે. શ્રીલ સનાતન ગોસ્વામીપાદે જેલમાંથી છુટકારો મેળવવા માટે રક્ષકને ૭૦૦૦ સોનાના સિક્કા આપ્યા અને કહ્યું કે તેઓ ‘દરબેશ’ના વેશમાં મક્કા જશે. શ્રીલ સનાતન ગોસ્વામીપાદનો સાચો ઉદ્દેશ્ય ન સમજતા, લોકો કૃત્રિમ રીતે પરવાળાના રંગનો ઝભ્ભો અને માળા પહેરીને ‘દરબેશ’ જેવા દેખાય છે. તેઓ દાઢી વધારે છે અને અહીં-તહીં ફરે છે, તેમજ સનાતન ધર્મના તત્ત્વોને અવગણે છે. (સનાતન ધર્મ એટલે શાશ્વત ધાર્મિકતા; હવે લોકો આ શુદ્ધ ભક્તિને છ ગોસ્વામીઓએ જણાવ્યા પ્રમાણેનું આચરણ માને છે. તે છ ગોસ્વામીના નામ ‘રૂપ’, ‘સનાતન’, ‘શ્રીજીવ’, ‘ગોપાલ ભટ્ટ’, ‘રઘુનાથ ભટ્ટ’ અને ‘રઘુનાથ દાસ’ આવા છે. આ છ ગોસ્વામીની શિક્ષા હાલમાં ‘સનાતન ધર્મ’ તરીકે ઓળખાય છે).

૬. સ્નાઈ

સ્નાઈ પંથના અનુયાયીઓ બાઉલો જેવા છે. આ પંથના સલાહકારો આલોક સ્નાઈ, ખિરોડ સ્નાઈ, ગર્વ સ્નાઈ અને નાનોક સ્નાઈ છે. તેઓ અ-હિન્દુઓના તત્ત્વોનું પાલન કરે છે.

૭. સહજીયા

આ લોકો ભૌતિક જ્ઞાનની મદદથી આધ્યાત્મિકતાને સમજવાનો પ્રયાસ કરે છે. તેઓ ભૌતિક શરીરની આસપાસ કેન્દ્રિત પ્રથાઓને મહત્વ આપે છે, કારણ કે તેમને લાગે છે કે પરમ સત્ય એટલે ભગવાન પોતે ભૌતિક શરીરમાં વાસ કરે છે. તેમના મતે, દરેક પુરુષ શ્રીકૃષ્ણનો પ્રતિનિધિ છે, જ્યારે દરેક સ્ત્રી શ્રીમતી રાધારાણીની પ્રતિનિધિ છે. તેઓ ભગવાન શ્રીકૃષ્ણના જન્મના અને લીલાઓના શાશ્વત, દિવ્ય સ્વરૂપને માનતા નથી. આ સમાજના લોકો વૈષ્ણવ ધર્મને એક જાતિ માને છે, આધ્યાત્મિક ગુરુને સામાન્ય મનુષ્ય સમજે છે અને પ્રસાદને સાદું અન્ન માને છે.

૮. સખીભેકી

આ પંથ ભૌતિક દેહને સખી અથવા ગોપી માને છે અને આથી જ તેઓ સાડી અને બંગડીઓ પહેરે છે, કંકુ લગાવે છે અને વાળ લાંબા વધારીને અંબોડો વાળે છે. ક્યારેક તેઓ પોતાને લલિતા સખી, ક્યારેક વિશાખા સખી તો ક્યારેક અન્ય સખીઓ જેવા શણગારે છે. તેઓ ભગવાન શ્રીકૃષ્ણને સેવા અર્પણ કરવાનો દંભ કરે છે.

૯. સ્માર્ત

રઘુનંદન ભટ્ટાચાર્ય નદિયામાં રહેતા હતા. આ આ સમાજના સ્થાપક છે. તેમણે અસુરોના નિયમો જણાવ્યા, જે કાલ્પનિક હતા. નદિયા-ધામના કુલીન (કઠોર અથવા સનાતની બ્રાહ્મણ) રહેવાસીઓ આ નિયમોનું પાલન કરતા હતા.

૧૦. જાત ગોસાઈ

“ગોસ્વામી” શબ્દને ફક્ત એક પદવી તરીકે સ્વીકારનારા જાત ગોસાઈ તરીકે ઓળખાય છે. ‘ગો’ એટલે ઇન્દ્રિયો અને ‘સ્વામી’ એટલે ઇન્દ્રિયોનો સ્વામી અથવા નિયંત્રક. જેમને શારીરિક ઇન્દ્રિયો પર નિયંત્રણ છે, તે જ ‘ગોસ્વામી’ આ શબ્દનો યોગ્ય રીતે ઉપયોગ કરવા પાત્ર છે. જાત ગોસાઈ સમાજ મુખ્યત્વે મંત્રો સાથે સંબંધિત છે. અહીં આધ્યાત્મિક ગુરુ વંશપરંપરાગત હોય છે, એટલે કે આધ્યાત્મિક ગુરુનો પુત્ર જ પછીનો આધ્યાત્મિક ગુરુ બને છે. તેઓ માંસાહાર અને નશાના પદાર્થોનું સેવન કરે છે.

૧૧. અતિબાડી

ઉત્કલ રાજ્યના જગન્નાથ દાસ નામના એક રહેવાસી આ પંથના પ્રચારક હતા. આ પંથ ભગવાન ચૈતન્યના ઉપદેશોને અનાવશ્યક રીતે અલંકૃત અને ફૂલોથી સજાવે છે.

૧૨. ચૂડાધારી

આ પંથ પોતાને કૃષ્ણ સમજીને માથા પર મુકુટ પહેરે છે. કૃષ્ણની જેમ વાંસળી વગાડવાની નકલ કરે છે. તેઓ વ્યભિચારમાં વ્યસ્ત રહે છે અને બાઉલો જેવા જ તત્ત્વો પર વિશ્વાસ રાખે છે.

૧૩. ગૌરાંગ નાગરી

આ પંથના અનુયાયીઓ શ્રી ગૌરસુંદરને ભગવાન શ્રીકૃષ્ણની જેમ શણગારે છે. તેઓ તેમના હાથમાં વાંસળી આપે છે અને મુકુટમાં મોરનું પીંછું લગાવે છે. તેમનો એવો વિશ્વાસ છે કે ગૌરસુંદર એ રાધા અને કૃષ્ણનું એકત્રિત રૂપ હોવાથી, તેમને કૃષ્ણ અને ક્યારેક રાધાને કૃષ્ણની જેમ શણગારવા જોઈએ, જેથી વધુ માધુર્ય (રસ) વધશે. “ચૈતન્ય ભાગવત” માં શ્રીલ વૃંદાવન દાસ ઠાકુર કહે છે:

“એઈ મોટો ચાપોલોલ કોરેન સોબ મોને

સોબે સ્ત્રી માત્રો ના દેખેને દ્રષ્ટિકોને !!.

સ્ત્રી હેનો નામ પ્રભુ એઈ અબોતારે

શ્રવણ ના કોરિલા, બિદિત સમસારે.

અતોએબ યતો મહામોહિમ સોકોલે

ગૌરંગા નાગોર હેનો સ્તબ નાહી કરે”

ભગવાન ચૈતન્યનો પ્રેમમય સંદેશ ફેલાવવાનો અને ભગવાનની ભક્તિ સેવાની ભાવના સ્થાપિત કરવાનો દાવો કરતા હોવા છતાં, આ જૂથો તેમના અનુયાયીઓને આત્મપ્રેમ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવા પ્રોત્સાહિત કરે છે. આમાંથી, કર્તાભજ પંથ વિશેષરૂપે ઉલ્લેખનીય છે. તેના અનુયાયીઓ ગુરુને દેવનો અવતાર માને છે અને ગુરુના સંતોષ માટે તે જે કંઈ બોલે છે તેનું આંધળાપણે પાલન કરે છે. આમ કરતી વખતે, તેઓ પરમેશ્વરની અને તેમની આંતરિક આનંદ શક્તિ શ્રીમતી રાધારાણીની ઉપાસનાની અવગણના કરે છે. બલદેવ, જગન્નાથ, સુભદ્રા દેવી અને સુદર્શન જેવા અન્ય દિવ્ય સ્વરૂપોને અવગણવામાં આવે છે, એટલું જ નહીં કૃષ્ણ-બલરામ અને શ્રીલ પ્રભુપાદ ભક્તિસિદ્ધાંત સરસ્વતી ગોસ્વામી ઠાકુર દ્વારા શીખવવામાં આવેલી પ્રામાણિક શિષ્ય પરંપરા પણ અવગણવામાં આવે છે.

આપણે સર્વોચ્ચ ગુરુ, શ્રીકૃષ્ણ, સુધી પરંપરા દ્વારા (શિષ્ય પરંપરા) પહોંચવું જોઈએ. હું મારા આધ્યાત્મિક ગુરુ, કૃષ્ણ કૃપા મૂર્તિ શ્રીલ ભક્તિ પ્રમોદ પુરી ગોસ્વામી ઠાકુર, મારા પરમ-આધ્યાત્મિક ગુરુ, કૃષ્ણ કૃપા મૂર્તિ શ્રીલ ભક્તિસિદ્ધાંત સરસ્વતી ઠાકુર, અને મારા પરમેષ્ઠી આધ્યાત્મિક ગુરુ, કૃષ્ણ કૃપા મૂર્તિ કુલ ચૂડા મણિ શ્રીલ ગૌર કિશોર દાસ બાબાજી મહારાજ, વગેરેનો એક અકિંચન શિષ્ય છું. તેમની ઉપાસના કરીને અને તેમની કૃપાથી, ધીમે ધીમે આપણા પરમ પૂજનીય ભગવાન શ્રી શ્રી રાધા-કૃષ્ણ સુધી પહોંચવું એ પ્રક્રિયા છે.

જોકે, કર્તાભજ પંથ તેમના અનુયાયીઓને ફક્ત ગુરુની જ અંતિમ ભક્તિના ઉદ્દેશ્ય તરીકે ઉપાસના કરવાનું શીખવે છે. આથી, તેમના અનુયાયીઓ વેદી પર ફક્ત પોતાના ગુરુનું ચિત્ર રાખે છે. તેઓ અંતિમ ગુરુ શ્રીકૃષ્ણ અને શ્રીમતી રાધારાણી અથવા બલદેવ, જગન્નાથ, સુભદ્રા અને સુદર્શનના કોઈપણ પ્રતિમાઓ કે વિગ્રહોને (દેવતા રૂપો) સ્થાન આપતા નથી.

તેમણે નીચેના શ્લોકનો ખોટો અર્થ લગાવ્યો છે:

गुरुर् ब्रह्मा गुरुर् विष्णु: गुरुर् देवो महेश्वरः |

गुरुः साक्षात् परं ब्रह्म तस्मै श्री गुरवे नमः ||

આ શ્લોકનો અર્થ તેઓ એવો લગાવે છે કે, વ્યક્તિગત ગુરુ જ બ્રહ્મા, વિષ્ણુ, મહેશ (શિવ) અને સર્વોચ્ચ બ્રહ્મ છે. જોકે, તેનો વાસ્તવિક અર્થ એ છે કે અંતિમ ગુરુ પોતે શ્રીકૃષ્ણ છે. તેમની રજોગુણમાં અભિવ્યક્તિ બ્રહ્મા છે; સત્વગુણમાં વિષ્ણુ અને તમોગુણમાં શિવ (મહેશ્વર) છે. કૃષ્ણ એ પરમ-બ્રહ્મ, પરમ પુરુષોત્તમ ભગવાન છે. તે શ્રીકૃષ્ણને હું નમ્ર પ્રણામ કરું છું.

જોકે, કર્તાભજ પરંપરામાં, ઉપાસનાની એકમાત્ર મૂર્તિ ગુરુ છે. તેથી, અનુયાયીઓને વેદી પર ફક્ત ગુરુનું ચિત્ર રાખવાનું શીખવવામાં આવે છે. આમ કરતી વખતે, તેઓ પરંપરાની (શિષ્ય પરંપરા) અને શાસ્ત્રોની શીખને બદલે ગુરુની વ્યક્તિગત સૂચનાઓનું પાલન કરે છે, જેના કારણે તેઓ કર્તાભજ બને છે.

અપ-સંપ્રદાયો ગુરુને ફક્ત એક વ્યક્તિ માને છે, પરંતુ ગુરુ એ પરમ સત્યના પ્રતિનિધિ છે – અને તે પરમ સત્ય એટલે શ્રીકૃષ્ણ, પરમ પુરુષોત્તમ ભગવાન સિવાય બીજું કોઈ નથી.

“कृष्ण रक्षति जगत् त्रयम् गुरु –”

કૃષ્ણ ત્રણ લોકનું રક્ષણ કરે છે; તેથી તે ગુરુ છે.

જે કોઈ કૃષ્ણનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે તે ગુરુ છે અને તે ગુરુ કૃષ્ણને કેટલો પ્રિય છે, તેના પરથી તેના આધ્યાત્મિક અધિકારની વ્યાપ્તિ નક્કી થાય છે. શ્રીલ વિશ્વનાથ ચક્રવર્તીપાદ – ‘રસિક આચાર્ય’ – ગુરુ અષ્ટકમમાં ઉલ્લેખ કરે છે:

साक्षाद्धरित्वेन समस्त-शास्त्रै: उक्तस्तथा भाव्यत एव सद्भिः |

किन्तु प्रभोर् यः प्रिय एव तस्य वन्दे गुरोः श्री-चरणारविन्दम् ||

સર્વ શાસ્ત્રો આધ્યાત્મિક ગુરુઓને ભગવાન હરિથી અભિન્ન ઘોષિત કરે છે. સંત ભક્ત પણ તેમને તેમજ માને છે. જોકે, તેમની પૂજા-અર્ચના થાય છે કારણ કે તેઓ ભગવાનને ખૂબ પ્રિય છે.

આ પ્રકારે, શ્રીલ વિશ્વનાથ ચક્રવર્તી ઠાકુર સ્પષ્ટ કરે છે કે, ગુરુ કૃષ્ણને કેટલા પ્રિય છે, તે મુજબ તેમની પાસે દિવ્ય અધિકાર હોય છે. ગુરુઓને સર્વોચ્ચ તરીકે નહીં, પરંતુ સર્વોચ્ચ ભગવાનના પ્રિય પ્રતિનિધિ તરીકે સન્માનિત કરવામાં આવે છે.

આધ્યાત્મિક ગુરુ અને પરમ ભગવાન વચ્ચે સ્પષ્ટ ભેદ છે. કૃષ્ણ એ વિશ્વના નિર્માતા છે તે આપણને ખબર છે, પરંતુ આધ્યાત્મિક ગુરુ નથી. કૃષ્ણ વિશ્વની રચના પહેલા અસ્તિત્વમાં હતા, તેઓ વર્તમાનમાં અસ્તિત્વમાં છે અને તેના વિનાશ પછી પણ તેઓ અસ્તિત્વમાં રહેશે. બ્રહ્માદેવે સ્પષ્ટ કર્યા મુજબ, “સત્” એટલે શાશ્વત – કૃષ્ણ સત્ છે, પરંતુ ગુરુ, એક વ્યક્તિગત દેહધારી આત્મા તરીકે, તે જ પ્રકારે શાશ્વત નથી.

જે વ્યક્તિને કેટલાક લોકો ભૂલથી પરમ બ્રહ્મ (સર્વોચ્ચ બ્રહ્મ) માની શકે છે, તે વ્યક્તિ પણ છેવટે પોતાનું ભૌતિક શરીર છોડે છે, જ્યારે કૃષ્ણ શાશ્વત અને દિવ્ય છે. કૃષ્ણ હંમેશા યુવાન હોય છે; તેમને વૃદ્ધાવસ્થા આવતી નથી. આના વિપરીત, ગુરુ સમય અનુસાર વૃદ્ધ થાય છે. કૃષ્ણને દાઢી-મૂછ નથી, પરંતુ ગુરુને દાઢી અથવા મૂછ હોઈ શકે છે. કૃષ્ણ માયાના નિયંત્રક છે, પરંતુ ગુરુ નથી; તેઓ કૃષ્ણના સેવક છે અને સંપૂર્ણપણે શરણાગત અને સક્ષમ થયા સિવાય માયાના પ્રભાવ હેઠળ આવી શકે છે.

જો કૃષ્ણ આપણા કારણે અપ્રસન્ન થયા હોય, તો ગુરુ આપણા વતી તેમને વિનંતી કરીને શાંત કરી શકે છે. પરંતુ જો ગુરુ અપ્રસન્ન થયા હોય, તો કૃષ્ણ તેમને શાંત કરવા કદાચ હસ્તક્ષેપ કરશે નહીં. એક બંગાળી કહેવત અનુસાર:

“गुरु रुष्टो होले कृष्ण राखिते ना पारे,

कृष्ण रुष्टो होले गुरु राखिते पारे.”

જો ગુરુ ગુસ્સે થયેલા હોય, તો કૃષ્ણ પણ તમારું રક્ષણ કરી શકતા નથી;

પણ જો કૃષ્ણ ગુસ્સે થયેલા હોય, તો ગુરુ તમારું રક્ષણ કરી શકે છે.

કૃષ્ણને ખરેખર કોણ પ્રિય છે તેની નિશાનીઓ કઈ છે? ભગવદ્ગીતાના ૧૨મા અધ્યાયમાં ભગવાન શ્રીકૃષ્ણ પોતાના પ્રિય ભક્તના ગુણ સ્પષ્ટપણે વર્ણવે છે:

यो न हृष्यति न द्वेष्टि न शोचति न काङ्क्षति |

शुभाशुभ-परित्यागी भक्तिमान् यः स मे प्रियः||

समः शत्रौ च मित्रे च तथा मानापमानयोः |

शीतोष्ण-सुख-दुःखेषु समः सङ्ग-विवर्जितः ||

तुल्य-निन्दा-स्तुतिर् मौनी सन्तुष्टो येन केनचित् |

अनिकेतः स्थिर-मतिर् भक्तिमान् मे प्रियो नरः ||

જે સુખ-દુઃખથી પ્રભાવિત થતા નથી, જે કોઈનો મત્સર કરતા નથી કે શોક કરતા નથી, જે સારા અને ખરાબ કર્મ બંનેનો ત્યાગ કરે છે અને જે મારા પર ગાઢ ભક્તિ કરે છે – તે મને પ્રિય છે. જે મિત્ર અને શત્રુઓમાં સમાન રહે છે, જે માન અને અપમાનમાં, ઠંડી અને ગરમીમાં, સુખ અને દુઃખમાં સ્થિર રહે છે, જે આસક્તિથી મુક્ત છે – આવા લોકો મને ખૂબ પ્રિય છે. જે સંતુષ્ટ છે, શાંત છે, સ્થિર મનનો છે, નિશ્ચિત નિવાસસ્થાન વિના રહે છે અને જેનું હૃદય ભક્તિથી મારા પર કેન્દ્રિત છે – આવો ભક્ત મને સૌથી પ્રિય છે.

આ ગુણો ગહન ભક્તિમય ભાવના દર્શાવે છે. જ્યારે કૃષ્ણની સેવા કરવાની તક મળે, ત્યારે તે કરવાની ઉત્સુકતા અને તત્પરતા હોવી જોઈએ. આવો ભક્ત જે આવી પ્રામાણિકતાથી, દ્વૈત કે ભેદભાવ વિના સેવા કરે છે, તે ભગવાનને ખરેખર પ્રિય હોય છે.

દુર્ભાગ્યે, વ્યાપક ગેરસમજોને કારણે, આધ્યાત્મિક ગુરુની પાત્રતા ઘણીવાર ભૌતિક માપદંડો પરથી નક્કી કરવામાં આવે છે – જેમ કે ભવ્ય મંદિરો હોવા, અનેક અનુયાયીઓ હોવા અથવા ઐશ્વર્ય સંપન્ન વિગ્રહોનું વ્યવસ્થાપન જોવું. આ ભૌતિકવાદી દ્રષ્ટિકોણ હવે શ્રીલ ભક્તિસિદ્ધાંત સરસ્વતી ગોસ્વામી ઠાકુરના માર્ગદર્શન હેઠળ ભગવાન ચૈતન્યના મિશનનું પાલન કરવાનો દાવો કરનારાઓમાં પણ વધતા પ્રમાણમાં જોવા મળે છે. આવી વિચારસરણી કર્તાભજ પંથના તત્ત્વો સાથે મળતી આવે છે, જે આધ્યાત્મિક માર્ગનું ખોટું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે.

મારા પરમ આધ્યાત્મિક ગુરુ, કૃષ્ણ કૃપા મૂર્તિ શ્રીલ ભક્તિસિદ્ધાંત સરસ્વતી ગોસ્વામી ઠાકુર, તેમણે એકવાર એક હરિકથામાં (આધ્યાત્મિક પ્રવચનમાં) સ્પષ્ટપણે જણાવ્યું હતું કે:

“જો કોઈ ગુરુને લાગ્યું કે, ‘હું ગુરુ છું’, તો ‘ગુરુ’ માંનો પહેલો અક્ષર ‘ગુ’ એ ‘ગ’ થઈ જશે.

અને પછી ‘ગુરુ’ આ શબ્દ ‘ગરુ’ (બંગાળીમાં ગાય) થઈ જશે – એટલે કે એક પ્રાણી.”

આ કઠોર વિધાન આના પર ભાર મૂકે છે કે અહંકાર અને અભિમાન એ આધ્યાત્મિક ગુરુ માટે અપાત્રતા છે.

શ્રીલ પ્રભુપાદ પણ હંમેશા કહેતા હતા કે, જેમણે તેમના દ્વારા દીક્ષા લીધી તે “મારા મિત્રો છે જે મને વિવિધ ભૌતિક સંકટોથી બચાવે છે” (‘વિપદોદ્ધારણ બાંધવ’). તેઓ દરેકને “આપણી” (આદરાર્થી ‘આપ’) આ શબ્દથી આદરપૂર્વક સંબોધન કરતા હતા અને બીજાઓને વંદન કરતા હતા. શ્રીલ પ્રભુપાદે પોતાને ક્યારેય ગર્વિષ્ઠ અથવા અધિકારવાણીથી ગુરુ માન્યા નથી; તેઓ હંમેશા પોતાને ભગવાન ચૈતન્યના મિશનમાં દાસોના દાસોના દાસ તરીકે નમ્ર સેવક માનતા હતા. (ચૈતન્ય ચરિતામૃત, મધ્ય-લીલા ૧૯.૧૫૧)

ब्रह्मांड भ्रमित कोन भाग्यवान जीव |

गुरु-कृष्ण-प्रसादे पाय भक्ति-लता-बीज ||

સમગ્ર બ્રહ્માંડમાં ભટકતા અગણિત જીવોમાંથી, ફક્ત કોઈ અત્યંત ભાગ્યશાળી જીવ, શ્રીકૃષ્ણની કૃપાથી, પ્રામાણિક આધ્યાત્મિક ગુરુ સાથે સંબંધ જોડવાની તક મેળવે છે. કૃષ્ણ અને આધ્યાત્મિક ગુરુ – આ બંનેની એકત્રિત કૃપાથી, તે ભાગ્યશાળી જીવને ભક્તિ-લતા-બીજનું (ભક્તિમય સેવાના વેલાનું બીજ) પ્રાપ્ત થાય છે.

પરમ ગુરુ કૃષ્ણ છે અને તેમની કૃપા આપણને પરંપરા દ્વારા – એટલે કે શિષ્ય પરંપરા દ્વારા – પ્રમાણિક આધ્યાત્મિક ગુરુ મારફતે મળે છે. વાસ્તવિક ગુરુ તે હોય છે જે બધી અનાવશ્યક ભૌતિક ઇચ્છાઓથી (અનર્થોથી) સંપૂર્ણપણે મુક્ત હોય છે અને જેનું મન શ્રી શ્રી રાધા અને કૃષ્ણના દિવ્ય યુગલ પર અને તેમની પ્રેમમય સેવામાં સ્થિર હોય છે.

પુરાણોમાં ગુરુની સઘન વ્યાખ્યા આપવામાં આવી છે, જે ગુરુ બનવા માટે કોણ પાત્ર છે તે સ્પષ્ટ કરે છે:

कृपा-सिन्धुः सुसम्पन्नः

सर्व-शुद्धो सर्व-विद्या-विशारदः

गुरुः प्रोक्तः

(હરિ-ભક્તિ-વિલાસ ૧.૩૫; વિષ્ણુ-સ્મૃતિ-વચન)

ગુરુનું વર્ણન આમ કરવામાં આવ્યું છે:

कृपा-सिन्धुः – કૃપાનો સાગર.
सुसम्पन्नः – જે આધ્યાત્મિક રીતે સિદ્ધ અને પોતાની શાશ્વત સ્થિતિમાં સંપૂર્ણપણે સ્થાપિત છે, બધી ભૌતિક અપેક્ષાઓથી મુક્ત છે.
सर्व-शुद्धः – ચારિત્ર્ય અને વર્તણૂકથી સંપૂર્ણપણે શુદ્ધ.
सर्व-विद्या-विशारदः – આધ્યાત્મિક જ્ઞાનની બધી શાખાઓમાં ઊંડો જાણકાર.

આ ઉપરાંત, આવો ગુરુ બધા જીવોનો હિતચિંતક હોય છે (નિઃસ્પૃહ), તે કરતા હોય તેવી સેવાથી તેમને કોઈ વ્યક્તિગત અપેક્ષા કે સ્વાર્થી ઈચ્છા હોતી નથી. તે શુદ્ધ વૈષ્ણવના ૨૬ ગુણો ધારણ કરે છે, વર્તણૂકમાં કુશળતાપૂર્વક સંતુલિત હોય છે અને ભગવાન હરિની સેવામાં સતત વ્યસ્ત રહે છે – ક્યારેય આળસુ, બેદરકાર કે વિચલિત હોતો નથી.

તે બધા પ્રકારની ભક્તિમય સેવા (બાહ્ય અને આંતરિક) કરી શકે છે, સુવિચારપૂર્વક અને આધ્યાત્મિક રીતે યોગ્ય નિર્ણયો લઈ શકે છે, પ્રમાણિક શિષ્યોની શંકાઓનું નિરાકરણ પ્રાપ્ત જ્ઞાન દ્વારા કરી શકે છે અને નિઃસ્વાર્થપણે, ફક્ત શ્રી હરિના આનંદ માટે સેવા કરી શકે છે. આવી વ્યક્તિ વાસ્તવિક અર્થમાં ગુરુના ઉચ્ચ પદ માટે પાત્ર છે.

ચૈતન્ય ચરિતામૃત ૨/૨૨/૨૪

હવે આપણને ગુરુની પાત્રતા ખબર છે. કોઈ પણ સહેલાઇથી ગુરુ બની શકતું નથી. ગુરુમાં આપણા શાસ્ત્રોમાં ઉલ્લેખિત ગુણો હોવા જોઈએ અને આપણે એ યાદ રાખવું જોઈએ કે અંતિમ ગુરુ પોતે શ્રીકૃષ્ણ જ છે – “કૃષ્ણ રક્ષતિ જગત્ ત્રયમ્ ગુરુ.”

શ્રી ચૈતન્ય ચરિતામૃતમાં જણાવ્યા પ્રમાણે:

“कृष्ण नित्य दास जीव ताहा भूली गेला

एई दोषे माया तारे गोलाई बांधिला.”

જેમ જીવ એ ભૂલી જાય છે કે આપણે કૃષ્ણના નિત્ય દાસ છીએ, તેમ માયા દેવી આપણા ગળામાં આ દુઃખમય અને ભૌતિક જગતમાં બાંધે છે. આ ભૌતિક જગત, જેને આપણે વળગી રહ્યા છીએ અને જેમાંથી બહાર નીકળવા આપણે તૈયાર નથી, તે એક જેલ જેવું છે અને આપણે કેદી છીએ. આપણે દોષિત ઠેરવવામાં આવ્યા છીએ કારણ કે આપણે કૃષ્ણ સાથેનો આપણો સંબંધ ગુમાવ્યો છે.

તે સંબંધ શું છે? તે એટલે કે આપણે તેના નિત્ય દાસ છીએ. કૃષ્ણ એ બધા જીવોના નિત્ય સ્વામી છે. જ્યારે આપણે આ સંબંધ ભૂલી જઈએ છીએ, ત્યારે આપણને અનેક મુશ્કેલીઓનો સામનો કરવો પડે છે.

એક ઉદાહરણ લઈએ: ધારો કે એક જેલમાં હજારો કેદીઓ છે. એક દિવસ, રાજ્યપાલ મુલાકાત લે છે અને કેદીઓને કહે છે કે તેઓ તેમની સમસ્યાઓ સાંભળશે અને તેમને હલ કરવાનો પ્રયાસ કરશે. એક પછી એક કેદીઓ તેમની પાસે જાય છે: એક વ્યક્તિ ખરાબ ગુણવત્તાવાળા ખોરાક વિશે ફરિયાદ કરે છે, બીજો મચ્છરો માટે જાળી માંગે છે અને ત્રીજો કહે છે કે જેલમાં પૂરતું દૂધ મળતું નથી. રાજ્યપાલ સાંભળે છે અને તેમને ખાતરી આપે છે કે તેમની સમસ્યાઓનું નિરાકરણ કરવામાં આવશે.

છેવટે, છેલ્લો કેદી આગળ આવે છે અને કહે છે, “મારી એક જ સમસ્યા છે—તમે તેને હલ કરી શકો છો?”

રાજ્યપાલ જવાબ આપે છે, “અત્યાર સુધી, મેં દરેકની સમસ્યાઓ હલ કરી છે. હું તમારી પણ હલ કરીશ.”

કેદી કહે છે, “હું અહીં ખુશ નથી. મારે ઘરે પાછા જવું છે.”

આ જ આપણી અવસ્થા છે. ભૌતિક ઊર્જાના ભ્રમ હેઠળ આપણે આપણી પરિસ્થિતિ સુધારવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છીએ, અહીંથી બહાર નીકળવાનો નહીં. આપણે જે કંઈ કરીએ છીએ તે આપણને વધુ બાંધે છે. આપણી મુખ્ય સમસ્યા એ છે કે આપણે આ જેલમાં છીએ—અને આપણે બહાર નીકળવાની જરૂર છે.

આપણને બચાવવા માટે, પરમ ભગવાને શ્રીકૃષ્ણ ચૈતન્ય મહાપ્રભુના રૂપમાં અવતાર લીધો. તેમણે શીખવ્યું કે બધી ભૌતિક આસક્તિમાંથી મુક્ત થવાનો માર્ગ એટલે હરે કૃષ્ણ મહામંત્રનો જપ કરવો. ત્યારે આપણા હૃદયમાં આ જ્ઞાન જાગૃત થશે કે આપણે ભગવાનના નિત્ય દાસ છીએ—માયાના નહીં.

આથી, આપણે એવો ગુરુ શોધવો જોઈએ જે બધી ભૌતિક આસક્તિમાંથી મુક્ત હોય, જે માન્યતા, નામ, પ્રસિદ્ધિ અથવા પોતાની પૂજા કરાવી લેવાની પાછળ પડ્યો ન હોય અને જેને કોઈ ભૌતિક ઈચ્છા ન હોય.

જો આપણે એ ભૂલી જઈએ કે કૃષ્ણ એ અંતિમ ગુરુ છે, તો શું થશે?

“कृष्ण भूली’ सेइ जीव अनादि-बहिर्मुख

अतएव माया तारे देय संसार-दुःख”

જેમ આપણે કૃષ્ણને ભૂલીએ છીએ, તેમ જન્મોજનમ આપણે માયાના દાસ બનીએ છીએ. તે આપણને ભૌતિક સફળતામાં—શૈક્ષણિક સફળતા, સંપત્તિ અથવા ઇન્દ્રિય સુખમાં—આનંદ છે આ ભ્રમથી મોહિત કરે છે. આપણી ખરી ઓળખ શરીર નથી—પરંતુ તે આત્મા છે. આપણે આપણું જીવન કૃષ્ણની આસપાસ કેન્દ્રિત કરવું જોઈએ.

જે ક્ષણે આપણે કૃષ્ણને ભૂલીએ છીએ, માયા દેવી આપણને વિવિધ દિશાઓથી ખેંચે છે, આનંદની ખોટી આશાઓથી વિચલિત કરે છે. આ ફાંદામાંથી કોણ આપણને બચાવી શકશે? ફક્ત એક પ્રામાણિક ગુરુ, કૃષ્ણનો સાચો પ્રતિનિધિ— જે આપણા આધ્યાત્મિક વંશપરંપરા દ્વારા નિયુક્ત થયેલા છે અને જે બધી ભૌતિક આસક્તિમાંથી મુક્ત છે. તે વ્યક્તિ જ વાસ્તવિક ગુરુ છે.

જ્યારે આપણે આવા ગુરુનો આશ્રય લઈએ છીએ, ત્યારે આપણે બચી શકીએ છીએ. ગુરુ સ્વીકારવાનો ઉદ્દેશ્ય આ જ છે કે, આપણે ફક્ત દુઃખ આપતી ભૌતિક આસક્તિમાંથી પોતાને મુક્ત કરીએ.

આજે આપણે જોઈએ છીએ કે બાળકો ઘણીવાર પોતાના માતા-પિતાનું સાંભળતા નથી, ભલે માતા-પિતા તેમને પ્રેમ અને લાગણી આપતા હોય – આનાથી દુઃખ ઉત્પન્ન થાય છે. કેટલાક લોકો પાસે ખૂબ મોટી મિલકત હોય છે પણ તેઓ તેની દેખભાળ કરી શકતા નથી, તેમ છતાં તેઓ તેને વળગી રહે છે. જ્યારે મિલકત ગુમાવાય છે, ત્યારે તેમને દુઃખ થાય છે. માયા આપણને સુખના મોહમાં ખેંચતી રહે છે, પણ છેવટે આપણને વેદના થાય છે.

જોકે, એક અધિકૃત આધ્યાત્મિક શિક્ષક આપણને સાચી શાંતિ, પ્રેમ અને આનંદ તરફ દોરનારા એકમાત્ર દિશામાં માર્ગદર્શન આપશે – તે એટલે કૃષ્ણના ચરણકમળ. આ જ અંતિમ ધ્યેય આપણે આપણા જીવનમાં સ્થાપિત કરવું જોઈએ. આપણે ક્યારેય કૃષ્ણનો કે તેમના ભક્તોનો, વિશેષ કરીને આપણા ગુરુનો વિરોધ કરવો ન જોઈએ.

“कृष्ण-बहिर्मुख हने भोग-वांछा करे

निकट-स्थ माया तारे झपटिया धरे”

જેમ આપણે કૃષ્ણને ભૂલીએ છીએ અથવા તેમનાથી પરાઙ્મુખ થઈએ છીએ, તેમ માયા દેવી આપણને પાછળથી પકડે છે અને ભૌતિક મોહ તરફ ખેંચે છે. છેવટે, આપણને દુઃખ થાય છે. આપણો સાચો ઉદ્દેશ્ય શાશ્વત આનંદ છે – કામચલાઉ સુખ નહીં.

આ જગતમાં આપણને જે કંઈ થોડું સુખ લાગે છે તે ક્ષણભંગુર હોય છે. શ્રીલ ભક્તિવિનોદ ઠાકુર ચૈતન્ય શિક્ષામૃતમાં સ્પષ્ટ કરે છે:

“આપણી અનેક અપેક્ષાઓ છે અને ખૂબ દુઃખ છે. જ્યારે આપણે કામચલાઉ રીતે તેનાથી દૂર જઈએ છીએ, ત્યારે આપણને થોડું સુખ લાગે છે, પણ જલદી જ આપણને ફરીથી પકડી લેવામાં આવે છે.”

મારા આધ્યાત્મિક ગુરુ, કૃષ્ણ કૃપા મૂર્તિ શ્રીલ ભક્તિ પ્રમોદ પુરી ગોસ્વામી ઠાકુર, હંમેશા કહેતા હતા કે, જે શરૂઆતમાં આપણને આનંદીત કરતું હોય તેવું લાગે છે તે અંતતઃ આપણને દુઃખ આપે છે. આ માયાની ચાતુર્ય છે – આપણે તેના જાળમાં ફસાયેલા છીએ.

આપણે કૃષ્ણના પ્રમાણિક ભક્તોના – સાચા ગુરુઓના – પદચિહ્નોનું અનુગમન કરવાનો પ્રમાણિકપણે પ્રયાસ કરવો જોઈએ. હું મારા ગુરુ-વર્ગના ઉદાહરણ અને ઉપદેશોનું પાલન કરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યો છું:

કૃષ્ણ કૃપા મૂર્તિ શ્રીલ ભક્તિ પ્રમોદ પુરી ગોસ્વામી ઠાકુર (દીક્ષા ગુરુ), કૃષ્ણ કૃપા મૂર્તિ શ્રીલ ભક્તિ દયિતા માધવ ગોસ્વામી મહારાજ, કૃષ્ણ કૃપા મૂર્તિ શ્રીલ ભક્તિ ગૌરવ વૈખાનાસ ગોસ્વામી મહારાજ, કૃષ્ણ કૃપા મૂર્તિ શ્રીલ ભક્તિ રક્ષક શ્રીધર દેવ ગોસ્વામી મહારાજ, કૃષ્ણ કૃપા મૂર્તિ શ્રીલ ભક્તિ પ્રજ્ઞાન કેશવ ગોસ્વામી મહારાજ, કૃષ્ણ કૃપા મૂર્તિ શ્રીલ ભક્તિ વેદાંત સ્વામી ગોસ્વામી મહારાજ, કૃષ્ણ કૃપા મૂર્તિ શ્રીલ ભક્તિ કુમુદ સંત ગોસ્વામી મહારાજ, કૃષ્ણ કૃપા મૂર્તિ શ્રીલ ભક્તિ હૃદય બન ગોસ્વામી મહારાજ, કૃષ્ણ કૃપા મૂર્તિ શ્રીલ ભક્તિ કુસુમ શ્રવણ ગોસ્વામી મહારાજ, અને કૃષ્ણ કૃપા મૂર્તિ શ્રીલ ભક્તિ વિલાસ તીર્થ ગોસ્વામી મહારાજ.

આ બધા મહાન વ્યક્તિત્વો મારા પૂજનીય સ્વામીઓ છે, અને મારા પરમ-આધ્યાત્મિક ગુરુ, ગૌડીય મઠના સંસ્થાપક-આચાર્ય, કૃષ્ણ કૃપા મૂર્તિ શ્રીલ ભક્તિસિદ્ધાંત સરસ્વતી ગોસ્વામી ઠાકુર, મારા શાશ્વત માર્ગદર્શક છે.

ભલે હું હજુ પાત્ર ન હોઉં, તેમ છતાં, હું તેમના પદચિહ્નોનું અનુગમન કરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યો છું. હું ફક્ત એક ઈચ્છુક અનુયાયી છું. હું તેમના ચરણ કમળો પર નમ્રતાપૂર્વક વિનંતી કરું છું: કૃપા કરીને મારા બધા અપરાધો ક્ષમા કરો. મને સહનશીલ રહેવાની, બધા જીવોને યોગ્ય આદર આપવાની, હરે કૃષ્ણ મહામંત્રનો પ્રમાણિકપણે જપ કરવાની અને આ દુઃખમય, ભૌતિક જગતમાંથી પોતાને મુક્ત કરવાની શક્તિ આપો.

શ્રીલ ભક્તિ બિબુધ બોધાયન ગોસ્વામી મહારાજ

વર્તમાન આચાર્ય શ્રી ગોપીનાથ ગૌડીય મઠ

Guru (Universele Leraar)

Onze voorgaande leraar HDG Sacidananda Sri Srila Bhaktivinode Thakur vermeldde in een van zijn geschriften dat er 13 groepen zijn, bekend als apa sampradayas, die de leringen van Heer Chaitanya misleiden. Nadat Heer Chaitanay fysiek naar Zijn verblijfplaats was vertrokken, begonnen deze 13 apa sampradays genaamd Aula, baula, kartabhja, neda, daravesa, sani, sahajiya, sakhibheki, smarta, jata-gosani, ativadi, cudadhari, gauranga-nagari mensen te misleiden in naam van spiritualiteit.

De dertien “apa-sampradaya’s” (corrupte stromingen) zijn groepen die na de verdwijning van Heer Chaitanya zijn afgeweken van de Gaudiya Vaishnava-traditie. Ze worden als afwijkingen beschouwd omdat ze de Essentiële leringen van de Gaudiya Vaishnava-stroming, met name de Sri Brahma-Madhva-Gaudiya Saraswata Sampradaya, verkeerd interpreteren of tegenspreken. Zijne Goddelijke Genade Srila Bhakti Vinode Thakur legde de karakteristiek van hun beoefening als volgt uit:

Aaul, Baul, Kartabhja: Deze groepen leggen vaak de nadruk op emotionele of extatische beoefeningen, soms met een twijfelachtige interpretatie van devotionele dienst.

1. Aaul: De volgelingen van deze groep zien zichzelf als God. Ze genieten van sensuele relaties met vele soorten vrouwen, zoals hun eigen vrouw, prostituees, weduwen, de vrouw van een ander, enzovoort. Voor hun fysieke bevrediging is er geen respect voor regels en voorschriften.

2. Baul: Er is weinig verschil tussen Aaul en Baul. De volgelingen van Baul zijn zeer gehecht aan zintuiglijke genoegens. Ze geloven dat de meest eerbiedwaardige Sri Sri Radha Krishna zich in het materiële, grof lichaam bevindt en alles wat zich in het universum bevindt, bevindt zich in het grof lichaam van de mens. Ze geloven ook dat Brahma, Vishnu, Maheswar, Vaikuntha en Goloka-Vrindavan zich allemaal in het materiële lichaam van de mens bevinden. Ze zijn van mening dat de goddelijke liefde van Radha-Krishna zich bevindt in de ongeoorloofde relaties tussen mannen en vrouwen. Daarom zegt Srila Bhaktivinode Thakur:

Sohej Vajan Korchen Mamu
Sange niye Paper bala
Sakhi vabe vojchen tare
Nije hoe Nandalala

Ze eten sperma, bloed, urine en ontlasting en beschouwen dit als een ascetisch beoefening.

3. Kartabhja: Aual Chand was de stichter van deze gemeenschap. De volgelingen van deze sekte beschouwen de spiritueel leraar als hun God en Gauranga. Zij beoefenen de principes van ware toewijding niet, bewaren nooit gerechtigheid en worden beschouwd als mensen die in een staat van illusie verkeren.

4. Nera: Personen met een kaalgeschoren hoofd worden Nera genoemd. Aanhangers van deze sekte scheren hun hoofd tijdens de initiatieceremonie. Ze plaatsen tilak op hun voorhoofd en vasten tijdens de Ekadashi-gelofte, maar handelen niet rechtvaardig volgens de geschriften.

Ze eten vis en hebben associëren met vrouwen. Ze offeren voedsel in een kleine aarden pot aan de zielen van de doden en geloven dat de doden op deze manier bevrijding bereiken. Ze negeren de geschriften, de idealen en de leringen van Sri Chaitnya Mahaprabhu en de Goswami’s.

5. Darbesh: De volgelingen van deze stroming verbergen hun identiteit. Om te ontsnappen aan de gevangenis, bood Srila Sanatan Goswamipad 7000 gouden bankbiljetten aan de bewaker en vertelde hem dat hij zich als “darbesh” zou verkleden en naar Macca gaan. Omdat ze het werkelijke doel van Srila Sanatan Goswamipad niet begrijpen, versieren mensen zichzelf kunstmatig als ‘Darbesh’ door koraalkleurige jurken en bloemenkransen te dragen. Ze blijven ongeschoren, bewegen zich hier en daar en negeren de principes van Sanatan Dharma (eeuwige religiositeit; tegenwoordig noemt men dit zuivere devotionele beoefening zoals voorgeschreven door de zes Goswami’s; de namen van die zes Goswami’s zijn ‘Rupa’, ‘Sanatana’, ‘Srijiva’, ‘Gopal Bhatta’, ‘Raghunath Bhatta’ en ‘Raghunatha Das’. De leer van de zes Goswami’s wordt tegenwoordig ‘Sanatan Dharma’ genoemd).

6. Snai: De volgelingen van Snai zijn net als Baul. De adviseurs van deze sekte zijn Alok Snai, Khirod Snai, Garva Snai en Nanok Snai. Zij volgen de principes van niet-hindoes.

7. Sahajia: Ze proberen spiritualiteit te begrijpen met behulp van materiële kennis. Ze hechten belang aan de beoefeningen die zich richten op het materiële lichaam, omdat ze zien dat de Absolute Waarheid, d.w.z. de Heer, Zichzelf in het materiële lichaam situeert. Volgens hen is elke man de vertegenwoordiger van Sri Krishna, terwijl elke vrouw de afgevaardigde is van Srimati Radharani. Ze geloven niet in de eeuwige transcendentale aard van de geboorte en activiteiten van Heer Krishna.

De mensen in deze gemeenschap denken dat vaishnavisme een kaste is, dat de spiritueel leraar een gewoon mens is en dat prasadam gewoon voedsel is.

8. Sakhibheki: Deze sekte denkt dat het materiële lichaam hetzelfde is als Sakhi of Gopi en daarom dragen ze een sari en armbanden, en brengen ze ‘sindoor’ aan (een rode poedervorm die hindoeïstische vrouwen na het huwelijk op hun voorhoofd gebruiken), en dragen hun lang haar in een knot. Soms versieren ze zichzelf als Lalita Sakhi, soms als Visakha Sakhi en soms als andere sakhi’s. Ze doen alsof ze Heer Krishna dienen.

9. Smarta: Raghunandan Bhattacharya woonde in Nabadwip. Hij is de stichter van deze gemeenschap. Hij schreef de regels van de demonen voor, die denkbeeldig waren.

De Kulin (rigide of orthodoxe brahmaan) bewoners van Nabadwip-Dham volgden deze regels.

10. Jat Gosnai: Degenen die het woord ‘Goswami’ slechts als titel accepteren, worden Jat Gosnai genoemd. Het woord ‘Go’ betekent ‘Zintuigen’ en het woord ‘Swami’ betekent ‘Heer’ of ‘Beheerser van de zintuigen’. Degenen die de fysieke zintuigen beheersen, mogen het woord ‘Goswami’ correct gebruiken. De Jat Gosnai-gemeenschap houdt zich voornamelijk bezig met mantra’s. De spiritueel leraar is een seriële opvolger, d.w.z. de zoon van de spiritueel leraar is de volgende spiritueel leraar. Ze accepteren niet-vegetarisch voedsel en intoxicatie.

11. Atibari: Een inwoner van de staat Utkal, genaamd Jagannath Das, was de prediker van deze sekte. Deze sekte brengt onnodige, bloemrijke verbeteringen aan in de leringen van Heer Chaitanya.

12. Churadhari: Deze sekte draagt kronen op het hoofd en denkt dat ze Krishna zijn. Ze imiteren het fluitspel van Krishna. Ze plegen overspel en geloven in dezelfde principes als Baula.

13. Gauranga Nagari: De volgelingen van deze sekte versieren Sri Gour Sundar als Heer Krishna. Ze plaatsen een fluit in Zijn hand en voegen pauwenveer toe aan de kroon. Ze geloven dat, aangezien Gour Sundar de gecombineerde vorm is van Radha en Krishna, ze Heer Chaitanya moeten kleden als Krishna en soms Radha als Krishna voor meer zachtheid. In “Chaitanya Bhagavat” zegt Srila Vrindavan Das Thakur:

“ Eai moto chapolol Koren Soba mone
Sobe stree matro na dekhen Dristicone.
Stree heno nam probhu ei abotare
Shraban na Korila, bidita Samsare.
Atoab yoto mahamohim Sokole
Gauranga nagor heno stob nahi kare”

Hoewel ze beweren de liefdevolle missie van Heer Chaitanya te verspreiden en een sfeer van toegewijde dienst aan de Heer te creëren, moedigen deze groepen hun volgelingen in plaats daarvan aan zich te concentreren op zelfliefde ( zelfzucht, Egoïsme). Onder hen is de Kartabhja-lijn bijzonder opmerkelijk. Haar volgelingen beschouwen de guru als een incarnatie van God en volgen blindelings alles wat de guru zegt om hem tevreden te stellen. Daarbij verwaarlozen ze de aanbidden van de Allerhoogste Heer en Zijn innerlijke genot vermogen, Srimati Radharani. Andere Goddelijke Vormen zoals Baladeva, Jagannath, Subhadra Devi en Sudarshan worden verwaarloosd, zelfs Krishna-Balaram en de authentieke discipel afstamming zoals onderwezen door Srila Prabhupada Bhaktisiddhanta Sarasvati Goswami Thakur, worden genegeerd.

We moeten de ultieme Guru, Sri Krishna, benaderen via de parampara (discipelen opvolging). Ik ben een onbelangrijk discipel van mijn spiritueel leraar, Zijne Goddelijke Genade Srila Bhakti Pramode Puri Goswami Thakur, mijn groot spiritueel leraar, HDG Srila Bhaktisiddhanta Sarasvati Thakur, en mijn overgroot spiritueel leraar, HDG Kula Chuda Mani Srila Gaura Kishore Das Babaji Maharaj, enzovoort. Het proces is om hen te aanbidden en, door hun genade, geleidelijk onze ultieme eerbiedwaardige Heerschappij, Sri Sri Radha-Krishna, te bereiken.

De Kartabhja leren hun volgelingen echter om alleen de guru te aanbidden als het ultieme object van toewijding. Daarom houden hun volgelingen alleen de afbeelding van hun guru op het altaar. Ze plaatsen geen afbeeldingen of vigraha’s (godsbeelden) van de ultieme Guru Sri Krishna en Srimati Radharani, of van Baladeva, Jagannath, Subhadra en Sudarshan.

Ze hebben het volgende vers verkeerd geïnterpreteerd:

Gurur Brahmā Gurur Viṣṇur Gurur Devo Maheśvaraḥ

Guruḥ sākṣāt Paraṁ Brahma tasmai śrī gurave namaḥ

Zij interpreteren dit vers zo dat de individuele guru Brahma, Vishnu, Mahesh (Shiva) en de Allerhoogste Brahman is. De werkelijke betekenis is echter dat de ultieme guru Krishna Zelf is. Zijn manifestatie in de hoedanigheid hartstocht is Brahma; in de hoedanigheid goedheid Vishnu, in de hoedanigheid onwetendheid Shiva (Maheshvara). Krishna is de Param-Brahma, de Allerhoogste Persoonlijkheid Gods. Ik breng nederig mijn eerbetuigingen aan die Krishna.

In de Kartabhja-traditie is de guru echter de enige figuur van aanbidden. Daarom wordt volgelingen geleerd om alleen de beeltenis van de guru op het altaar te houden. Daarbij volgen ze de persoonlijke instructies van de guru in plaats van de leringen van de parampara en de shastra, en worden zo Kartabhja’s.

Zulke apa-sampradaya’s zien de guru slechts als een individu, maar de guru is de vertegenwoordiger van de absolute waarheid – en die absolute waarheid is niemand anders dan Sri Krishna, de Allerhoogste Persoonlijkheid Gods.

Krishna rakshati jagat trayam guru –

Krishna beschermt de drie werelden; daarom is Hij de guru.

Wie Krishna vertegenwoordigt, is een guru, en de mate waarin die guru Krishna dierbaar is, bepaalt de omvang van zijn of haar spirituele autoriteit. Srila Vishwanath Chakrabarty Pad – de ‘rasik acharaya’ vermeldt in Guru Ashtakam:

sākṣād-dharitvena samasta-śāstrair

uktas tathā bhāvyata eva sadbhiḥ

kintu prabhor yaḥ priya eva tasya

vande guroḥ śrī-caraṇāravindam

Alle geschriften verklaren dat de spirituele meester niet verschilt van Heer Hari. De heilige toegewijden erkennen hem ook als zodanig. Hij wordt echter aanbeden omdat hij de Heer zeer dierbaar is.

Zo legt Srila Vishvanatha Chakravarti Thakur uit dat de guru goddelijke autoriteit bezit in de mate waarin hij Krishna dierbaar is. De guru wordt niet geëerd als de Allerhoogste, maar als de geliefde vertegenwoordiger van de Allerhoogste.

Er zijn duidelijke verschillen tussen de spiritueel leraar en de Allerhoogste Heer. We weten dat Krishna de schepper van de universums is, maar de spiritueel leraar niet. Krishna bestond vóór de schepping van het universum, Hij bestaat in het heden en Hij zal blijven bestaan na de vernietiging ervan. Zoals Brahma verklaarde, “sat” betekent eeuwig – Krishna is sat, maar de guru, als een individuele belichaamde ziel, is niet op dezelfde manier eeuwig.

De persoon, die sommigen ten onrechte voor Param Brahma (de Allerhoogste Brahman) aanzien, verlaat uiteindelijk ook zijn materiële lichaam, terwijl Krishna eeuwig en transcendentaal is. Krishna is altijd jeugdig; Hij veroudert niet. De guru daarentegen wordt met de tijd oud. Krishna heeft geen gezichtsbeharing, maar een guru kan wel gezien worden met een baard of snor. Krishna beheerst Maya, maar de guru niet; hij is een dienaar van Krishna en kan beïnvloed worden door Maya, tenzij hij zich volledig overgeeft en bekrachtigd is.

Als Krishna ontevreden over ons is, kan de guru namens ons een smeekbede doen tot Hem en Hem kalmeren. Maar als de guru ontevreden is, mag Krishna niet ingrijpen om de guru te kalmeren. Zoals een Bengaals gezegde luidt:

Guru ruṣṭo hole Krishna rākhite nā pāre,

Krishna ruṣṭo hole guru rākhite pāre.

Als de guru boos is, kan zelfs Krishna je niet beschermen;

Maar als Krishna boos is, kan de guru je wel beschermen.

Wat zijn de voortekens dat iemand Krishna werkelijk dierbaar is? In hoofdstuk 12 van de Bhagavad Gita beschrijft Heer Krishna duidelijk de kwaliteiten van Zijn geliefde toegewijde:

yo na hṛiṣhyati na dveṣhṭi na śhochati na kāṅkṣhati

śhubhāśhubha-parityāgī bhaktimān yaḥ sa me priyaḥ

samaḥ śhatrau cha mitre cha tathā mānāpamānayoḥ

śhītoṣhṇa-sukha-duḥkheṣhu samaḥ saṅga-vivarjitaḥ

tulya-nindā-stutir maunī santuṣhṭo yena kenachit

aniketaḥ sthira-matir bhaktimān me priyo naraḥ

Zij die onberoerd blijven door vreugde en verdriet, die niet jaloers zijn of klagen, die afstand doen van zowel goed als slecht karma en die Mij diep toegewijd zijn – die zijn Mij dierbaar.

Zij die gelijk zijn aan vriend en vijand, die standvastig blijven in eer en oneer, in hitte en kou, in geluk en lijden, die vrij zijn van gehechtheid – zulke mensen zijn Mij zeer dierbaar. Iemand die tevreden, stil en standvastig is, zonder vaste verblijfplaats leeft en wiens hart in toewijding op Mij gericht is – zo’n toegewijde is Mij het meest dierbaar.

Deze kwaliteiten weerspiegelen een diepe devotionele gemoedstoestand. Wanneer er een gelegenheid is om Krishna te dienen, moet men gretig en snel zijn om dat te doen. Een toegewijde die met zulke oprechtheid dient, zonder dualiteit of onderscheid, is de Heer werkelijk dierbaar.

Helaas worden de kwalificaties van een spiritueel leraar, als gevolg van wijdverbreide misvattingen, vaak beoordeeld op basis van materiële normen – zoals het bezitten van grote tempels, het hebben van veel volgelingen of het beheren van weelderige deities. Deze materialistische visie wordt nu steeds vaker aangetroffen, zelfs onder degenen die beweren de missie van Heer Chaitanya te volgen onder begeleiding van Srila Bhaktisiddhanta Saraswati Goswami Thakur. Een dergelijke denkwijze weerspiegelt de principes van de Kartabhja-sekte, wat een verkeerd beeld geeft van het spirituele pad.

Mijn groot spiritueel leraar, Zijne Goddelijke Genade Srila Bhaktisiddhanta Saraswati Goswami Thakur, zei ooit duidelijk in een harikatha (spirituele toespraak):

“Als een guru denkt: ‘Ik ben een guru’, dan wordt de eerste lettergreep ‘gu’ naar ‘ga’.

Het woord ‘guru’ wordt dan ‘garu’ (koe, in het Bengaals) – een dier.”

Deze krachtige uitspraak benadrukt dat ego en trots diskwalificaties zijn voor een spiritueel leraar.

Srila Prabhupada zei ook dat degenen die de initiatie van hem accepteerden waren “mijn vrienden die mij beschermen tegen allerlei materiële gevaren”(‘bipod uddharan bandhav’). Hij sprak iedereen respectvol aan met het woord ‘apni’ en hij bracht eerbetuigingen aan anderen.

Srila Prabhupada heeft zichzelf nooit op een trotse of gezaghebbende manier als guru beschouwd; hij zag zichzelf altijd als een nederige dienaar van de dienaar van de dienaar van de dienaren in de missie van Heer Chaitanya. (Chaitanya Charitāmṛta, Madhya-līlā 19.151)

brahmāṇḍa bhramite kona bhāgyavān jīva guru-kṛṣṇa-prasāde pāya bhakti-latā-bīja

Van de talloze levende wezens die door het universum dwalen, krijgt alleen een zeer fortuinlijke ziel, door de genade van Krishna, de kans om met een bonafide spiritueel leraar te associëren. Door de gezamenlijke genade van Krishna en de spiritueel leraar ontvangt die fortuinlijke ziel het zaad van de klimplant van devotionele dienst (bhakti-latā-bīja).

De ultieme guru is Krishna, en Zijn genade stroomt naar ons via de paramparā – de discipelen opvolging – via de bonafide spiritueel leraar. Een ware guru is iemand die volledig vrij is van alle ongewenste materiële verlangens (anartha’s) en wiens geest vastberaden gericht is op het Goddelijke Paar, Śrī Śrī Rādhā en Krishna, en hun liefdevolle dienst.

De Purana’s bieden een diepgaande definitie van wie gekwalificeerd is om een guru te zijn:

kṛpā-sindhuḥ susampannaḥ

sarva-śuddho sarva-vidyā-viśāradaḥ

guruḥ proktaḥ

(Hari-bhakti-vilāsa 1.35; Viṣṇu-smṛti-vacana)

Een guru wordt beschreven als:

Kṛpā-sindhuḥ – een oceaan van genade,

Susampannaḥ – iemand die spiritueel bekwaam is en volledig gevestigd in zijn eeuwige positie, vrij van alle materiële eisen,

Sarva-śuddhaḥ – volledig zuiver van karakter en gedrag

Sarva-vidyā-viśāradaḥ – grondig onderlegd in alle takken van spirituele kennis.

Bovendien is zo’n guru een weldoener voor alle levende wezens (niṣpr̥ha), zonder persoonlijke verwachtingen of zelfzuchtige verlangens van de dienst die hij verleent. Hij belichaamt de 26 kwaliteiten van een zuivere Vaiṣhnava, is vakkundig evenwichtig in gedrag en is voortdurend bezig met het dienen van Heer Hari – nooit lui, onoplettend of afgeleid.

Zij kunnen:

Alle vormen van toegewijde dienst verlenen (zowel extern als intern), wijze en spiritueel verantwoorde beslissingen nemen, de twijfels van oprechte discipelen wegnemen door middel van gerealiseerde kennis en onbaatzuchtig dienen, uitsluitend voor het plezier van Śrī Hari. Zo iemand is werkelijk gekwalificeerd om de verheven positie van guru in te nemen.

Chaitanya Caritamrita 2/22/24

Nu kennen we de kwalificaties van een guru. Niet zomaar iemand kan een guru zijn. Een guru moet de kwaliteiten bezitten die in onze geschriften worden genoemd, en we moeten onthouden dat de ultieme guru Krishna Zelf is – “Krishna rakshati jagat trayam guru.”

Zoals vermeld in de Sri Chaitanya Charitamrita:

“Krishna nitya das jiva taha bhuli gela

ei dose maya tare goloai bandhila.”

Zodra de levende wezens vergeten dat we de eeuwige dienaren van Krishna zijn, bindt Maya Devi ons aan de nek vast aan deze ellendige en alledaagse wereld. Deze materiële wereld, waaraan we gehecht zijn geraakt en die we niet graag verlaten, is als een gevangenis, en wij zijn de gevangenen. We zijn veroordeeld omdat we onze relatie met Krishna hebben verloren.

Wat is die relatie? Dat we Zijn eeuwige dienaren zijn. Krishna is de eeuwige Heer van alle levende wezens. Wanneer we deze relatie vergeten, komen we met veel moeilijkheden te maken.

Laten we eens een analogie bekijken: Stel dat er een gevangenis is met duizenden gevangenen. Op een dag komt de gouverneur langs en zegt tegen de gevangenen dat hij naar hun problemen zal luisteren en zal proberen ze op te lossen. Een voor een komen de gevangenen naar hem toe: de een klaagt over de slechte kwaliteit van het eten, een ander vraagt om klamboes en weer een ander zegt dat de gevangenis niet genoeg melk levert. De gouverneur luistert en stelt hen gerust dat hun problemen zullen worden aangepakt.

Uiteindelijk komt de laatste gevangene naar voren en zegt: “Ik heb één probleem – kunt u het oplossen?”

De gouverneur antwoordt: “Tot nu toe heb ik ieders problemen opgelost.” “Ik zal die van jou ook oplossen.”

De gevangene zegt: “Ik ben hier niet gelukkig. Ik wil terug naar huis.”

Dit is onze toestand. Onder de illusie van materiële energie proberen we onze situatie hier te verbeteren, niet om deze plek te verlaten. Alles wat we doen, bindt ons verder. Ons grootste probleem is dat we in deze gevangenis zitten – en wij moeten hier uit.

Om ons te bevrijden, verscheen de Allerhoogste Heer in de vorm van Sri Krishna Chaitanya Mahaprabhu. Hij leerde dat de manier om onszelf te bevrijden van alle materiële gehechtheden is door het chanten van de Hare Krishna Mahamantra. Dan zal het realisatie in ons hart ontwaken dat we de eeuwige dienaren van de Heer zijn – niet van Maya.

Daarom moeten we een guru vinden die vrij is van alle materiële gehechtheden, die noch erkenning, naam, roem of adoratie zoekt, noch materiële verlangens heeft.

Als we vergeten dat Krishna de ultieme guru is, wat gebeurt er dan?

“kṛṣṇa bhuli’ sei jīva anādi-bahirmukha

ataeva māyā tāre deya saṁsāra-duḥkha”

Zodra we Krishna vergeten, worden we leven na leven dienaren van Maya. Ze verleidt ons met de illusie dat geluk ligt in materiële prestaties – academisch succes, rijkdom of zintuiglijk genot. Onze ware identiteit is niet het lichaam – het is de ziel. We moeten ons leven centreren rondom Krishna.

Zodra we Krishna vergeten, trekt Maya Devi ons in verschillende richtingen en leidt ons af met valse hoop op geluk. Wie kan ons uit deze valkuil redden? Alleen een bonafide guru, de ware vertegenwoordiger van Krishna – aangewezen door onze spirituele lijn en vrij van alle materiële gehechtheid. Zo iemand is een echte guru.

Als we onze toevlucht nemen tot zo’n guru, kunnen we bevrijd worden. Het doel van het accepteren van een guru is om onszelf te bevrijden van materiële gehechtheden die alleen maar lijden veroorzaken.

Tegenwoordig zien we dat kinderen vaak niet naar hun ouders luisteren, ook al geven die hun liefde en genegenheid – dit leidt tot leed. Sommige mensen bezitten enorme bezittingen, maar kunnen die niet onderhouden, en toch klampen ze zich eraan vast. Wanneer die bezittingen verloren gaan, lijden ze. Maya blijft ons verleiden met de illusie van geluk, maar uiteindelijk lijden we.

Een bonafide spirituele leraar zal ons echter leiden in de enige richting die leidt naar ware vrede, liefde en gelukzaligheid—de lotusvoeten van Krishna. Dat is het ultieme doel dat we in ons leven moeten nastreven. Wij mogen ons nooit verzetten tegen Krishna of Zijn toegewijden, vooral niet tegen onze guru.

“kṛṣṇa-bahirmukha hañā bhoga-vāñchā kare

nikaṭa-stha māyā tāre jāpaṭiyā dhare”

Zodra we Krishna vergeten of zich van Hem afwenden, grijpt Maya Devi ons van achteren en trekt ons mee naar materiële illusies. Uiteindelijk lijden we. Ons ware doel is eeuwige gelukzaligheid – geen tijdelijk genot.

Het kleine beetje geluk dat we in deze wereld ervaren, is van voorbijgaande aard. Srila Bhaktivinoda Thakur legt in Chaitanya Shikshamrita uit:

“We hebben veel eisen en veel verdriet. Als we er tijdelijk afstand van nemen, voelen we een beetje geluk, maar al snel worden we weer gevangengenomen.”

Mijn spiritueel leraar, Zijne Goddelijke Genade Srila Bhakti Pramode Puri Goswami Thakur, zei altijd dat wat ons aanvankelijk gelukkig lijkt te maken, ons uiteindelijk verdriet bezorgt. Dit is Maya’s truc: we zitten erin gevangen.

We moeten oprecht proberen in de voetsporen te treden van de bonafide toegewijden van Krishna – de ware gurus. Ik streef ernaar het voorbeeld en de leringen te volgen van mijn guru-varga:

HDG Srila Bhakti Pramode Puri Goswami Thakur (initiërend spiritueel leraar), HDG Srila Bhakti Dayita Madhava Goswami Maharaj, HDG Srila Bhakti Goura Vaikhanas Goswami Maharaj, HDG Srila Bhakti Rakshak Sridhar Dev Goswami Maharaj, HDG Srila Bhakti Prajnan Keshav Goswami Maharaj, HDG Srila Bhakti Vedanta Swami Goswami Maharaj, HDG Srila Bhakti Kumud Santa Goswami Maharaj, HDG Srila Bhakti Hridoy Bon Goswami Maharaj, HDG Srila Bhakti Kusum Shraman Goswami Maharaj en HDG Srila Bhakti Vilas Tirtha Goswami Maharaj.

Al deze verheven persoonlijkheden zijn mijn eerbiedwaardige leraren, en mijn groot-spiritueel leraar, de stichter-acharya van de Gaudiya Math, HDG Srila Bhaktisiddhanta Saraswati Goswami Thakur, is mijn eeuwige gids.

Ik probeer in hun voetsporen te treden—hoewel ik daar nog niet gekwalificeerd voor ben. Ik ben slechts een aspirant-volgeling. Ik smeek nederig aan hun lotusvoeten: vergeef me alstublieft al mijn overtredingen. Geef me de kracht om tolerant te blijven, alle levende wezens het nodige respect te tonen, oprecht de Hare Krishna Mahamantra te chanten en mezelf te bevrijden van deze ellendige, alledaagse wereld.

Guru (Mestre Universal).

Nosso mestre antecessor HDG Sacidananda Sri Srila Bhaktivinode Thakur mencionou em um de seus escritos que existem 13 grupos conhecidos como apa sampradayas que estão enganando os ensinamentos do Senhor Chaitanya. Depois que o Senhor Chaitanya partiu fisicamente para Sua morada, essas 13 apa sampradays chamadas aula, baula, kartabhaja, neda, daravesa, sani, sahajiya, sakhibheki, smarta, jata-gosani, ativadi, cudadhari, gauranga-nagari, começaram a enganar as pessoas em nome da espiritualidade.

As treze “apa-sampradayas” (linhagens corrompidas) são grupos que se desviaram da tradição Gaudiya Vaishnava após o desaparecimento do Senhor Chaitanya. Elas são consideradas desviadas porque interpretam erroneamente ou contradizem os ensinamentos fundamentais da linhagem Gaudiya Vaishnava, em particular a Sri Brahma-Madhva-Gaudiya Saraswata Sampradaya. Sua Divina Graça Srila Bhakti Vinode Thakur explicou as características de sua prática da seguinte forma:

Aula, Baul, Kartabhaja: Esses grupos frequentemente enfatizam práticas emocionais ou extáticas, às vezes com uma interpretação questionável do serviço devocional.

1. Aula: Os seguidores deste grupo se veem como Deus. Eles apreciam relacionamentos sensuais com diversos tipos de mulheres, como suas próprias esposas, prostitutas, viúvas, esposas de outros homens, etc. Para sua satisfação física, não há respeito por regras e regulamentos.

2. Baul: Há pouca diferença entre Aula e Baul. Os seguidores de Baul são muito apegados aos prazeres sensuais. Eles acreditam que o mais adorável Sri Sri Radha Krishna se situa no corpo material grosseiro e tudo o que existe no universo está dentro do corpo grosseiro dos seres humanos. Eles também acreditam que Brahma, Vishnu, Maheswar, Vaikuntha e Goloka-Vrindavan estão todos situados dentro do corpo material dos seres humanos. Eles acreditam que o amor divino de Radha-Krishna está nos relacionamentos ilícitos entre homens e mulheres. Portanto, Srila Bhaktivinode Thakur diz:

Sohej Vajan Korchen Mamu

Sange niye Paper bala

Sakhi vabe vojchen tare

Nije hoe Nandalala

Eles comem sêmen, sangue, urina e fezes e consideram isso uma prática austera.

3. Kartabhaja: Aual Chand foi o fundador desta comunidade. Os seguidores desta seita consideram o mestre espiritual como Deus e Gauranga. Eles não praticam os princípios da verdadeira devoção; nunca mantêm a retidão; e são considerados como estando em um estado de ilusão.

4. Nera: Pessoas com a cabeça raspada são chamadas de Nera. Os seguidores desta seita raspam a cabeça durante a cerimônia de iniciação. Eles colocam tilak na testa e jejuam durante o voto de Ekadashi, mas não mantêm a retidão de acordo com as escrituras.

Comem peixe e convivem com mulheres. Oferecem comida em um pequeno pote de barro às almas dos mortos e acreditam que os mortos alcançam a libertação dessa forma. Ignoram as escrituras, os ideais e os ensinamentos de Sri Chaitanya Mahaprabhu e dos Goswamis.

5. Darbesh: Os seguidores desta linhagem ocultam sua identidade. Para escapar da prisão, Srila Sanatan Goswamipad ofereceu 7.000 moedas de ouro ao guarda e disse-lhe que se vestiria como “darbesh” e iria para Macabeus. Sem compreender o verdadeiro propósito de Srila Sanatan Goswamipad, as pessoas se adornam artificialmente como “darbesh”, usando túnicas e guirlandas cor de coral.

Permanecem com a barba por fazer, andam de um lado para o outro e ignoram os princípios do Sanatan Dharma (religião eterna; hoje, as pessoas chamam essa prática devocional pura, conforme prescrita pelos seis Goswamis; os nomes desses seis Goswamis são “Rupa”, “Sanatana”, “Srijiva”, “Gopal Bhatta”, “Raghunath Bhatta” e “Raghunatha Das”. Os ensinamentos dos seis Goswamis são atualmente chamados de “Sanatan Dharma”).

6. Snai: Os seguidores de Snai são como Baula. Os mentores desta seita são Alok Snai, Khirod Snai, Garva Snai e Nanok Snai. Eles seguem princípios não hindus.

7. Sahajia: Eles buscam compreender a espiritualidade com a ajuda do conhecimento material. Eles dão importância às práticas centradas no corpo material, pois acreditam que a Verdade Absoluta, ou seja, o Senhor, situa-se no corpo material. Segundo eles, todo homem é representante de Sri Krishna, enquanto toda mulher é uma representante de Srimati Radharani. Eles não acreditam na natureza transcendental eterna do nascimento e das atividades do Senhor Krishna.

As pessoas desta comunidade acreditam que o Vaishnavismo é uma casta, que o mestre espiritual é um ser humano comum e que prasadam é um alimento comum.

8. Sakhibheki: Esta seita acredita que o corpo material é como Sakhi ou Gopi, e por isso usam sáris e pulseiras, aplicam “sindoor” (pó de coloração vermelha que as mulheres hindus usam na testa após o casamento) e mantêm os cabelos longos presos em um coque. Às vezes, elas ornamentam-se como Lalita Sakhi, às vezes Visakha Sakhi e às vezes como outras sakhis. Fingindo oferecer serviço ao Senhor Krishna.

9. Smarta: Raghunandan Bhattacharya viveu em Nabadwip. É o fundador desta comunidade. Ele prescrevia regras de demônios, que eram imaginários.

Os Kulin (brâmanes rígidos ou ortodoxos) residentes de Nabadwip-Dham seguiam essas regras.

10. Jāt Gosnai: Aqueles que aceitam a palavra “Goswami” como um mero título são chamados Jat Gosnai. A palavra “Go” significa Sentidos e a palavra “Swami” significa Senhor ou o controlador dos sentidos. Aqueles que têm o controle dos órgãos dos sentidos físicos são elegíveis para usar a palavra “Goswami” corretamente. A Comunidade Jat Gosnai atua principalmente por meio de mantras. O mestre espiritual está em uma Corrente de Sucessão Hereditária, ou seja, o filho do mestre espiritual será o mestre espiritual sucessor. Eles aceitam alimentos não vegetarianos e intoxicações.

11. Atibari: Um residente do estado de Utkal chamado Jagannath Das foi o pregador desta seita. Esta seita faz floreios desnecessários aos ensinamentos do Senhor Caitanya.

12. Churadhari: Esta seita usa coroas na cabeça, imaginando-se como Krishna. Imitam tocar flauta como Krishna. Cometem adultério e acreditam nos mesmos princípios que Baula.

13. Gauranga Nagari: Os seguidores desta seita decoram Sri Gour Sundar como se fosse o Senhor Krishna. Colocam uma flauta em Sua mão e adicionam uma pena de pavão à coroa. Acreditam que, como Gour Sundar é a forma combinada de Radha e Krishna, devem vestir o Senhor Caitanya como Krishna e, às vezes, Radha como Krishna para maior suavidade. No “Chaitanya Bhagavat” Srila Vrindavan Das Thakur afirma:

“Eai moto chapolol Koren Soba mone

Sobe stree matro na dekhen Dristicone.

Stree heno nam probhu ei abotare

Shraban na Korila, disse Samsare.

Atoab yoto mahamohim Sokole

Gauranga nagor heno stob nahi kare”

Embora afirmem difundir a missão amorosa do Senhor Chaitanya e estabelecer um clima de serviço devocional ao Senhor, esses grupos encorajam seus seguidores a se concentrarem no amor próprio. Entre eles, a linha Kartabhaja é particularmente notável. Seus seguidores veem o guru como uma encarnação de Deus e seguem cegamente tudo o que o guru diz para sua satisfação. Ao fazer isso, eles negligenciam a adoração ao Senhor Supremo e Sua potência interna de prazer, Srimati Radharani. Outras Formas Divinas como Baladeva, Jagannath, Subhadra Devi e Sudarshan são negligenciadas, até mesmo Krishna-Balaram e a autêntica linhagem discipular, como ensinada por Srila Prabhupada Bhaktisiddhanta Sarasvati Goswami Thakur, são ignoradas.

Devemos nos aproximar do mestre supremo, Sri Krishna, através do parampara (sucessão discipular). Sou um discípulo insignificante do meu mestre espiritual, Sua Divina Graça Srila Bhakti Pramode Puri Goswami Thakur, do meu avô espiritual, HDG Srila Bhaktisiddhanta Sarasvati Thakur, e do meu bisavô, HDG Kula Chuda Mani Srila Gaura Kishore Das Babaji Maharaj, e assim por diante. O processo consiste em adorá-los e, por sua misericórdia, alcançar gradualmente nossos Senhorios adoráveis, Sri Sri Radha-Krishna.

No entanto, os Kartabhaja ensinam seus seguidores a adorar apenas o guru como o objeto supremo de devoção. Assim, seus seguidores mantêm apenas a imagem de seu guru no altar. Eles não colocam imagens ou vigrahas (formas de divindade) do guru supremo Sri Krishna e Srimati Radharani, ou de Baladeva, Jagannath, Subhadra e Sudarshan.

Eles interpretaram incorretamente o seguinte verso:

Gurur Brahmā Gurur Viṣṇur Gurur Devo Maheśvaraḥ

Guruḥ sākṣāt Paraṁ Brahma tasmai śrī gurave namaḥ

Eles interpretam este verso como significando que o guru individual é Brahma, Vishnu, Mahesh (Shiva) e o Brahman Supremo. No entanto, o significado real é que o guru supremo é o próprio Krishna. Sua manifestação no modo da paixão é Brahma; no modo da bondade, Vishnu; no modo da ignorância, Shiva (Maheshvara). Krishna é o Param-Brahma, a Suprema Personalidade de Deus. Humildemente ofereço minha reverência a esse Krishna.

Na tradição Kartabhaja, contudo, a única figura de adoração é o guru. Assim, os seguidores são ensinados a manter apenas a imagem do guru no altar. Ao fazê-lo, seguem as instruções pessoais do guru em vez dos ensinamentos do parampara e do shastra, tornando-se assim Kartabhajas.

Tais apa-sampradayas percebem o guru como meramente um indivíduo, mas o guru é o representante da verdade absoluta — e essa verdade absoluta não é outro senão Sri Krishna, a Suprema Personalidade de Deus.

krishna rakshati jagat trayam guru –

Krishna protege os três mundos; portanto, Ele é o guru.

Quem representa Krishna é um guru, e o grau em que esse guru é querido por Krishna determina a extensão de sua autoridade espiritual. Srila Vishwanath Chakrabarty Pad – o ‘rasik acharaya’ mencionado no Guru Ashtakam

sākṣād-dharitvena samasta-śāstrair

uktas tathā bhāvyata eva sadbhiḥ

kintu prabhor yaḥ priya eva tasya

vande guroḥ śrī-caraṇāravindam

Todas as escrituras declaram que o mestre espiritual não é diferente do Senhor Hari. Os devotos santos também o reconhecem como tal. No entanto, ele é adorado porque é muito querido pelo Senhor.

Assim, Srila Vishvanatha Chakravarti Thakur explica que o guru possui autoridade divina à medida em que é querido por Krishna. O guru é honrado não como o Supremo, mas como o amado representante do Supremo.

Existem diferenças claras entre o mestre espiritual e o Senhor Supremo. Sabemos que Krishna é o criador dos universos, mas o mestre espiritual não. Krishna existe antes da criação do universo, Ele existe no presente e continuará a existir após sua aniquilação. Como Brahma explicou, “sat” significa eterno — Krishna é sat, mas o guru, como uma alma individual encarnada, não é eterno da mesma forma.

A pessoa que eles erroneamente pensam ser Param Brahma (o Brahman Supremo) também eventualmente deixa seu corpo material, enquanto Krishna é eterno e transcendental. Krishna é sempre jovem; Ele não envelhece. Em contraste, o guru envelhece com o tempo. Krishna não tem pelos faciais, mas um guru pode ser visto com barba ou bigode. Krishna é o controlador de Maya, mas o guru não; Ele é um servo de Krishna e pode ser influenciado por Maya, a menos que esteja totalmente rendido e empoderado.

Se Krishna ficar descontente conosco, o guru pode apelar em nosso nome e apaziguá-Lo. Mas se o guru estiver descontente, Krishna não pode interferir para apaziguá-lo. Como diz um ditado bengali:

Guru ruṣṭo hole Krishna rākhite nā pāre,

Krishna ruṣṭo hole guru rākhite pāre.

Se o guru estiver zangado, nem mesmo Krishna poderá protegê-lo;

mas se Krishna estiver zangado, o guru poderá protegê-lo.

Quais são os sinais de que alguém é verdadeiramente querido por Krishna? No capítulo 12 do Bhagavad Gita, o Senhor Krishna descreve claramente as qualidades de Seu querido devoto:

yo na hṛiṣhyati na dveṣhṭi na śhochati na kāṅkṣhati

śhubhāśhubha-parityāgī bhaktimān yaḥ sa me priyaḥ

samaḥ śhatrau cha mitra cha tathā mānāpamānayoḥ

śhītoṣhṇa-sukha-duḥkheṣhu samaḥ saṅga-vivarjitaḥ

tulya-nindā-stutir maunī santuṣhṭo yena kenachit

aniketaḥ sthira-matir bhaktimān me priyo naraḥ

Aqueles que não são afetados pela alegria e pela tristeza, que não invejam nem lamentam, que renunciam ao bom e ao mau carma e são profundamente devotados a Mim — são-Me queridos.

Aqueles que são equânimes com amigos e inimigos, que se mantêm firmes na honra e na desonra, no calor e no frio, na felicidade e na angústia, que são livres de apego — tais pessoas são-Me muito queridas. Aquele que é contente, silencioso, de mente firme, vive sem residência fixa e cujo coração está fixo em Mim em devoção — tal devoto é-Me muito querido.

Essas qualidades refletem um profundo estado de devoção. Sempre que houver uma oportunidade de servir a Krishna, deve-se estar ansioso e pronto para fazê-lo. Um devoto que serve com tal sinceridade, sem dualidade ou discriminação, é verdadeiramente querido pelo Senhor.

Infelizmente, devido a equívocos generalizados, as qualificações de um mestre espiritual são frequentemente julgadas por padrões materiais — como possuir grandes templos, ter muitos seguidores ou administrar divindades opulentas. Essa perspectiva materialista é cada vez mais encontrada até mesmo entre aqueles que afirmam seguir a missão do Senhor Caitanya Mahaprabhu sob a orientação de Srila Bhaktisiddhanta Saraswati Goswami Thakur. Tal pensamento reflete os princípios da seita Kartabhaja, que deturpa o caminho espiritual.

Meu avô espiritual, Sua Divina Graça Srila Bhaktisiddhanta Saraswati Goswami Thakur, certa vez disse claramente em um harikatha (discurso espiritual) que:

“Se um guru pensa: ‘Eu sou um guru’, então a primeira sílaba, ‘gu’, se torna ‘ga’.

A palavra ‘guru’ então se torna ‘garu’ (vaca, em bengali) — um animal.”

Essa forte afirmação enfatiza que ego e orgulho são desqualificações para um mestre espiritual.

Srila Prabhupada também costumava dizer que aqueles que aceitavam sua iniciação eram “meus amigos que me protegem de vários perigos materiais” (‘bipod uddharan bandhav’). Ele se dirigia a todos respeitosamente usando a palavra “apni” e oferecia reverências aos outros. Srila Prabhupada nunca se considerou um guru de forma orgulhosa ou autoritária; ele sempre se viu como um humilde servo do servo do servo dos servos na missão do Senhor Caitanya. (Chaitanya Charitāmṛta, Madhya-līlā 19.151)

brahmāṇḍa bhramite kona bhāgyavān jīva

guru-kṛṣṇa-prasāde pāya bhakti-latā-bīja

Dentre as incontáveis entidades vivas que vagam pelo universo, somente uma alma muito afortunada, pela misericórdia de Krishna, recebe a oportunidade de se associar a um mestre espiritual autêntico. Pela misericórdia combinada de Krishna e do mestre espiritual, essa alma afortunada recebe a semente da trepadeira do serviço devocional (bhakti-latā-bīja).

O guru supremo é Krishna, e Sua misericórdia flui até nós através do paramparā — a sucessão discipular — por meio do mestre espiritual autêntico. Um guru genuíno é aquele que está completamente livre de todos os desejos materiais indesejados (anarthas) e cuja mente está firmemente fixa no Casal Divino, Śrī Śrī Rādhā e Krishna, e em seu serviço amoroso.

Os Puranas oferecem uma definição profunda de quem está qualificado para ser um guru:

kṛpā-sindhuḥ susampannaḥ

sarva-śuddho sarva-vidyā-viśāradaḥ

guruḥ proktaḥ

(Hari-bhakti-vilāsa 1.35; Viṣṇu-smṛti-vacana)

Um guru é descrito como:

Kṛpā-sindhuḥ – um oceano de misericórdia,

Susampannaḥ – alguém espiritualmente realizado e plenamente estabelecido em sua posição eterna, livre de todas as exigências materiais,

Sarva-śuddhaḥ – completamente puro em caráter e comportamento,

Sarva-vidyā-viśāradaḥ – profundamente versado em todos os ramos do conhecimento espiritual.

Além disso, tal guru é um benquerente para com todos os seres vivos (niṣpr̥ha), não tendo expectativas pessoais ou desejos egoístas em relação ao serviço que presta. Ele incorpora as 26 qualidades de um Vaiṣhnava puro, é habilmente equilibrado em comportamento e está constantemente engajado no serviço ao Senhor Hari – nunca preguiçoso, desatento ou distraído.

Eles podem:

Prestar todos os tipos de serviço devocional (externo e interno), tomar decisões sábias e espiritualmente sólidas, esclarecer as dúvidas de discípulos sinceros por meio do conhecimento realizado e servir desinteressadamente, unicamente para o prazer de Śrī Hari. Tal pessoa está verdadeiramente qualificada para assumir a posição exaltada de guru.

Chaitanya Caritamrita 22/02/2024

Agora conhecemos as qualificações de um guru. Não é qualquer um que pode ser guru. Um guru deve possuir as qualidades mencionadas em nossas escrituras, e devemos lembrar que o guru supremo é o próprio Krishna — “Krishna rakshati jagat trayam guru”.

Como afirmado no Sri Chaitanya Charitamrita:

“Krishna nitya das jiva taha bhuli gela

ei dose maya tare goloai bandhila”.

Assim que os seres vivos se esquecem de que somos servos eternos de Krishna, Maya Devi nos amarra pelo pescoço a este mundo miserável e desprezível. Este mundo material, ao qual nos apegamos e relutamos em sair, é como uma prisão, e nós somos os prisioneiros. Somos condenados porque perdemos nosso relacionamento com Krishna.

Que relacionamento é esse? Que somos Seus servos eternos. Krishna é o Senhor eterno de todos os seres vivos. Quando nos esquecemos desse relacionamento, enfrentamos muitas dificuldades.

Vamos considerar uma analogia: suponha que haja uma prisão com milhares de detentos. Um dia, o governador visita os detentos e diz que ouvirá seus problemas e tentará resolvê-los. Um por um, os detentos se aproximam dele: um reclama da má qualidade da comida, outro pede mosquiteiros e outro diz que a prisão não fornece leite suficiente. O governador ouve e os tranquiliza, dizendo que seus problemas serão resolvidos.

Finalmente, o último detento se aproxima e diz: “Tenho um problema — você pode resolvê-lo?”

O governador responde: “Até agora, resolvi os problemas de todos. Vou resolver os seus também.”

O prisioneiro diz: “Não estou feliz aqui. Quero voltar para casa.”

Esta é a nossa condição. Sob a ilusão da energia material, estamos tentando melhorar nossa situação aqui, não para deixar este lugar. Tudo o que fazemos nos aprisiona ainda mais. Nosso principal problema é que estamos nesta prisão — e precisamos sair.

Para nos libertar, o Senhor Supremo apareceu na forma de Sri Krishna Chaitanya Mahaprabhu. Ele ensinou que a maneira de nos libertarmos de todos os apegos materiais é cantar o Mahamantra Hare Krishna. Então, a compreensão despertará em nossos corações de que somos servos eternos do Senhor — não de Maya.

Portanto, devemos encontrar um guru que esteja livre de todos os apegos materiais, que não busque reconhecimento, nome, fama ou adoração, e que não tenha desejos materiais.

Se esquecermos que Krishna é o guru supremo, o que acontecerá?

“kṛṣṇa bhuli’ sei jīva anādi-bahirmukha

ataeva māyā tāre deya saṁsāra-duḥkha”

Assim que nos esquecemos de Krishna, vida após vida nos tornamos servos de Maya. Ela nos seduz com a ilusão de que a felicidade reside em conquistas materiais — sucesso acadêmico, riqueza ou prazer sensorial. Nossa verdadeira identidade não é o corpo — é a alma. Devemos centrar nossas vidas em Krishna.

No momento em que nos esquecemos de Krishna, Maya Devi nos puxa em várias direções, distraindo-nos com falsas esperanças de felicidade. Quem pode nos salvar dessa armadilha? Somente um guru autêntico, o verdadeiro representante de Krishna — designado por nossa linhagem espiritual e livre de todos os apegos materiais. Essa pessoa é um verdadeiro guru.

Quando nos abrigamos em tal guru, podemos ser libertados. O propósito de aceitar um guru é nos libertar dos apegos materiais que só causam sofrimento.

Vemos hoje que as crianças frequentemente não ouvem seus pais, mesmo que estes lhes deem amor e afeição — isso resulta em sofrimento.

Algumas pessoas possuem vastas propriedades, mas não conseguem mantê-las, ainda assim se apegam a elas. Quando as propriedades são perdidas, elas sofrem. Maya continua nos atraindo com a ilusão de felicidade, mas o resultado é apenas sofrimento. No entanto, um mestre espiritual genuíno nos guiará na única direção que leva à verdadeira paz, amor e bem-aventurança — os pés de lótus de Krishna. Esse é o objetivo final que devemos estabelecer em nossas vidas. Nunca devemos nos opor a Krishna ou a Seus devotos, especialmente ao nosso guru.

“kṛṣṇa-bahirmukha hañā bhoga-vāñchā kare

nikaṭa-stha māyā tāre jāpaṭiyā dhare”

Assim que nos esquecemos ou nos afastamos de Krishna, Maya Devi nos captura e nos puxa para as ilusões materiais e assim nós sofremos. Nosso verdadeiro objetivo é a bem-aventurança eterna — não prazeres temporários.

Qualquer pequena felicidade que sintamos neste mundo é passageira. Srila Bhaktivinoda Thakur explica em Chaitanya Shikshamrita:

“Temos muitas exigências e muita angústia.

Quando nos afastamos temporariamente delas, sentimos um pouco de felicidade, mas logo somos capturados novamente.”

Meu mestre espiritual, Sua Divina Graça Srila Bhakti Pramode Puri Goswami Thakur, costumava dizer que o que inicialmente parece nos fazer felizes, no final das contas, nos traz angústia. Este é o truque de Maya — somos aprisionados por ele.

Devemos tentar sinceramente seguir os passos dos devotos genuínos de Krishna — os verdadeiros gurus. Estou me esforçando para seguir o exemplo e os ensinamentos do meu guru-varga:

HDG Srila Bhakti Pramode Puri Goswami Thakur (mestre espiritual iniciador), HDG Srila Bhakti Dayita Madhava Goswami Maharaj, HDG Srila Bhakti Goura Vaikhanas Goswami Maharaj, HDG Srila Bhakti Rakshak Sridhar Dev Goswami Maharaj, HDG Srila Bhakti Prajnan Keshav Goswami Maharaj, HDG Srila Bhakti Vedanta Swami Goswami Maharaj, HDG Srila Bhakti Kumud Santa Goswami Maharaj, HDG Srila Bhakti Hridoy Bon Goswami Maharaj, HDG Srila Bhakti Kusum Shraman Goswami Maharaj e HDG Srila Bhakti Vilas Tirtha Goswami Maharaj.

Todas essas personalidades exaltadas são meus mestres veneráveis, e meu avô mestre espiritual, o fundador-acharya da Gaudiya Math, HDG Srila Bhaktisiddhanta Saraswati Goswami Thakur, é meu guia eterno.

Estou tentando seguir seus passos — embora ainda não esteja qualificado. Sou apenas um aspirante a seguidor. Imploro humildemente a seus pés de lótus: Por favor, perdoem todas as minhas ofensas. Concedam-me a força para permanecer tolerante, para dar o devido respeito a todos os seres vivos, para cantar sinceramente o Mahamantra Hare Krishna e para me libertar deste mundo material miserável.

Le Guru, le Maître universel.

Notre maître du passé SDG Sacidananda Sri Srila Bhaktivinode Thakur a mentionné dans l’un de ses écrits qu’il existe 13 groupes connus sous le nom d’apa sampradayas qui détournent les enseignements du Seigneur Chaitanya. Après le départ physique du Seigneur Chaitanya pour Sa demeure, ces 13 apa-sampradayas appelées : aula, baula, kartabhaja, neda, daravesa, sani, sahajiya, sakhibheki, smarta, jata-gosani, ativadi, cudadhari, gauranga-nagari, ont commencé à induire les gens en erreur au nom de la spiritualité.

Les treize apa-sampradayas (lignées corrompues) sont des groupes qui se sont écartés de la tradition vaishnava gaudiya après la disparition du Seigneur Chaitanya. Ils sont considérés comme déviants parce qu’ils interprètent de manière erronée ou contredisent les enseignements fondamentaux de la lignée vaishnava gaudiya, en particulier de la Sri Brahma-Madhva-Gaudiya Saraswata Sampradaya. Sa Divine Grâce Srila Bhakti Vinode Thakur a expliqué les caractéristiques de leurs pratiques comme suit :

aula, baula, kartabhaja – ces groupes mettent souvent l’accent sur des pratiques émotionnelles ou extatiques, parfois avec une interprétation douteuse du service dévotionnel.

1. Aula : Les adeptes de ce groupe se considèrent comme Dieu. Ils apprécient les relations sensuelles avec de nombreux types de femmes, comme leurs propres épouses, des prostituées, des veuves, la femme d’un autre homme, etc. Pour leur satisfaction physique, ils ne respectent aucune règle ni aucun règlement.

2. Baula : Il y a peu de différence entre les aula et les baula. Les adeptes baula sont très attachés aux plaisirs sensuels. Ils croient que les très vénérables Sri Sri Radha-Krishna résident dans le corps matériel grossier et que tout ce qui existe dans l’univers se trouve dans le corps grossier des êtres humains. Ils croient également que Brahma, Vishnu, Maheswar, Vaikuntha, Goloka-Vrindavan se trouvent tous dans le corps matériel des êtres humains. Ils estiment que l’amour divin de Radha-Krishna réside dans les relations illicites entre hommes et femmes. C’est pourquoi Srila Bhaktivinode Thakur dit :

sohej vajan korchen mamu

sange niye paper bala

sakhi vabe vojchen tare

nije hoe nandalala

Ils mangent du sperme, du sang, de l’urine et des excréments et considèrent cela comme des pratiques austères.

3. Kartabhaja : Aual Chand est le fondateur de cette communauté. Les adeptes de cette secte considèrent le maître spirituel comme Dieu et Gauranga. Ils ne pratiquent pas les principes de la véritable dévotion, ne respectent jamais la justice et sont considérés comme étant dans l’illusion.

4. Nera : Les personnes au crâne rasé sont appelées Nera. Les adeptes de cette secte se rasent la tête lors de la cérémonie d’initiation. Ils mettent du tilak sur le front et observent le jeûne pendant le vœu d’Ekadashi, mais ne respectent pas la justice selon les Écritures.

Ils mangent du poisson et fréquentent des femmes. Ils offrent de la nourriture dans un petit pot en terre aux âmes des morts et croient que les morts atteignent ainsi la libération. Ils ignorent les Écritures, les idéaux et les enseignements de Sri Chaitanya Mahaprabhu et des Goswamis.

5. Darbesh : Les adeptes de cette lignée cachent leur identité. Pour échapper à la prison, Srila Sanatana Goswamipad a offert 7000 pièces d’or au gardien. Il lui a dit qu’il s’habillerait en

« darbesh » et irait à Macca. Ne comprenant pas le véritable objectif de Srila Sanatana Goswamipad, les gens se déguisent artificiellement en « darbesh » en portant une robe et une guirlande de couleur corail. Ils ne se rasent pas, se déplacent ici et là et ignorent les principes du Sanatana Dharma (religion éternelle). C’est ainsi qu’aujourd’hui, on appelle la pratique dévotionnelle pure prescrite par les six Goswamis. Ces six Goswamis se nomment :

« Rupa », « Sanatana », « Srijiva », « Gopal Bhatta », « Raghunath Bhatta » et

« Raghunatha Das ». L’enseignement des six Goswamis est appelé « Sanatana Dharma ».

6. Snai : Les adeptes de Snai sont comme les baula. Les guides de cette secte sont Alok Snai, Khirod Snai, Garva Snai et Nanok Snai. Ils suivent des principes non-hindous.

7. Sahajia : Ils essaient de comprendre la spiritualité à l’aide de connaissances matérielles. Ils accordent de l’importance aux pratiques centrées sur le corps matériel, car ils considèrent que la Vérité Absolue, c’est-à-dire le Seigneur, se situe dans le corps matériel. Selon eux, chaque homme est le représentant de Sri Krishna, tandis que chaque femme est la déléguée de Srimati Radharani. Ils ne croient pas à la nature transcendantale éternelle de la naissance et des activités du Seigneur Krishna.

Les membres de cette communauté pensent que le vaishnavisme est une caste, que le maître spirituel est un être humain ordinaire et que le prasadam est un aliment ordinaire.

8. Sakhibheki : Dans cette secte, les adeptes voient les corps matériels comme des Sakhis ou des Gopis, ils portent donc des saris et des bracelets, ils appliquent du « sindoor » (poudre rouge que les femmes hindoues mettent sur le front après leur mariage) et portent les cheveux longs attachés en chignon. Parfois, ils se décorent comme Lalita Sakhi, parfois comme Visakha Sakhi et parfois comme d’autres Sakhis. Ils prétendent offrir leur service au Seigneur Krishna.

9. Smarta : Raghunandan Bhattacharya vivait à Nabadwip. Il est le fondateur de cette communauté. Il a prescrit des règles démoniaques imaginaires. Les kulin (brahmanes rigides ou orthodoxes) résidant à Nabadwip-Dham suivaient ces règles.

10. Jāt Gosnai : Ceux qui acceptent le mot « goswami » comme un simple titre sont appelés Jat Gosnai. Le mot « go » signifie « sens » et le mot « swami » signifie « seigneur » ou « contrôleur des sens ». Ceux qui contrôlent leurs organes sensoriels physiques sont autorisés à utiliser le titre de Goswami à bon escient. La communauté Jat Gosnai s’occupe principalement de mantras. Le maître spirituel est issu d’une succession hiérarchique, c’est-à-dire que le fils du maître spirituel devient le maître spirituel suivant. Ils acceptent la nourriture non végétarienne et les substances intoxicantes.

11. Atibari : Un habitant de l’État d’Utkal nommé Jagannath Das était le prédicateur de cette secte. Cette secte ajoute des embellissements inutiles aux enseignements du Seigneur Chaitanya.

12. Churadhari : Les membres de cette secte portent des couronnes sur la tête, se prenant pour Krishna. Ils imitent Krishna en jouant de la flûte. Ils se livrent à l’adultère et croient aux mêmes principes que les baula.

13. Gauranga Nagari : Les adeptes de cette secte décorent Sri Gour Sundar comme le Seigneur Krishna. Ils placent une flûte dans sa main et ajoutent une plume de paon à sa couronne. Ils croient que puisque Gour Sundar est la forme combinée de Radha et Krishna, ils doivent habiller le Seigneur Chaitanya comme Krishna et aussi parfois Radha comme Krishna pour plus de douceur. Dans le « Chaitanya Bhagavat », Srila Vrindavan Das Thakur déclare :

« eai moto chapolol koren soba mone

sobe stree matro na dekhen dristicone.

stree heno nam probhu ei abotare

shraban na korila, bidita samsare.

atoab yoto mahamohim sokole

gauranga nagor heno stob nahi kare »

Bien qu’ils prétendent diffuser la mission d’amour du Seigneur Chaitanya et instaurer un état d’esprit de service dévotionnel envers le Seigneur, ces groupes encouragent plutôt leurs disciples à se concentrer sur l’amour de soi. Parmi eux, la lignée Kartabhaja est particulièrement remarquable. Ses disciples considèrent le guru comme une incarnation de Dieu et suivent aveuglément tout ce que le guru dit pour sa satisfaction. Ce faisant, ils négligent l’adoration du Seigneur Suprême et de Sa Puissance de plaisir interne, Srimati Radharani. D’autres formes divines telles que Baladeva, Jagannath, Subhadra Devi et Sudarshan sont négligées, et même Krishna-Balaram et la lignée authentique enseignée par Srila Prabhupada Bhaktisiddhanta Sarasvati Goswami Thakur sont ignorés.

Nous devons nous approcher du maître ultime, Sri Krishna, par le biais de la parampara (succession disciplique). Je suis un disciple insignifiant de mon maître spirituel, Sa Divine Grâce Srila Bhakti Pramode Puri Goswami Thakur, de mon grand-maître spirituel, SDG Srila Bhaktisiddhanta Sarasvati Thakur, et de mon arrière-grand maître spirituel, SDG Kula Chuda Mani Srila Gaura Kishore Das Babaji Maharaj, et ainsi de suite. Le processus consiste à les vénérer et, par leur miséricorde, à atteindre progressivement nos Seigneurs ultimes dignes d’adoration, Sri Sri Radha-Krishna.

Cependant, les kartabhaja enseignent à leurs disciples à n’adorer que le guru comme objet ultime de leur dévotion. Ainsi, leurs disciples ne gardent que l’image de leur guru sur l’autel. Ils ne placent aucune image ou vigraha (forme de divinité) du guru ultime Sri Krishna et Srimati Radharani, ni de Baladeva, Jagannath, Subhadra et Sudarshan.

Ils ont mal interprété le verset suivant :

gurur brahmā gurur viṣṇur gurur devo maheśvaraḥ

guruḥ sākṣāt paraṁ brahma tasmai śrī gurave namaḥ

Ils interprètent ce verset comme signifiant que le guru individuel est Brahma, Vishnu, Mahesh (Shiva) et le Brahman suprême. Cependant, le sens réel est que le guru ultime est Krishna Lui-même. Sa manifestation dans le mode de la passion est Brahma. Dans le mode de la bonté, c’est Vishnu. Dans le mode de l’ignorance, Shiva (Maheshvara). Krishna est le Param-Brahma, la Personnalité Suprême de Dieu. J’offre humblement mon hommage à ce Krishna.

Dans la tradition Kartabhaja, cependant, la seule figure d’adoration est le guru. Ainsi, les disciples apprennent à ne garder que l’image du guru sur l’autel. Ce faisant, ils suivent les instructions personnelles du guru plutôt que les enseignements de la parampara et des shastras, devenant ainsi des kartabhaja.

Ces apa-sampradayas perçoivent le guru comme un simple individu, mais le guru est le représentant de la vérité absolue – et cette vérité absolue n’est autre que Sri Krishna, la Personnalité Suprême de Dieu.

krishna rakshati jagat trayam guru

Krishna protège les trois mondes. C’est pourquoi Il est le guru.

Quiconque représente Krishna est un guru, et le degré d’affection que Krishna porte à ce guru détermine l’étendue de son autorité spirituelle. Srila Vishwanath Chakrabarty Pad – le « rasik acharaya » mentionne dans le Guru Ashtakam :

sākṣād-dharitvena samasta-śāstrair

uktas tathā bhāvyata eva sadbhiḥ

kintu prabhor yaḥ priya eva tasya

vande guroḥ śrī-caraṇāravindam

Toutes les Écritures déclarent que le maître spirituel n’est pas différent du Seigneur Hari. Les saints dévots le reconnaissent également comme tel. Cependant, il est vénéré parce qu’il est très cher au Seigneur.

Ainsi, Srila Vishvanatha Chakravarti Thakur explique que le guru possède une autorité divine dans la mesure où il est cher à Krishna. Le guru n’est pas honoré en tant que Suprême, mais en tant que représentant bien-aimé du Suprême.

Il existe des différences claires entre le maître spirituel et le Seigneur Suprême. Nous savons que Krishna est le créateur des univers, mais le maître spirituel ne l’est pas. Krishna existe avant la création de l’univers, Il existe dans le présent et Il continuera d’exister après sa destruction. Comme l’a expliqué Brahma, « sat » signifie éternel — Krishna est sat, mais le guru, en tant qu’âme incarnée individuelle, n’est pas éternel de la même manière.

Celui que certains peuvent à tort considérer comme Param Brahma (le Brahman suprême) finit également par quitter son corps matériel, alors que Krishna est éternel et transcendant. Krishna est toujours jeune, Il ne vieillit pas. En revanche, le guru vieillit avec le temps. Krishna n’a pas de poils sur le visage, mais un guru peut avoir une barbe ou une moustache. Krishna est le contrôleur de Maya, mais le guru ne l’est pas. Il est un serviteur de Krishna et peut être influencé par Maya à moins d’être totalement soumis et investi de pouvoirs.

Si Krishna est mécontent de nous, le guru peut intercéder en notre faveur et l’apaiser. Mais si le guru est mécontent, Krishna peut ne pas intervenir pour apaiser le guru. Comme le dit un proverbe bengali :

guru ruṣṭo hole krishna rākhite nā pāre,

krishna ruṣṭo hole guru rākhite pāre.

Si le guru est en colère, même Krishna ne peut vous protéger, mais si Krishna est en colère, le guru peut vous protéger.

Quels sont les signes qui indiquent qu’une personne est vraiment chère à Krishna ? Dans le 12ème chapitre de la Bhagavad-gita, le Seigneur Krishna décrit clairement les qualités de Son cher dévot :

yo na hṛiṣhyati na dveṣhṭi na śhochati na kāṅkṣhati

śhubhāśhubha-parityāgī bhaktimān yaḥ sa me priyaḥ

samaḥ śhatrau cha mitre cha tathā mānāpamānayoḥ

śhītoṣhṇa-sukha-duḥkheṣhu samaḥ saṅga-vivarjitaḥ

tulya-nindā-stutir maunī santuṣhṭo yena kenachit

aniketaḥ sthira-matir bhaktimān me priyo naraḥ

Ceux qui ne sont pas affectés par la joie et la tristesse, qui n’envient personne ni ne se lamentent, qui renoncent au bon et au mauvais karma, et qui Me sont profondément dévoués, ceux-ci Me sont chers.

Ceux qui sont égaux envers leurs amis et leurs ennemis, qui restent stables dans l’honneur et le déshonneur, dans la chaleur et le froid, dans le bonheur et la détresse, qui sont libres de tout attachement, ceux-ci Me sont très chers.

Celui qui est satisfait, silencieux, l’esprit stable, qui vit sans résidence fixe et dont le cœur est fixé sur Moi dans la dévotion, un tel dévot M’est très cher.

Ces qualités reflètent une profonde attitude dévotionnelle. Chaque fois qu’il y a une occasion de servir Krishna, il faut être empressé et rapide pour le faire. Un dévot qui sert avec une telle sincérité, sans dualité ni discrimination, est vraiment cher au Seigneur.

Malheureusement, en raison d’idées fausses très répandues, les qualifications d’un maître spirituel sont souvent jugées selon des critères matériels, tels que la possession de grands temples, le nombre d’adeptes ou la gestion de divinités opulentes. Cette vision matérialiste est présente aujourd’hui de plus en plus, même parmi ceux qui prétendent suivre la mission du Seigneur Chaitanya sous la direction de Srila Bhaktisiddhanta Saraswati Goswami Thakur. Une telle pensée reflète les principes de la secte Kartabhaja, qui déforme le chemin spirituel.

Mon grand-maître spirituel, Sa Divine Grâce Srila Bhaktisiddhanta Saraswati Goswami Thakur, a dit clairement un jour dans un harikatha (discours spirituel) :

« Si un guru pense : ‘’Je suis un guru’’, alors la première syllabe ‘’gu’’ devient ‘’ga’’.

Le mot ‘’guru’’ devient alors ‘’garu’’ (vache, en bengali), un animal. »

Cette déclaration forte souligne que l’égo et l’orgueil sont des disqualifications pour un maître spirituel.

Srila Prabhupada disait également que ceux qui acceptaient son initiation étaient « des amis qui me protègent de divers dangers matériels » (« bipod uddharan bandhav »). Il s’adressait à tout le monde avec respect en utilisant le mot « apni » et il offrait ses hommages aux autres. Srila Prabhupada ne s’est jamais considéré comme un guru avec fierté ou autorité ; il s’est toujours vu comme un humble serviteur du serviteur du serviteur des serviteurs dans la mission du Seigneur Chaitanya. (Chaitanya-charitāmṛta, Madhya-līlā 19.151)

brahmāṇḍa bhramite kona bhāgyavān jīva

guru-kṛṣṇa-prasāde pāya bhakti-latā-bīja

Parmi les innombrables êtres vivants qui errent dans l’univers, seule une âme très chanceuse, par la miséricorde de Krishna, reçoit l’opportunité de s’associer à un maître spirituel authentique. Grâce à la miséricorde combinée de Krishna et du maître spirituel, cette âme chanceuse reçoit la graine de la plante grimpante du service de dévotion (bhakti-latā-bīja).

Le guru ultime est Krishna, et Sa miséricorde nous parvient à travers la paramparā — la succession disciplique — par l’intermédiaire du maître spirituel authentique. Un guru authentique est quelqu’un qui est complètement libéré de tous les désirs matériels indésirables (anarthas) et dont l’esprit est fermement fixé sur le Couple Divin, Śrī Śrī Rādhā- Krishna, et Leur service d’amour.

Les Puranas offrent une définition profonde de qui est qualifié pour être un guru :

kṛpā-sindhuḥ susampannaḥ

sarva-śuddho sarva-vidyā-viśāradaḥ

guruḥ proktaḥ

(Hari-bhakti-vilāsa 1.35 ; Viṣṇu-smṛti-vacana)

Un guru est décrit comme :

kṛpā-sindhuḥ – un océan de miséricorde,

susampannaḥ – quelqu’un qui est spirituellement accompli et pleinement établi dans sa position éternelle, libre de toute exigence matérielle,

sarva-śuddhaḥ – complètement pur dans son caractère et son comportement,

sarva-vidyā-viśāradaḥ – parfaitement versé dans toutes les branches de la connaissance spirituelle.

De plus, un tel guru est bienveillant envers tous les êtres vivants (niṣpr̥ha), n’ayant aucune attente personnelle ni aucun désir égoïste dans le service qu’il rend. Il incarne les 26 qualités d’un vaiṣhnava pur, est parfaitement équilibré dans son comportement et est constamment engagé au service du Seigneur Hari, sans jamais être paresseux, inattentif ou distrait.

Il peut rendre tous les types de service dévotionnel (extérieurement et intérieurement), prendre des décisions sages et spirituellement saines, dissiper les doutes des disciples sincères grâce à sa connaissance réalisée et servir de manière désintéressée, uniquement pour le plaisir de Śrī Hari. Une telle personne est véritablement qualifiée pour occuper la position exaltée de guru. Chaitanya-charitamrita 2/22/24

Nous connaissons maintenant les qualifications d’un guru. Tout le monde ne peut pas être un guru. Un guru doit posséder les qualités mentionnées dans nos Écritures, et nous devons nous rappeler que le guru ultime est Krishna Lui-même : « krishna rakshati jagat trayam guru».

Comme il est dit dans le Sri Chaitanya-charitamrita :

« krishna nitya das jiva taha bhuli gela

ei dose maya tare goloai bandhila. »

Dès que les êtres vivants oublient qu’ils sont les serviteurs éternels de Krishna, Maya Devi les lie par le cou à ce monde misérable et mondain. Ce monde matériel, auquel nous nous sommes attachés et que nous sommes réticents à quitter, est comme une prison, et nous en sommes les prisonniers. Nous sommes condamnés parce que nous avons perdu notre relation avec Krishna.

Quelle est cette relation ? C’est être Ses serviteurs éternels. Krishna est le Seigneur éternel de tous les êtres vivants. Lorsque nous oublions cette relation, nous sommes confrontés à de nombreuses difficultés.

Prenons une analogie : supposons qu’il y ait une prison avec des milliers de détenus. Un jour, le directeur rend visite aux prisonniers et leur dit qu’il va écouter leurs problèmes et essayer de les résoudre. Les prisonniers s’approchent de lui un par un : l’un se plaint de la mauvaise qualité de la nourriture, un autre demande des moustiquaires, un autre dit que la prison ne fournit pas assez de lait. Le directeur les écoute et les rassure en leur disant que leurs problèmes seront résolus.

Enfin, le dernier prisonnier s’avance et dit : « J’ai un problème, pouvez-vous le résoudre ? »

Le directeur répond : « Jusqu’à présent, j’ai résolu les problèmes de tout le monde. Je résoudrai le vôtre aussi. »

Le prisonnier dit : « Je ne suis pas heureux ici. Je veux rentrer chez moi. »

Telle est notre condition. Sous l’illusion de l’énergie matérielle, nous essayons d’améliorer notre situation ici, et non de quitter cet endroit. Tout ce que nous faisons nous lie davantage. Notre principal problème est que nous sommes dans cette prison et que nous devons en sortir.

Pour nous délivrer, le Seigneur Suprême est apparu sous la forme de Sri Krishna Chaitanya Mahaprabhu. Il a enseigné que le moyen de nous libérer de tous nos attachements matériels est de chanter le Mahamantra Hare Krishna. Alors, la réalisation se fera dans notre cœur et nous comprendrons que nous sommes les serviteurs éternels du Seigneur et non de Maya.

C’est pourquoi nous devons trouver un guru qui soit libre de tout attachement matériel, qui ne recherche ni reconnaissance, ni renommée, ni adoration, et qui n’ait aucun désir matériel.

Si nous oublions que Krishna est le guru ultime, que se passera-t-il ?

« kṛṣṇa bhuli’ sei jīva anādi-bahirmukha

ataeva māyā tāre deya saṁsāra-duḥkha »

Dès que nous oublions Krishna, nous devenons les serviteurs de Maya vie après vie, Elle nous séduit avec l’illusion que le bonheur réside dans les réalisations matérielles dans la réussite scolaire, la richesse ou les plaisirs sensoriels. Notre véritable identité n’est pas ce corps, c’est l’âme. Nous devons centrer notre vie sur Krishna.

Dès que nous oublions Krishna, Maya Devi nous tire dans différentes directions, nous distrayant avec de faux espoirs de bonheur. Qui peut nous sauver de ce piège ? Seul le guru authentique, le véritable représentant de Krishna, désigné par notre lignée spirituelle et libre de tout attachement matériel le peut. Cette personne est un vrai guru.

Lorsque nous nous réfugions auprès d’un tel guru, nous pouvons être délivrés. Le but d’accepter un guru est de nous libérer des attachements matériels qui ne causent que de la souffrance.

Nous voyons aujourd’hui que souvent, les enfants n’écoutent pas leurs parents, même si ceux-ci leur donnent amour et affection et cela entraîne de la détresse. Certaines personnes possèdent de vastes propriétés mais ne peuvent les entretenir, pourtant elles s’y accrochent. Lorsqu’elles perdent leurs biens, elles souffrent. Maya continue de nous attirer avec l’illusion du bonheur, mais nous finissons par souffrir.

Cependant, le maître spirituel authentique nous guidera dans la seule direction qui mène à la paix, à l’amour et à la félicité véritables : les pieds de lotus de Krishna. C’est le but ultime que nous devons adopter dans notre vie. Nous ne devons jamais nous opposer à Krishna ou à ses dévots, en particulier à notre guru.

« kṛṣṇa-bahirmukha hañā bhoga-vāñchā kare

nikaṭa-stha māyā tāre jāpaṭiyā dhare »

Dès que nous oublions Krishna, ou que nous nous détournons de Lui, Maya Devi nous capture par derrière et nous attire dans les illusions matérielles. Finalement, nous souffrons. Notre véritable objectif est la félicité éternelle, et non les plaisirs temporaires.

Le peu de bonheur que nous ressentons dans ce monde est éphémère. Srila Bhaktivinoda Thakur explique dans le Chaitanya Shikshamrita :

« Nous avons beaucoup d’exigences et beaucoup de détresse. Lorsque nous nous en éloignons temporairement, nous ressentons un peu de bonheur, mais nous sommes rapidement capturés à nouveau. »

Mon maître spirituel, Sa Divine Grâce Srila Bhakti Pramode Puri Goswami Thakur, disait que ce qui semble initialement nous rendre heureux finit par nous apporter de la détresse. C’est la ruse de Maya : nous sommes piégés par Elle.

Nous devons sincèrement essayer de suivre les traces des véritables dévots de Krishna, des vrais gurus. Je m’efforce de suivre l’exemple et les enseignements de ma guru-varga :

SDG Srila Bhakti Pramode Puri Goswami Thakur (maître spirituel initiateur), SDG Srila Bhakti Dayita Madhava Goswami Maharaj, SDG Srila Bhakti Goura Vaikhanas Goswami Maharaj, SDG Srila Bhakti Rakshak Sridhar Dev Goswami Maharaj, SDG Srila Bhakti Prajnan Keshav Goswami Maharaj, SDG Srila Bhakti Vedanta Swami Goswami Maharaj, SDG Srila Bhakti Kumud Santa Goswami Maharaj, SDG Srila Bhakti Hridoy Bon Goswami Maharaj, SDG Srila Bhakti Kusum Shraman Goswami Maharaj, et SDG Srila Bhakti Vilas Tirtha Goswami Maharaj.

Toutes ces personnalités exaltées sont mes maîtres vénérés, et mon grand-maître spirituel, le fondateur-acharya de la Gaudiya Math, SDG Srila Bhaktisiddhanta Saraswati Goswami Thakur, est mon guide éternel.

J’essaie de suivre leurs traces, même si je n’en suis pas encore digne. Je ne suis qu’un disciple en devenir. Je m’incline humblement à leurs pieds de lotus. Veuillez me pardonner toutes mes offenses. Accordez-moi la force de rester tolérant, de respecter tous les êtres vivants, de chanter sincèrement le Hare Krishna Mahamantra et de me libérer de ce monde misérable et mondain.